این پژوهش به منظور بررسی برهمکنش تیمار های مختلف سالیسیلیک اسید و شوری بر ویژگی های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی دو گیاه دارویی آویشن باغی و رزماری صورت گرفت. در این پژوهش تیمارهای شوری در چهار سطح (0، 50، 100 و 150 میلی مول در لیتر) در شرایط کنترل شده گلخانه به کار گرفته شد. همچنین تیمارهای سالیسیلیک اسید در چهارسطح (0، 150، 300 و450 قسمت در میلیون) به صورت محلول پاشی برگی صورت گرفت. از آنجایی که در این پژوهش بیشترین افزایش معنی دار سطح برگ و کارایی مصرف آب لحظه ای در تیمار 300 قسمت در میلیون سالیسیلیک اسید دیده شد ، چنین نتیجه گیری شد که بهترین و موثرترین تیمار سالیسیلیک اسید در رزماری تیمار 300 قسمت در میلیون است، در حالی که در آویشن باغی با توجه به اینکه وزن خشک و تر ریشه بیشترین افزایش معنی دار را در تیمار 150 قسمت در میلیون سالیسیلیک اسید نشان دادند بهترین تیمار سالیسیلیک اسید 150 قسمت در میلیون بود.با توجه به نتایج ویژگی های بررسی شده در هر دو گیاه، حد تحمل شوری 100 میلی مول در لیتر بود. بهترین تیمار سالیسیلیک اسید در بررسی برهمکنش تیمار های مختلف سالیسیلیک اسید و شوری بر ویژگی های کمی رزماری تیمار150 قسمت در میلیون بود. در حالی که در آویشن باغی تیمار 450 قسمت در میلیون بهترین اثر های بهینه را نشان داد. نتایج بررسی درصد وزنی اسانس در رزماری تفاوت معنی دار نشان نداد، در حالی که در آویشن باغی در تیمار شوری 100 میلی مول در لیتر در بیشترین تیمار سالیسیلیک اسید (450قسمت در میلیون) بیشترین افزایش معنی دار مشاهده شد. در اسانس حاصل از آویشن باغی 44 ترکیب شناسایی شد که 2/99% اسانس را تشکیل می داد. عمده ترین ترکیب های تشکیل دهنده اسانس در این گیاه عبارت از تیمول، پاراسیمن، گاما ترپینن و کارواکرول. میزان تیمول (39/6%) و کارواکرول (4/0%) بودند که در تیمار 150 قسمت در میلیون سالیسیلیک اسید و شوری 150 میلی مول در لیتر به بیشترین مقدار خود رسیدند.این در حالی بود که گاما ترپینن (11/6%) در تیمار 450 قسمت در میلیون سالیسیلیک اسید و شوری 150 میلی مول در لیتر به بیشترین مقدار خود رسید.در اسانس رزماری 45 ترکیب شناسایی شد که 97/0% اسانس را تشکیل می داد. عمده ترین ترکیب های تشکیل دهنده اسانس در این گیاه عبارت بودند از: آلفا پینن، کامفن، لیمونن، 1و 8 سینئول، کامفور، بورنئول، وربنون و ایزوبورنیل استات. میزان آلفا پینن (18/5%) و کامفن (6/2%) که در تیمار150 قسمت در میلیون سالیسیلیک اسید و شوری 150 میلی مول در لیتر به بیشترین مقدار خود رسیدند. درحالی که لیمونن (7/0%)، 1و8 سینئول (12/4%)، کامفور (9/4%) در تیمار 450 قسمت در میلیون سالیسیلیک اسید و تیمار های مختلف شوری به بیشترین مقدار خود رسیدند.

چکیده اثر خاک پوش های پلی اتیلنی رنگی بر ویژگی های کمّی و کیفی فلفل دلمه ای سبز (capsicum frutescence var. grossum) به وسیله ی : محمد رضا رضایی مطالعه ی مزرعه ای برای تعیین اثر شش خاک پوش پلی اتیلنی رنگی (سفید، مشکی، قرمز، آبی، نقره ای و شفاف) و خاک بدون پوشش بر صفات کمّی و کیفی گیاه و میوه ی فلفل دلمه ای (capsicum frutescence var. grossum) همچنین دمای خاک و جلوگیری از علف هرز صورت گرفت. طرح آزمایشی در قالب بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار ترتیب داده شد. نتایج نشان داد، خاک پوش پلی اتیلنی سفید بالاترین میزان عملکرد زودرس و کل میوه به ترتیب با 89/2 و 27/22 تن در هکتار را داشت. عملکرد زودرس در خاک پوش های پلی اتیلنی نقره ای، قرمز، مشکی، آبی، خاک بدون پوشش و پلاستیک شفاف به ترتیب 62/1، 13/1، 11/1، 88/0، 76/0 و 31/0 تن در هکتار و عملکرد کل در خاک پوش های قرمز، نقره ای، خاک بدون پوشش، مشکی، آبی و شفاف به ترتیب 03/16، 93/14، 51/13، 47/13، 97/8 و 93/4 تن در هکتار بودند. در تعداد میوه، وزن تر و خشک برگ، سطح برگ، قطر ساقه، ارتفاع گیاه، دمای خاک و جلوگیری از علف هرز در بین خاک پوش های رنگ های مختلف اختلاف معنی داری وجود داشت. در وزن تر و خشک میوه، حجم و چگالی میوه، طول و عرض میوه، اسیدیته کل و ویتامین ث، میزان مواد جامد محلول میوه، کلروفیل برگ، میزان سدیم و پتاسیم برگ، در خاک پوش های رنگی مختلف استفاده شده اختلاف معنی داری وجود نداشت. در بین همه خاک پوش های پلی اتیلنی رنگی استفاده شده، خاک پوش سفید برای افزایش عملکرد زودرس و کل فلفل دلمه ای پیشنهاد داده می شود.

