سارکوسیستیس یکی از تک یاخته های انگلی کوکسیدیایی در حیوانات به ویژه نشخوارکنندگان اهلی می باشد. از چهار گونه سارکوسیستیس انگل گوسفندان، گونه سارکوسیستیس ژیگانته آ یکی از گونه های مولد ماکروکیست می باشد که در مطالعه حاضر فراوانی و مطالعه مولکولی آن به منظور شناسایی سویه های احتمالی جدید مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور، 638 لاشه گوسفند در کشتارگاه صنعتی شهرستان ارومیه بازرسی شدند و موارد آلوده به ماکروکیست های انگل سارکوسیستیس شناسایی و دسته بندی گردیدند. در مطالعه مولکولی، ماکروکیست های انگل با محلول ایزوتونیک pbs شستشو شدند و dna آنها استخراج گردید. سپس با تکثیر قطعه bp 964 از ژن 18s rrna، هضم آنزیمی محصول pcr به روش rflp با استفاده از آنزیم های محدود کننده mbo ii و mvai انجام شد. یافته های کشتارگاهی بیانگر شیوع سارکوسیستیس به میزان83/36درصد در کوسفندان تحت مطالعه بود. فراوانی آلودگی در دام های نر (15/79درصد) بیشتر از دام های ماده (85/20درصد) بود که اختلاف معنی داری داشت (p<0.05). در بازرسی پس از کشتار، بیشترین میزان آلودگی عضوی به انگل سارکوسیستیس در مری (100درصد) ثبت شد. توزیع آلودگی در اندام های آلوده اختلاف معنی داری داشت (p<0.05). یافته های میکروسکپیک با روش هضمی نشانگر آلودگی لاشه ها به انگل سارکوسیستیس در 615 (39/96 درصد) لاشه بود. و با روش گسترش مهری میزان آلودگی 449 (39/70درصد) بود. بر اساس نتایج بدست آمده از الگوی rflp- pcrماکروکیست های جنس سارکوسیستیس مربوط به دو گونه سارکوسیستیس ‍ژیگانته آ (57/79درصد) و سارکوسیستیس مدوزیفورمیس (43/20درصد) بودند. بر اساس یافته ها در این مطالعه، بررسی الگوی pcr-rflp گونه های سارکوسیستیس می تواند روش مطمئن و مناسبی برای بررسی سایر گونه های انگل در منطقه و نیز شناسایی ایزوله های جدید آنها باشد.

بندپایان با داشتن بیش از یک میلیون گونه، بزرگترین شاخه جانوری محسوب می شوند. خانواده کنه های سخت در زیر راسته متااستیگماتا و راسته کنه سانان (آکارینا) از شاخه بندپایان قرار دارند (wall and shearer, 2001). تاکنون 650 گونه و در حدود 13 جنس در 5 زیرخانواده از آنها گزارش گردیده است (wall and shearer, 2001 ). به طوری که 10 درصد کنه ها از حیوانات اهلی تغذیه می کنند و در انتقال عوامل بیماری زا به انسان و دام از اهمیت بهداشت عمومی و دام نیز برخوردارند (calisir, 1997). بیماری های متعدد ویروسی و انگلی توسط کنه های سخت انتقال می یابند. از جمله گونه های کنه هیالوما در انتقال تب کنگو-کریمه به انسان، گونه های کنه ای هیالوما در انتقال تیلریوزیس به نشخوارکنندگان، کنه های جنس ریپی سفالوس، درماسنتور و بوفیلوس در انتقال بابزیوزیس به انسان و علفخواران، کنه های جنس ریپی سفالوس و درماسنتور در انتقال آناپلاسموزیس به نشخوارکنندگان نقش دارند (alons et al. 1992; kocan et al., 1990; razmi et al., 2003). گونه های کنه ریپی سفالوس، درماسنتور و بوفیلوس در بروز بابزیوزیس نشخوارکنندگان، تک سمی ها و گوشتخواران (razmi et al., 2002)، گونه های کنه همافیزالیس و بوفیلوس در انتقال آناپلاسموزیس نشخوارکنندگان نقش دارند (shpynov et al., 2004). علاوه بر آن کنه های سخت نظیر گونه های هیالوما در بروز بیماری های تیلریوزیس, فلج کنه ای و مسمومیت کنه در نشخوارکنندگان بزرگ مطرح هستند (yakhchali and hosseini, 2006).

