نام پژوهشگر: علی اکبر غفاری

بررسی صحت و اعتبار روایات تفسیر منسوب به امام عسکری(ع)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه قم 1381
  فاطمه هاشمی   علی اکبر غفاری

تفسیر منسوب به امام عسکری (ع) درزمره تفاسیر ماثور از اهل بیت (ع) در قرن سوم هجری به شمار می رود و تفسیری محدود است که شامل تفسیر سوره حمد و سوره بقره تا آیه 282 می باشد. سبک نگارش این تفسیر چنان است که در تفسیر آیات بیشتر به مصادیق و تاویل آیات(تفسیر بطنی) که اغلب در زمینه معجزات و یا فضایل پیامبر (ص) و ائمه(ع) است که با تکیه بر روایات توجه شده است. صدور و انتساب این تفسیر به امام عسکری (ع) مورد تردید است.زیرا راویان این تفسیر از نظر وثاقت مجهول هستند و تاکنون طریق قطعی بر اثبات آن ارائه نشده است، لذا علما زیادی به همین جهت این تفسیر را بی اعتنا می دانند . البته شیخ صدوق در کتب مختلف خود این تفسیر را از مفسر استرآبادی روایت کرده است و بعد از ذکر نام وی واژه ترضی یا ترحم را بکار برده است لکن صرف نقل شیخ صدوق از شخص دلالت بر توثیق او ندارد.در طریق این تفسیر ، اضطراب و ضعف دیده می شود، حتی در طریق شیخ صدوق به این تفسیر نیز اضطراب و تناقض وجود دارد.در متن روایات و مطالب این تفسیر گاه آفاتی همچون ضعف، اضطراب و مطالب منکر دیده می شود که نشانگر نقل به معنا یا خطا و سهو راویان و یا خطای نساخان می باشد. با اینهمه نمی توان کل مطالب این تفسیر را جعلی و کذب دانست.دسته ای از روایات و مطالب موجود در این تفسیر اسلوب روایی خود را حفظ نکرده اند و قابل خدشه و مناقشه هستند، که صدور آنها از ناحیه امام (ع) محل تردید است و از نظر دلالتی قابل عمل نیستند . و اما دسته ای دیگر از روایات و مطالب در این تفسیر ، اسلوب روایی خود را حفظ کرده و با ملاکهای ارزیابی و صحت و اعتبار حدیث مطابقت دارند-البته تعداد این دسته کمتر از دسته اول است. بدیهی است این دسته روایات صرف نظر از ضعف و تردید در سند ، از نظر محتوا قاب استشهاد می باشند.

مقایسه میان اسلوب قرآن و حدیث با علم کلام در طرح عقاید(مبدا و معاد)
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشکده اصول الدین 1376
  نیکو دیالمه   مجید عارف

قرآن بعنوان بزرگترین منبع شناخت عقائد اسلام است که معارف گوناگون آن را با روشی بدیع و اسلوبی منحصر بفرد ارائه شده که در عین سادگی و بساطت نابترین مضامین لازم را به انسانها تعلیم داده است و این واقعیت که تنزیل من رب العالمین هرگونه شک را در باره غنا و توانمندی آن نفی می کند بنابراین حتما چنین منبعی در تعلیماتش از کارآمدترین شیوه ممکن استفاده کرده که شایسته است ما آن را روش بشناسیم و چون پای کلام معصوم(ع) دراحتجاجات و مناظراتشان در طرح و اثبات عقائد می نشینیم اشتراک اسلوب و شباهتهای میان روش آنان با روش قرآن ، شاگرد مکتب قرآن بودن آنان را بیش از پیش برایمان به ثبوت می رساند تا آنجا که می توانیم اسلوب قرآن و حدیث را به عنوان روشی واحد در طرح عقاید بشناسیم و چون به کتب بعضی از دانشمندان و محققان بزرگ در طرح عقاید رجوع کردیم ، عقاید اسلام را چنان یافتیم که جز دانایان به روش علمی علما در منطق و کلام و فلسفه و مانند آن کسی را یارای فهم آن نیست و همین امرموجب شد که به مقایسه میان روش یکی از این مکاتب فکری یعنی علم کلام که محققان بزرگی از علمای اسلام بدان دست یازیده اند با اسلوب قرآن و حدیث پرداخته و از لابلای مطالب آنان خصایص و ویژگیهای هر یک را به منصه ظهور رسانده و نشان دهیم.