به منظور ارزیابی اثر اسپرمیدین بر رشد و پاسخ گیاه جعفری معطر(tagets minuta) در شرایط تنش شوری، پژوهشی در گلخانه تحقیقاتی بخش علوم باغبانی دانشگاه شیراز انجام شد. نشاءهای این گیاه در گلدان های پلاستیکی 8 کیلوگرمی کشت شدند.گیاهان تحت 5 سطح تنش شوری شامل 0، 20، 40 ، 60 و80 میلی مول در لیتر قرار گرفتند. سپس محلول پاشی اسپرمیدین در دو مرحله در غلظت های 0، 150 و 300 میلی گرم در لیتر انجام شد. بر اساس نتایج این پژوهش نقش حمایتی اسپرمیدین در شرایط تنش شوری برجعفری معطر اثبات شد. جلوگیری از نشت یونی و تجمع یون های سدیم و کلر در برگ و ممانعت از آسیب ناشی از سمیت آن ها و بر هم خوردن توازن یونی و همچنین تجمع بیشتر پرولین، حفظ سطح سبز و تداوم فتوسنتز به دنبال تیمار اسپرمیدین در شرایط شوری از دیگر عواملی هستند که می توانند در افزایش رشد گیاه جعفری معطر نقش موثری داشته باشند. نتایج این تحقیق در بررسی ترکیبات اسانس نشان دادکه با افزایش شوری میزان ترکیب دی هیدرو تاجتون افزایش و ای اسیمنون و ضد اسیمنون کاهش یافت و همچنین استعمال برگی اسپرمیدین در شرایط عدم تنش ترکیبات لیمونن و دی هیدرو تاجتون را افزایش و ترکیبات ای اسیمنون و ضد اسیمنون را کاهش داد.

تداخل به هر نوع کاهش در رشد یا تولید بذر گیاهان زراعی توسط علف های هرز گفته می شود و شامل اللوپاتی و رقابت است. اللوپاتی به اثرات مستقیم یا غیر مستقیم بیوشیمیایی بین همه گونه-های گیاهی و میکروارگانیسم ها اتلاق می شود. پتانسیل اللوپاتیک اسانس، عصاره آبی و مخلوط با خاک آویشن برگ باریک در گلخانه و آزمایشگاه در غلظت های صفر، 300، 600، 900 و 1200 میکرولیتر در لیتر بر روی گندم، چاودار و ماشک مورد بررسی قرار گرفت. طرح آزمایشی مورد استفاده، آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار بود. نتایج نشان دادند، گیاهان تحت تیمار اسانس، عصاره آبی و مخلوط با خاک، جوانه زنی و در نتیجه رشد ضعیف تری داشتند. هر سه گیاه گندم، چاودار و ماشک، در گلخانه و آزمایشگاه، با افزایش غلظت تمامی صفات اندازه-گیری شده به غیر از آنزیم pod کاهش یافتند. بیشترین اثرهای کاهشی در دو غلظت 900 و 1200 میکرولیتر در لیتر مشاهده شد. آزمایش تعیین غلظت بازدارنده اسانس، نشان داد که اسانس آویشن برگ باریک به ترتیب در سه غلظت 600، 950 و 1150 میکرولیتر در لیتر مانع از جوانه زنی گندم، چاودار و ماشک شد. به علاوه تیمار مخلوط با خاک و تیمار اسانس به ترتیب بیشترین اثر های کاهندگی را در گلخانه و آزمایشگاه داشتند. فشار اسمزی تمامی تیمارهای مورد استفاده تفاوتی با آب مقطر نداشتند، و اثر بازدارندگی ایجاد شده در رشد و نمو به دلیل تأثیر مواد موثر موجود در تیمارهای اسانس، عصاره آبی و مخلوط با خاک بود.

در این تحقیق برای استخراج اسانس روغنی آویشن دنایی، روش های استخراج با آب، ترکیبی آب با امواج فراصوت، استخراج گر مقاومتی حرارتی (اهمیک) و ترکیبی اهمیک و امواج فراصوت مورد مقایسه قرار گرفتند. اسانس روغنی حاصل از هر روش از لحاظ ویژگی های کیفی و کمی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که روش استخراج ترکیبی پیش تیمار فراصوت و اهمیک نسبت به سایر روش ها موثرترمی باشد. این روش موجب افزایش راندمان استخراج اسانس آویشن دنایی و کاهش زمان استخراج شد. همچنین، خواص آنتی اکسیدانی اسانس آویشن دنایی با استفاده از آزمون dpph مورد ارزیابی قرار گرفت و اثر آنتی اکسیدانی آن نیز در روغن آفتابگردان بررسی شد. علاوه بر این، خاصیت ضد میکروبی اسانس آویشن دنایی با استفاده از تست حداقل غلظت بازدارندگی(mic) بر روی باکتری گرم مثبت (استافیلوکوکوس اورئوس) و باکتری گرم منفی (اشرشیا کلی) و قارچ های کاندیدا آلیبیکانس و آسپرجیلوس فلووس و نیز تست حداقل غلظت کشندگی (mfc) بر روی قارچ های فوق مورد ارزیابی قرار گرفت که بر حسب شاخص و حداقل غلظت بازدارندگی (برای mic) و حداقل غلظت کشندگی (برای mfc) این اسانس بر روی میکروارگانیسم های فوق به دست آمد. با توجه به خصوصیات ضد میکروبی این اسانس استفاده از آن در صنایع غذایی هدف بعدی تحقیق قرار گرفت و کیفیت ماست و دوغ حاوی اسانس آویشن دنایی بررسی شد. خصوصیات شیمیایی، ضد میکروبی و ارگانولپتیکی ماست و دوغ حاوی اسانس ارزیابی شد. نتایج نشان داد که افزودن اسانس بر ph، اسیدیته، آب اندازی (در ماست) و رشد میکرو ارگانیسم های مولد فساد (کلی فرم و کپک و مخمر) و نیز طعم و مزه موثر بوده است به طوری که باعث بهبود طعم و مزه در دوغ و ماست گردید. با توجه به کل نتایج به دست آمده، اسانس روغنی آویشن دنایی می تواند به عنوان یک افزودنی طبیعی برای بهبود کیفیت، طعم و مزه و انبارداری ماست و دوغ به کار رود.