فاسیولیوزیس بیماری انگلی با گسترش جهانی در انسان و دام بوده که از نظر اقتصادی و بهداشت عمومی نیز در ایران حایز اهمیت می باشد. هدف از این مطالعه مشخص نمودن دامنه تغییرات ph و اثر آن بر روند توقف خروج میراسیدیوم فاسیولااز تخم بود. به این منظور کرم بالغ از کبد های آلوده نشخوارکنندگان کشتار شده در کشتارگاه ارومیه جدا گردید و با له کردن آنها تخم های فاسیولا جمع آوری شدند. تخم های فاسیولا توسط سرم فیزیولوژی 086/0درصد چند بار شستشو شدند. گروه های تیمار (1000 عدد تخم در یک میلی لیتر) از 3ph تا 5/9ph و شاهد (2/7ph) با سه تکرار در دمای 28 درجه سانتی گراد به مدت 16 روزه انکوبه گردیدند. نتایج این مطالعه نشان داد که بیشترین درصد تفریخ میراسیدیوم فاسیولا در 7 ph (93/14± 65) بوده و عدم وقوع تفریخ در ph اسیدی 3 و ph قلیایی 5/9-9 بود. میانگین تعداد تخم تفریخ نشده گروه های تیمار در ph های مختلف در مقایسه با گروه شاهد و تعداد تخم تفریخ شده گروه های تیمار اختلاف معنی داری داشت. نتایج این مطالعه نشان داد که اقدام به نا امن کردن محیط زیست ّآبی تخم با تغییر در ph محیط به منظور ممانعت از خروج میراسیدیوم از تخم می تواند نقش مهمی در قطع چرخه زندگی انگل فاسیولا به عنوان یک روش بیوکنترلی در مطالعات میدانی داشته باشد.

بیماری های انگلی سگ سانان به دلیل اینکه ممکن است به انسان منتقل شوند،دارای اهمیت بهداشتی می باشند. در این مطالعه، شیوع آکارین ها و انگل های کرمی 138 قلاده سگ در منطقه ی گیلانغرب (93 سگ گله و45 سگ نگهبان) ازفروردین1391تا خرداد1392با استفاده از روش شناورسازی مدفوع مورد بررسی قرار گرفت.درصد شیوع آلودگی به انگل های کرمی 92/44درصد بود.انگل غالب پیدا شده در این مطالعه توکسوکارا کنیس 39/17درصد، گونه های تنیا14/10درصد ،آنکیلوستما کنینوم 97/7درصد، و آلودگی مختلط نیز در 42/9درصد نمونه های مورد مطالعه دیده شد. 29/61 درصدآلودگی ها مربوط به سگ های نر و71/38 درصد آلودگی ها مربوط به سگ های ماده بودند که توزیع شیوع آلودگی دارای اختلاف معنی دار بود(p<0.05).بیش ترین میزان آلودگی مربوط به سگ های مساوی و کمتراز یک سال می باشد،که میزان شیوع با سن دارای اختلاف معنی دار می باشد (p<0.05). پنجاه و دو قلاده از 138 قلاده سگ مورد مطالعه به آکارین آلوده بودند. دو جنس کنه سخت (ریپی سفالوس و هیالوما) تشخیص داده شدند.آکارین غالب ریپی سفالوس سانگوینوس بود،که از 19 قلاده(13.76%) سگ ها جدا شده بود.سپس به ترتیب ریپی سفالوس بورسا79/5درصد، ریپی سفالوس تورانیکوس62/3 درصد ،هیالوما مارژیناتوم مارژیناتوم44/1درصد بود. دو جرب سارکوپتس اسکابیئی در 97/7 درصد و دمودکس کنیس در07/5درصد نمونه ها تشخص داده شد. میزان شیوع آلودگی در سگ های نر بیشتر از ماده ها بودو دارای اختلاف معنی دار بود(p<0.05).در سگ های مساوی یک سال و کمتر از یک سال میزان شیوع آلودگی بیش تر بوده ودارای اختلاف معنی دار بوده است(p<0.05). میزان آلودگی درفصل بهار76/55 درصد، تابستان17/21 درصد، زمستان38/15 درصد و تابستان68/7 درصد مشاهده شد و دارای اختلاف معنی دار بود(p<0.05).آلودگی گوش به کنه های سخت نسبت به سایر اعضای بدن در حیوانات مورد آزمایش دارای اختلاف معنی دار بود (05/0p?).

