نام پژوهشگر: ابوطالب قزلسفلو
ابوطالب قزلسفلو مجید اونق
برای سیاست گذاری و برنامه ریزی در امر حفاظت خاک و طراحی پروژه های اجرایی آگاهی از شدت و میزان فرسایش خاک و خسارت اقتصادی آن از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی شدت خطر و خسارت اقتصادی و تعیین مناطق بحرانی فرسایش و تلفات n.p.k خاک (با 4 فرضیه) در حوضه آبخیز چهل چای با مساحتی حدود 25683 هکتار واقع در جنوب شهرستان مینودشت، شرق استان گلستان و شمال ایران است. در این تحقیق ابتدا با استفاده از نقشه ها و داده های موجود و بازدیدهای میدانی واحدهای کاری تفکیک شد و میزان پتانسیل فرسایش ویژه حوضه با استفاده از مدل epm، 3/12 تن در هکتار در سال برآورد گردید. سپس با تجزیه آزمایشگاهی 38 نمونه خاک از عمق 0 تا 30 سانتی متری، مقادیر n.p.k اندازه گیری و نقشه پراکنش تراکم فضایی آن ها به روش idw تهیه گردید. در ادامه با تلفیق نقشه شدت فرسایش با نقشه پراکنش عناصر n.p.k، میزان هدر رفت عناصر محاسبه شد و بر اساس میزان کود مصرفی برای جبران این عناصر به قیمت سال پایه، خسارت اقتصادی سالیانه در اراضی زراعی، مرتعی و جنگلی به ترتیب 181679، 54291 و 31296 ریال در هکتار و در زیر حوضه ch1 (چمانی) ، ch2 (قلعه قافه) و ch3 (تنگه) به ترتیب 1003712، 50778، 590556 هزار ریال و میزان خسارت اقتصادی کل حوضه 2145046 هزار ریال برآورد گردید. نقشه خسارت با ترکیب نقشه های شدت خطر، فراوانی عناصر در معرض خطر و درجه آسیب پذیری عناصر بر اساس معادله ریسک تهیه شد. بر این اساس در مورد عنصر پتاس 10/9 و 8/14درصد و در مورد عنصر ازت 9/8 و 4/7 درصد و در مورد عنصر فسفر 8/6 و 9/9 درصد از مساحت حوضه به ترتیب در کلاس خسارت زیاد و خیلی زیاد قرار گرفت. بر اساس نتایج تحقیق و آزمون آماری فرضیه های شدت خطر و خسارت اقتصادی فرسایش در کاربری ها و زیرحوضه ها، رابطه مستقیم شدت خطر و خسارت فرسایش در کاربری ها تأیید ولی رابطه مستقیم شدت خطر با خسارت فرسایش در زیر حوضه ها به دلیل اختلاف حاصلخیزی خاک در آن ها تأیید نگردید. به استناد نتایج، بیشترین مقدار فرسایش و خسارت اقتصادی در حوضه چهل چای مربوط به کاربری زراعی است که نشان می دهد یکی از مشکلات اساسی این حوضه گسترش بی رویه کاربری نامناسب زراعی در اراضی شیب دار می باشد.