اسفرزه و خاکشیر از جمله مهمترین گیاهان دارویی هستند که رشد و عملکرد آنها تحت تاثیر تنش خشکی قرار می گیرد. در این پژوهش تعداد 8 اکوتیپ اسفرزه و 12 اکوتیپ خاکشیر در قالب دو آزمایش فاکتوریل مجزا برای هر گیاه بر پایه ی طرح کاملاَ تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که بین اکوتیپ های اسفرزه و خاکشیر از لحاظ صفات مورفولوژیک و بیوشیمیایی تفاوت معنی دار وجود دارد. بیشترین عملکرد در بوته برای اسفرزه در شرایط نرمال و تنش برای اکوتیپ سبزوار و برای خاکشیر در هر دو شرایط به اکوتیپ خاش تعلق داشت که می تواند بیانگر توانایی این اکوتیپ ها برای تحمل به خشکی باشد. در اسفرزه بیشترین وراثت پذیری صفات به صفات وزن تر، وزن خشک و شاخص برداشت (به ترتیب به مقدار 96/11 ، 96/23 و 91/94 درصد) اختصاص داشت. در بررسی وراثت پذیری صفات خاکشیر، بیشترین وراثت پذیری بین صفات مورد بررسی به صفات شاخص برداشت، وزن موسیلاژ و تعدادغلاف به ترتیب به مقدار (99/2، 98/8 و 0/93 درصد) اختصاص داشت. بر اساس تجزیه خوشه ای مشخص شد که اکوتیپ های فریدون شهر و بوشهر (اسفرزه) دارای بیشترین فاصله لینکاژی و ژنتیکی می باشند. تجزیه خوشه ای نشان داد که اکوتیپ های اقلید و اهواز (خاکشیر) دارای بیشترین فاصله لینکاژی و ژنتیکی می باشند در ضمن اکوتیپ های همدان و خاش با کمترین فاصله مشابه ترین اکوتیپ ها نسبت به یکدیگرند.