بیماری پیروپلاسموزیس در اسب ناشی از تک یاخته های خونی تیلریا اکویی و بابزیا کابالی می باشد. شیوع این بیماری به انتشار کنه های ناقل آن بستگی دارد. پیروپلاسموزیس اسب ها از قسمتهای مختلف ایران با استفاده از روشهای سرولوژی و میکروسکوپی تشخیص داده شده است. در این مطالعه وقوع آلودگی به پیروپلاسما در اسب های شهرستان ارومیه با استفاده از روش multiplex pcr و مورفومتریکال بررسی شده است. تعداد 240 نمونه خون بصورت تصادفی از اسب های 25 روستا جمع آوری شد. در مطالعات میکروسکوپی 240 گسترش خونی، تعداد 15 (25/6%) و 5 (8/2%) نمونه به ترتیب به تیلریا اکویی و بابزیا کابالی آلوده بودند و آلودگی توأم با دوگونه انگل در دو (83/0%) مورد از نمونه ها ثبت شد. نتایج روش pcr نشان داد که 35 (58/14%)، 14 (83/5%) و 4 (66/1%) مورد از نمونه خون اسب های تحت مطالعه به ترتیب آلوده به تیلریا اکویی، بابزیا کابالی و همزمان با هر دو گونه بودند. تعداد 502 کنه از اسب های آلوده جمع آوری گردید، از این تعداد کنه، کنه هیالوما آناتولیکوم آناتولیکوم به ترتیب به تعداد 29 (28/12%) و15 (35/6%) آلوده به تیلریا اکویی و بابزیا کابالی بودند. همچنین تعداد 9 (12/6%) و 3 (04/2%) کنه هیالوما مارژیناتوم نیز به ترتیب آلوده به تیلریا اکویی و بابزیا کابالی بودند. . نتایج این مطالعه نشان داد که گونه های هیالوما نقش مهمی در انتقال تیلریا اکویی و بابزیا کابالی دارند. همچنین براساس نتایج می توان نتیجه گرفت که تیلریا اکویی و بابزیا کابالی در میان اسبهای شهرستان ارومیه شایع می باشد.

سودآوری پرورش زنبور عسل، ارزش غذایی، درمانی و صنعتی آن توسط انگل های خارجی به ویژه در سیستم پرورشی زنبورستان های ایران تحت تاثیر قرار می گیرد. مطالعه حاضر به منظور تعیین فراوانی، توزیع فصلی و جغرافیایی انگل های خارجی در زنبورستان های استان آذربایجان شرقی انجام شد. این مطالعه در فصول مختلف سال های 1393-1392 انجام گردید. از 960 کندو ثابت و غیرمهاجر در 146 زنبورستان از 44 روستای 12 شهرستان در شمال، مرکز و جنوب استان آذربایجان شرقی به روش تصادفی خوشه ای نمونه برداری شد. تعداد340 نمونه از زنبورهای بالغ (4/35%) و تعداد 190 نمونه نوزاد زنبور (7/19%) آلوده به جرب واروآ دستراکتور بودند. بیشترین فراوانی آلودگی زنبوران بالغ به جرب واروآ دستراکتور در فصل پائیز (5/54%) و کمترین فراوانی آلودگی در فصل بهار (8/25%) بود. بیشترین و کمترین فراوانی آلودگی نوزاد زنبور به ترتیب در فصل بهار (37%) و زمستان (2%) بود. در بررسی منطقه ای، بیشترین آلودگی زنبور بالغ و نوزاد به جرب واروآ دستراکتور به ترتیب 2/41% و 6/25% در شمال استان آذربایجان شرقی و کمترین آلودگی زنبور بالغ و نوزاد به واروا دستراکتور به ترتیب 5/31% و 6/15% در جنوب استان بود. آلودگی جرب آکاراپیس وودی و مگس برولا سکا در زنبورستان های تحت مطالعه مطرح نبود. نتایج این تحقیق بیانگر حضور فعال آلودگی جرب واروآ دستراکتور در اغلب کندوهای زنبورستان های تابعه شهرستان های مختلف استان آذربایجان شرقی بود که از نظر اقتصادی حائز اهمیت است.