گیاهان دارویی، در تأمین بهداشت و سلامتی جوامع، هم به لحاظ درمان و هم به لحاظ پیشگیری از بیماریها، از ارزش و اهمیت خاصی برخوردار اند. این بخش از منابع طبیعی قدمتی همپای بشر داشته و یکی از مهمترین منابع تأمین غذایی و دارویی بشر درطول نسلها بوده اند. تیره نعناییان یکی از بزرگترین تیره های گیاهی می باشد که تنوع زیادی در منطقه مدیترانه دارد. این تیره از اهمیت زیادی در صنایع دارویی، آرایشی و غذایی دارد(زرگری 1369). این تیره دارای حدود 11000گونه است که به 20 خانواده تقسیم شده است. یکی از گیاهان دارویی متعلق به این تیره بومی ایران است و آویشن شیرازی نام دارد که دارای نام علمی زاتاریا مولتی فلورا ( zataria multiflora ) است. این گیاه، دارای خواص ضدعفونی کننده بوده و گاهاً از اسانس آن به عنوان داروی ضد تشنج و ضد رماتیسم استفاده می شود. عصاره الکلی آویشن شیرازی نیز دارای اثرات ضدمیکروبی، ضد اسپاسم، و ضد سرفه است و علاوه بر این در تسکین سرفه های ناشی از آسم، سیاه سرفه و انواع برونشیت ها و التهابات مجاری تنفسی فوقانی مصرف شده و فاقد عوارض جانبی می باشد(jam zad et al.,1994). از مهم ترین ترکیبات موثر آویشن می توان به تیمول ، کارواکرول ، پارا - سیمن و گاما - ترپین اشاره نمود. درصد این ترکیبات بر اساس شرایط آب و هوایی و منطقه جغرافیایی بسیار متفاوت است. این گیاه علاوه بر این حاوی تانن، فلاونویید، ساپونین و مواد تلخ نیز می باشد. از این بین تیمول، ترکیبی فنولی و شاخص ترین ترکیب شیمیایی فعال آویشن است که در بخش های مختلف این گیاه از جمله برگ و ساقه به میزان متفاوت یافت می شود(یادگار.، 1388). این ماده به همراه موادی نظیر کارواکرول اثر هم افزایی شدیدی در فعالیت های ضدمیکروبی دارند (cristani et al., 2007). کارواکرول همانند سایر اسانس های گیاهی اثرات ژنوتوکسیک ندارد ومیزان سیتوتوکسیک آن در فعالیت آنتی اکسیدانی موجب ایجا خاصیت ضدمیکروبی و ضد عفونی کننده می شود (bakkal et al., 2007). خواص ضد باکتری و ضد ویروسی این گیاه دارویی تا حدود زیادی شناخته شده است. اما خواص ضد التهابی آن به خصوص بر روی سلول های دفاعی بدن به خوبی شناخته نشده است. از دیگر گیاهان تیره نعناییان mentha sp. است که یکی از متنوع ترین گیاهان چه از نظر مرفولوژیکی و چه از نظر شیمیایی است، که به صورت وحشی در بسیاری از مناطق دنیا می روید. یکی از اصلی ترین تیپ شیمیایی های این خانواده mentha longiflora است که شامل piperitenone oxide, piperitone oxide carvon,eو menthone می باشند(mastelic et al, 2002). ازجمله مهمترین فاکتور های التهابی تولید رادیکالهای فعال اکسیژن و نیتروژن و تولید سیتوکین ها می باشد. نیتریک اکسید گازی کوتاه اثر، محلول و رادیکال آزادی است که توسط چندین نوع سلول تولید شده و قادر است به عنوان واسطه تعداد بسیار زیادی از عملکردها، عمل کند. نیتریک اکسید از آرژنین و اکسیژن ملکولی توسط آنزیم نیتریک اکسید سنتاز سنتز می شود ((lin et al., 2008 . سه ایزوفرم از این آنزیم با توزیع بافتی متفاوت وجود دارد. نیتریک اکسید سنتاز نوع 1 ، بیشتر در بافت عصبی دیده می شود و نقش مهمی در التهاب ندارد. نیتریک اکسید سنتاز نوع 2 ، یک آنزیم القاء پذیر است که در ماکروفاژها وجود دارد که به طور معمول در سلول وجود ندارد اما به شدت تحت تأثیر اندوتوکسین باکتریایی به نام لیپوپلی ساکارید (lps) و یا سیتوکاین های ناشی از التهاب نظیر اینترفرون- گاما و فاکتور نکروزه کننده تومور (tnf-?)، قرار میگیرد. این آنزیم مسئول تولید no در واکنش های التهابی است. نیتریک اکسید سنتاز نوع 3، آنزیمی با سنتز مداوم است که عمدتا درون غشاء درونی رگ ها (آندوتلیوم) یافت می شود(roitt et al., 2001). به طور کلی محصولات تولید شده توسط ماکروفاژهای فعال، نظیر نیتریک اکسید در غلظت های بسیار پایین برای باکتری ها و سلول های توموری سمی هستند. اما در غلظت های بالای نیتریک اکسید که در شرایط التهابی و برخی از بیماری ها حادث می شود? نیتریک اکسید با یون سوپر اکسید ترکیب می شود، که این امر منجر به تولید پراکسی نیتریت(onoo-) می گردد. پراکسی نیتریت اثرات سمی شدیدی بر روی سلول ها و بافت ها دارد و به خصوص از طریق نیتروزه کردن تیروزین سبب غیر فعال شدن پروتیینها و آنزیم ها می شود. بنابر این نیتریک اکسید به عنوان یک ملکول پیش اکسیدانت می تواند باعث ایجاد آسیب های اکسیداتیو شدیدی به سلول ها و بافت ها می شود(ramzi et al., 2010). بنابر این کاهش گونه های فعال اکسیژن و نیتروژن یکی از راههای موثر برای مقابله به این گونه آسیب های شدید بافتی در شرایط بیماری است. راههای متعددی برای کاهش اینگونه عوامل وجود دارد که یکی از آنها بهره گرفتن از آنتی اکسیدانت های گیاهی یا مشتقات آنهاست. با توجه به مواد موثر در آویشن و وجود خواصی نظیر خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی اثبات شده در آن، می توان این احتمال را داد که بعضی از گیاهان تیره نعناییان قادر به کاهش بیان آنزیم نیتریک اکسید سنتاز و به دنبال آن کاهش اثرات رادیکال های آزاد no و التهاب باشد. اهداف: نیتریک اکسید درسلولهای ماکروفاژی توسط محرک های باکتریایی (لیپوپلی ساکارید) القاء شده و تأثیر غلظت های مختلف عصاره های گیاهان بر روی کاهش تولید آن بررسی و مقایسه می شود.

هدف از این تحقیق بررسی ترکیبات شیمیایی ، فعالیت ضد میکروبی و ضد اکسایشی اسانس و عصاره های (آبی، آبی- الکلی، اتانولی، متانولی، هگزانی و استونی) گیاه غازیاقی بود. مهمترین ترکیبات اسانس این گیاه، جرماکرین دی (04/14 درصد)، اسپاتولنول (89/9 درصد) و لیمونن (15/7 درصد) بود که با روش کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (gc-ms) مشخص شد. تعیین فعالیت ضد میکروبی با دو روش توالی رقت در محیط مایع و انتشار از دیسک در محیط جامد انجام شد. قارچ ها نسبت به باکتری ها، و باکتری های گرم مثبت نسبت به گرم منفی ها حساسیت بیشتری را به اسانس و عصاره ها نشان دادند. فعالیت ضد میکروبی اسانس بیشتر از عصاره ها بود. برای تعیین خاصیت ضد اکسایشی از روش احیای دی فینیل پیکریل هیدرازیل (dpph) استفاده شد. به طور کلی عصاره ها اثر ضد اکسایشی بالاتری از اسانس داشتند که این نتیجه عکس فعالیت ضد میکروبی را بیان می کند. نتایج این تحقیق حاکی از این بود که فعالیت ضد میکروبی این گیاه مناسب، و فعالیت ضد اکسایشی آن بسیار خوب بود. در نتیجه از گیاه غازیاقی می توان به عنوان جایگزین طبیعی نگهدارنده های شیمیایی، در مواد غذایی استفاده کرد

این پژوهش به منظور بررسی محتوا و ترکیبات اسانس گیاه دارویی رزماری (rosmarinus officinalis l.) در مراحل مختلف رشد فنولوژیک و تعیین پتانسیل آللوپاتیک اسانس، عصاره-آبی و مخلوط با خاک این گیاه در آزمایشگاه و گلخانه بر جوانه زنی، رشد و نمو دو گیاه باغی و شاخص با نام های شاهی (lepidium sativum) و تربچه (rhaphanus sativus) و دو علف هرز تاج خروس (amaranthus retroflexus) و کاهووحشی (lactuca serriola)، انجام شد. طرح آماری مورد استفاده در آزمایشگاه، آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار و در گلخانه، طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار بود. مراحل رشد فنولوژیک گیاه جهت ارزیابی محتوا و ترکیبات اسانس شامل مرحله گلدهی، تشکیل میوه و رسیدن میوه بودند. نتایج نشان داد که مرحله رسیدن میوه بهترین مرحله برداشت گیاه رزماری برای دستیابی به بالاترین بازده اسانس (15/1 درصد) بود و ترکیب آلفاپینن با دامنه تغییرات %27-25، ترکیب اصلی اسانس، در تمام مراحل رشد و نمو رزماری شناخته شد. در این پژوهش برای اولین بار اسانس گیاه رزماری به منظور فرمولاسیون و دستیابی به یک علف کش طبیعی، با کارایی انکپسوله %99/99 با موفقیت انکپسوله شد. نتایج آزمایشات آللوپاتیک نشان داد که اسانس رزماری در مرحله تشکیل میوه و عصاره آبی در مرحله گلدهی دارای بیشترین اثر بازدارندگی بر جوانه زنی و رشد اولیه گیاهان مورد تیمار بودند. همچنین نتایج نشان دادند، با افزایش غلظت اسانس و عصاره آبی در آزمایشگاه و اسانس انکپسوله شده، عصاره آبی و مخلوط با خاک در گلخانه، تمامی صفات اندازه گیری شده در هر چهار گیاه تربچه، شاهی، تاج خروس و کاهووحشی کاهش یافتند.

پژوهش حاضر به دو صورت آزمایشگاهی و گلخانه ای به منظور تعیین پتانسیل آللوپاتیک اسانس، عصاره و پودر برگ نعناع فلفلی (mentha piperita l.) بر جوانه زنی، رشد و نمو دو محصول باغی شامل گوجه فرنگی و تربچه و سه علف هرز با نام های پیچک صحرایی (convolvulus arvensis l.)، خرفه (portulaca oleracea l.)و درنه سرخه (echinochloa colonum) انجام شد. اجزای تشکیل دهنده عصاره و اسانس مورد بررسی با استفاده از دستگاه های hplc و gc-ms مشخص شدند. صفات مورد بررسی شامل درصد جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، وزن تر و خشک، شاخص اثر آللوپاتی، میزان پرولین و تراوایی یونی غشاء بود. نتایج حاصل از عملیات آزمایشگاهی بیان کرد که اسانس این گیاه بیشترین اثر بازدارندگی بر جوانه زنی و رشد اولیه پیچک، خرفه و تربچه را در غلظت 1800 میکرولیتر بر لیتر، بر درنه سرخه در 1200 میکرولیتر بر لیتر و بر گوجه فرنگی در 900 میکرولیتر بر لیتر نشان داد. طبق نتایج به دست آمده، عصاره آبی نعناع فلفلی در پتری دیش بیشترین اثر بازدارندگی را بر جوانه زنی و رشد پیچک، خرفه و درنه سرخه در غلظت 10% و در تربچه در 6% و در گوجه فرنگی در 2% پدید آورد. در عملیات گلخانه ای نیز حداکثر اثر بازدارندگی بر پیچک، تربچه و گوجه فرنگی مربوط به تیمار 10% عصاره بود. هم چنین در آزمایش گلدانی بیشترین توان آللوپاتیکی تیمارهای پودر برگ نعناع فلفلی در غلظت 100 گرم در کیلوگرم در مورد پیچک و تربچه مشاهده شد. با توجه به نتایج این پژوهش، مواد موثره گیاه نعناع فلفلی با توجه به وفور ترکیبات فنلی و ترپنی در عصاره، پودر برگ و اسانس آن، پس از فرمولاسیون، می توان از آن در سیستم های کشاورزی ارگانیک استفاده نمود.

هدف از پژوهش حاضر، مطالعه تشریحی- تکوینی اندام های رویشی گاوزبان ایرانی و همچنین آنالیز فیتو شیمیایی، به منظور مکان یابی و اندازه گیری برخی متابولیت های ثانویه، در این گیاه بوده است. بررسی های اولیه نشان داد که گاوزبان گیاهی هتروفیل است. دو نوع برگ،برگ های روزت با آرایش چرخه ای و برگ های ساقه ای با آرایش متناوب، مشاهده شدند.هردو نوع برگ در سه مرحله تکوین، و ساقه در دو میانگره،انتخاب و با استفاده از میکروسکوپ نوری بررسی شدند. علیرغم اختلاف در فیلوتاکسی، هر دو نوع برگ ساختار تشریحی و تکوین مشابهی را نشان دادند.افرایش فضای بین سلولی در پارانشیم زمینه ای و تشکیل کلانشیم در قسمت پایینی رگبرگ اصلی از تغییرات تکوینی برگ میباشند. دسته جات آوندی در رگبرگ اصلی دو طرفه و در رگبرگ های فرعی یکطرفه هستند. دسته جات آوندی ساقه نیز از نوع دو طرفه بوده و در ساختار اولیه ساقه دارای پارانشیم بین آوندی گسترده می باشند.با فعالیت کامبیوم آوندی، آوندهای پسین در قسمت آوندی و فیبر در قسمت بین آوندی تشکیل شده و حلقه آوندی پیوسته می شود. در ساقه گاوزبان ایرانی پریدرم تشکیل نمی شود و ساختار از نوع نیمه علفی است. برروی هر دو نوع برگ، از مراحل اولیه تکوین، کرک های محافظتی و غده ای مشاهده شدند که با پیشرفت تکوین، تعداد کرک های محافظتی کاهش میابد. دو نوع کرک غده ای، ازنوع capitate در سطح ساقه و هر دو نوع برگ مشاهده شد. کرک های غده ای برگ های جوان در مرحله پیش از ترشح هستند و ترشح فعال در برگ بالغ اتفاق می افتد. به منظور شناسایی مواد ترشحی این کرک ها از تست های شیمی- بافتی استفاده شد. معرف های رنگی اختصاصی حضور مواد فنلی، آلکالوئیدی و همچنین فلاونوئیدی را در کرک های غده ای برگ و ساقه نشان داداند. میزان این ترکیبات به وسیله تست های فیتوشیمیایی اندازه گیری شد. نتایج حاصل از آزمایش های شیمی_ بافتی و فیتوشیمیایی در برگ و ساقه با یکدیگر همخوانی دارند. ترکیبات فنولی در برگ به میزان 2/1 میلی گرم، فلاونوئید در برگ 06/0 میلی گرم و در ساقه 08/0 میلی گرم در یک گرم وزن خشک هر اندام، اندازه گیری شده است. میزان ترکیبات آلکالوئیدی در برگ 08/0 میلی گرم می باشد و در ساقه ترکیبات آلکالوئیدی مشاهده نشده است .

سه پژوهش آزمایشگاهی جداگانه در آزمایشگاه بخش باغبانی دانشگاه شیراز، به منظور تعیین اثر آللوپاتیک اسانس ها، عصاره ها و پودر برگ های چهار گونه مرزه شامل مرزه خوزستانی (s. khuzestanica)، مرزه سنبله ای (s. spicigera)، مرزه رشینگری (s. rechingeri) و مرزه بختیاری (s.bakhtiarica) بر جوانه زنی، رشد و نمو 4 محصول باغی شامل شاهی، گوجه فرنگی ، زنیان و چمن و سه علف هرز با نامهای چاودار، تاج خروس و قاصدک انجام شد. صفات مورد بررسی شامل درصد جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، وزن تر و خشک، شاخص اثر آللوپاتی، میزان پرولین و تراوایی یونی غشاء بود. نتایج پژوهش ها نشان داد که اسانس مرزه خوزستانی دارای بیشترین اثر بازدارندگی بر روی جوانه زنی و رشد اولیه چاودار، زنیان و قاصدک به ترتیب در غلظت های 600، 200 و 100 میکرولیتر بر لیتر بود در صورتیکه اسانس مرزه رشینگری بیشترین اثر بازدارندگی را بر روی جوانه زنی بذور شاهی، گوجه فرنگی و تاج خروس به ترتیب در غلظت های 800، 400 و 100 میکرولیتر بر لیتر نشان داد. طبق نتایج به دست آمده، عصاره آبی مرزه خوزستانی در غلظت 5/12% دارای بیشترین اثر بازدارندگی بر روی جوانه زنی چاودار بود در حالیکه عصاره آبی مرزه بختیاری در غلظت 125/3%، حداکثر اثر بازدارندگی را بر رشد و جوانه زنی دانهال گوجه فرنگی و شاهی نشان داد. نتایج آزمایشات نشان داد که حداکثر اثر بازدارندگی پودر برگ بر روی رشد چاودار، شاهی و گوجه فرنگی متعلق به مرزه رشینگری و به ترتیب در مقادیر 240، 120 و60 میلی گرم در پتری دیش مشاهده شد. نتایج به دست آمده در این تحقیق نشان داد که گونه های مختلف مرزه در غلظت های مختلف اسانس، عصاره و پودر برگ اثرات متفاوتی بر روی محصولات باغی و علف های هرز داشتند. به طور کلی با توجه به وفور ترکیبات فنلی و ترپنی در اسانسها، عصاره ها و پودرهای مورد مطالعه، امکان استفاده از آنها به عنوان علف کشهای طبیعی در کشت های ارگانیک و کشاورزی پایدار وجود دارد، اما در این رابطه به تحقیقات بیشتری نیاز است.

به منظور ارزیابی اثر سالیسیلیک اسید بر رشد و پاسخ گیاه بادرنجبویه (melissa officinalis l.) در شرایط تنش شوری پژوهشی در گلخانه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس انجام گردید. بذر این گیاه در گلدان های پلاستیکی حاوی 5 کیلوگرم خاک کشت شد. تیمار های شوری (0 و 25 و 75) میلی مول در لیتر و در طول دوره سه ماهه آزمایش همچنین محلول پاشی سالیسیلیک اسید در دو مرحله در غلظت های 0 و 150 و 300 میلی گرم در لیتر انجام شد. نتایج به دست آمده در این پژوهش نشان داد که شوری به صورت معنی داری رشد رویشی، میزان کلروفیل، میزان کارتنوئید ها را کاهش داد. از طرف دیگر در شرایط تنش شوری میزان قندهای محلول در برگ کاهش یافت ولی میزان پرولین افزایش نشان داد. براساس یافته های این پژوهش، نقش حمایتی سالیسیلیک اسید در شرایط تنش شوری گیاه بادرنجبویه نشان داده شد. تجمع بیشتر پرولین، حفظ سطح سبز و تداوم فتوسنتز به دنبال تیمار سالیسیلیک اسید در شرایط شوری از دیگر عواملی هستند که می توانند در افزایش رشد گیاه بادرنجبویه نقش موثری داشته باشند.

به منظور ارزیابی اثر سالیسیلیک اسید بر رشد و پاسخ گیاه بادرنجبویه (melissa officinalis l.) در شرایط تنش شوری پژوهشی در گلخانه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس انجام گردید. بذر این گیاه در گلدان های پلاستیکی حاوی 5 کیلوگرم خاک کشت شد. تیمار های شوری (0 و 25 و 75) میلی مول در لیتر و در طول دوره سه ماهه آزمایش همچنین محلول پاشی سالیسیلیک اسید در دو مرحله در غلظت های 0 و 150 و 300 میلی گرم در لیتر انجام شد. نتایج به دست آمده در این پژوهش نشان داد که شوری به صورت معنی داری رشد رویشی، میزان کلروفیل، میزان کارتنوئید ها را کاهش داد. از طرف دیگر در شرایط تنش شوری میزان قندهای محلول در برگ کاهش یافت ولی میزان پرولین افزایش نشان داد. براساس یافته های این پژوهش، نقش حمایتی سالیسیلیک اسید در شرایط تنش شوری گیاه بادرنجبویه نشان داده شد. تجمع بیشتر پرولین، حفظ سطح سبز و تداوم فتوسنتز به دنبال تیمار سالیسیلیک اسید در شرایط شوری از دیگر عواملی هستند که می توانند در افزایش رشد گیاه بادرنجبویه نقش موثری داشته باشند.

هدف از پژوهش حاضر بررسی تشریحی-تکوینی اندام های رویشی با تأکید بر کرک های اپیدرمی برگ مرزه بختیاری بوده است. برگ ها در چهار مرحله نموی بر اساس ابعاد و در ساقه نیز در دو میانگره بر اساس مکان انتخاب شدند. مطالعات بافتی و میکرومورفولوژیک با استفاده از میکروسکوپ های نوری و الکترونی نگاره انجام گرفت. تغییرات تکوینی در هر سه سیستم بافتی در اندام های هوایی مرزه بختیاری اتفاق می افتد. در طی مراحل تکوین برگ، افزایش قابل توجه ضخامت کوتیکول، افزایش فضای بین سلولی و کاهش تدریجی تراکم کرک ها از مهم ترین وقایع می باشند. ترایکوم های مشاهده شده بر روی ساقه و برگ، اکثرا مشابه هستند و در ساقه نیز با پیشرفت تکوین از تعداد آنها کاسته می شود. چهار نوع کرک غده ای peltate، capitate، digitiform و conoidal در برگ گیاه مشاهده شدند. تکوین کرک های peltate مورد بررسی قرار گرفت. با در نظر گرفتن ویژگی های یاخته ای، ده مرحله تمایز یابی برای کرک های peltate مشخص شد که به سه مرحله عملکردی قبل، حین و پس از ترشح تفکیک شدند. در اولین مرحله از روند تکوین، ابتدا سلول پروتودرمی دو تقسیم پری کلین متوالی انجام می دهد تا این که سه قسمت پایه، تنه و سر را به وجود می آورد. سپس سلول سر با تقسیمات آنتی کلین متوالی هشت سلول ترشحی سر را به وجود می آورد. روی سلول های ترشحی کوتیکول ضخیمی وجود دارد و با فاصله گرفتن آن از سطح سلول های سر، فضای زیر کوتیکولی بزرگی ایجاد می شود که مواد ترشحی به داخل آن ریخته می شوند. انواع دیگری از کرک ها در برگ مرزه بختیاری شناسایی شدند که تاکنون گزارشی مبنی بر مورفولوژی و یا ترشحی یا غیر ترشحی بودن آنها ارائه نشده است. اکثر کرک های مرحله اول و تا حدی مرحله دوم تکوین برگ، در فاز ترشح به سر می برند. لذا به نظر می رسد برگ های تازه تشکیل شده مرزه بختیاری جهت اسانس گیری و مصارف دارویی موثرتر می باشند

هدف از پژوهش حاضر مطالعه ی تشریحی-تکوینی برگ مینای پرکپّه و ساختارهای ترشحی موجود در آن در طی مراحل تکوین و همچنین بررسی مقایسه ای فعالیت ضدمیکروبی عصاره برگ و گل مینای پرکپّه علیه یک باکتری گرم مثبت و دو باکتری گرم منفی می باشد. برگ ها در چهار مرحله تکوینی بر اساس اندازه جمع آوری و با میکروسکوپ های تشریحی و نوری بررسی شدند. تغییرات تکوینی بیشتر مربوط به اپیدرم و سیستم زمینه ای بود. ضخامت کوتیکول و فضای بین سلولی در مزوفیل برگ در طی مراحل تکوین افزایش میابد. همچنین در اطراف دسته جات آوندی collateralکرانز وجود دارد. در برگ این گیاه سه نوع ساختار ترشحی مشاهده شد: کرک غده ای، مجرای ترشحی و سلول های ترشحی اپیدرمی. در مرحله اول تکوین نسبت به مراحل بعدی تراکم کرکها بسیار بالا می باشد. در این مرحله چهار نوع کرک محافظتی و چهارده نوع کرک غده ای شناسایی شد. این کرک ها در تعداد و حالت سلول های پایه و سلول ترشحی سر متفاوت بودند. بارزترین کرک غده ای در برگ این گیاه، کرک دوردیفه چند سلولی بود که در همان اولین مرحله تکوین برگ، هر سه فاز پیش از ترشح، ترشح و پس از ترشح آن مشاهده شد. مراحل تمایزیابی این کرک در همان اولین مرحله تکوین برگ کامل می شود به این صورت که یک سلول اپیدرمی عمود بر سطح شروع به رشد می کند و یک تقسیم آنتی کلین انجام می دهد و پس از چهار تقسیم پری کلین متوالی کرک به شکل نهایی خود در فاز پیش از ترشح می رسد. مجاری شیروژنی در نزدیکی دسته جات آوندی مشاهده شدند. همچنین در اپیدرم برگ این گیاه تعدادی سلول ترشحی وجود داشت که حاوی مواد ترشحی همرنگ در مجرا بودند. بیشترین فعالیت ترشحی در دومین مرحله تکوین برگ دیده شد. در مطالعات ضد میکروبی عصاره هیدروالکلی این گیاه، بیشترین اثر را روی باکتری استافیلوکوکوس اورئوس نشان داد و اثری روی باکتری های گرم منفی نداشت. همچنین مشخص شد که فعالیت ضد میکروبی عصاره برگ و گل این گیاه تفاوتی ندارد.

به منظور ارزیابی تاثیر سالیسیلیک اسید و تنش خشکی بر ویژگی های کمی و کیفی گیاه به لیمو ( lippia citriodora)، آزمایشی گلدانی در گلخانه پژوهشی بخش علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز انجام شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی در سه تکرار انجام شد. سه سطح سالیسیلیک اسید (شاهد، 150 و 300 میلی گرم در لیتر) به صورت محلول پاشی و چهار سطح آبیاری (شاهد (100 ، 75، 50 و 25% نیاز آبی) و برهمکنش آن ها مورد بررسی قرار گرفت. صفات مورد بررسی در این پژوهش شامل برخی صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک مانند، ارتفاع ساقه، تعداد برگ، سطح برگ، تعداد شاخه، وزن تر برگ و ریشه، وزن خشک برگ و ریشه، کلروفیل، کارتنویید، قند، پرولین، پروتئین، فعالیت آنتی اکسیدانی، آنزیم های آنتی اکسیدانی، درصد و عملکرد اسانس بود. بر اساس نتایج به دست آمده تنش خشکی اثر معنی داری (p<0.05) بر ویژگی های رشدی گیاه داشته و با کاهش آب قابل دسترس گیاه ارتفاع ساقه، تعداد برگ، سطح برگ، تعداد شاخه، وزن تر برگ و ریشه، وزن خشک برگ و ریشه، کلروفیل، کارتنویید و پروتئین کاهش و طول ریشه، میزان قند، پرولین، فعالیت آنتی اکسیدانی ، آنزیم های آنتی اکسیدانی و درصد اسانس افزایش یافتند. محلول پاشی سالیسیلیک اسید باعث افزایش معنی دار (p<0.05) تمام ویژگی های مورد بررسی به جز طول ریشه گردید. همچنین در برهمکنش خشکی با سالیسیلیک اسید تیمار 300 میلی گرم در لیتر سالیسیلیک اسید در سطوح مختلف آبیاری بر بیشتر صفات مورد بررسی اثر معنی داری (p<0.05) داشت و باعث بهبود رشد گیاه در شرایط خشکی گردید. همچنین در این پژوهش تأثیر مراحل مختلف برداشت و میزان رطوبت موجود در اندام ها بر کمیت و کیفیت اسانس گیاه مورد بررسی قرار گرفت. مراحل مختلف برداشت شامل، رویشی (برگ های کاملا توسعه یافته) و گلدهی (برگ تر، برگ خشک، گل تر و گل خشک) بود. استخراج اسانس از نمونه ها با استفاده از روش تقطیر با آب انجام شد. ترکیبهای تشکیل دهنده نمونه¬های اسانس به وسیله دستگاه های کروماتوگرافی گازی (gc) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (gc/ms) مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفتند. اثر مراحل مختلف برداشت و میزان رطوبت موجود در اندام ها بر بازده اسانس گیاه به لیمو معنی دار (p<0.01) بود. بیشترین محتوی اسانس مربوط به گل خشک و برابر با %1/11 و کمترین میزان اسانس مربوط به گل تر و برابر با %16/. بود. تجزیه و شناسایی ترکیبهای تشکیل دهنده اسانسها نشان داد که در تمام مراحل برداشت و روشهای استخراج، لیمونن (%17/5-10/4)، نرال (%20/8-13/6) و ژرانیال (%27/3-17/7) ترکیبهای عمده اسانس بودند

ارزیابی تاثیر باکتری محرک رشد (pseudomonas fluorescence) و کود آلی (ورمی کمپوست و کمپوست تفاله شیرین بیان) بر ویژگی-های مورفوفیزیولوژیک گیاه به لیمو و بررسی امکان کاربرد آن به عنوان یک گیاه زینتی انجام شد.صفات مورد بررسی شامل صفات مورفولوژیک، کلروفیل کل، کلروفیل a و b، کارتنوئید کل، میزان و عملکرد اسانس، فعالیت آنتی اکسیدانی و میزان غلظت عناصر n، p و k موجود در گیاه بود.

انیسون (بادیان رومی یا رازیانه رومی) گیاهی است علفی یکساله و از گیاهان دارویی مهم تیره چتریان می باشد، مواد موثره این گیاه دارویی کاربرد وسیعی در صنایع دارویی ، غذایی، آرایشی و بهداشتی دارد.به منظور مطالعه اثر زمان برداشت میوه گیاه دارویی انیسون بر میزان اسانس و مواد متشکله آن پس از عملیاتهای مربوط به کاشت و داشت این گیاه در اراضی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس تهران، میوه های آن در دو زمان مختلف برداشت شدند.