محدودیت منابع آبی و کیفیت نامناسب خاک در مناطق خشک و نیمه خشک نظیر ایران، استفاده از روش های نوین اصلاحی خاک و برنامه ریزی بهینه آبیاری محصولات کشاورزی را اجتناب ناپذیر نموده است. در همین راستا، به منظور استخراج تابع تولید و بررسی تأثیر دو عامل عمق آب آبیاری و پرلیت بر عملکرد و کارایی مصرف آب، در گیاه دارویی ریحان آزمایشی به صورت فاکتوریل دو فاکتوری در قالب طرح بلوکهای کاملاً تصادفی، با دو فاکتور پرلیت (دارای چهار سطح 0، 270، 810، 2430 کیلوگرم در هکتار) و عمق آب آبیاری (دارای چهار سطح 100، 80، 60، 40 درصد عمق مورد نیاز آبیاری) با سه تکرار (هر تکرار دارای دو گلدان) به اجرا درآمد. . همچنین در این تحقیق جهت تشریح جزئیات رابطه عملکرد، تبخیر و تعرق و کارایی مصرف آب در دو حالت تابع تولید خطی و درجه دوم از ضرائب قابلیت ارتجاعی تولید و کارایی مصرف حاشیه ای آب استفاده گردید.نتایج نشان داد مصرف پرلیت باعث بهبود کیفیت محصول و بازارپسندی گیاه ریحان گردید. در شرایط تنش آبی، مصرف پرلیت در خاک از کاهش عملکرد و کارایی مصرف آب گیاه جلوگیری نمود. نتایج همچنین نشان داد، تابع تولید درجه دوم با داشتن ضریب همبستگی بیشتر نسبت به شکل خطی آن و همچنین نمایش جزئیات بیشتری از تغییرات کارایی مصرف آب، گزینه مناسب تری برای نمایش تابع تولید گیاه داروئی ریحان می باشد. کارایی مصرف و عملکرد ماکزیمم به ترتیب در مقدار تبخیر و تعرق برابر 388 و 422 میلیمتر اتفاق می افتد. مقدار تبخیر و تعرق در شرایط عملکرد حداکثر، 8 درصد بیشتر از تبخیر و تعرق در شرایط کارایی مصرف آب حداکثر بود، در صورتی که مقدار عملکرد محصول به میزان 4/2 درصد افزایش یافت.

موضوع تحقیق پیش رو به دفاع دام گستری در حقوق کیفری اختصاص یافته است.دام گستری به معنی توسل مقامات قضایی به تحریک ،فریب ،دسیسه ،نیرنگ و حیله در وقوع یا اثبات جرم می باشد.توضیح اینکه مقامات قضایی در مسیر کشف جرایم یا محکوم نمودن مجرمان سابقه دار گاهی با بن بست مواجه می شوند،چراکه توسل به طرق سنتی و متدوال جهت کشف یا اثبات برخی جرایم منتج به ابتر ماندن وظایف قانونی مقامات قضایی می گردد.به همین جهت آنان متمایل به استفاده از روشهایی می گردند که اگر چه آنها را به هدف خود در مسیر کشف یا اثبات جرایم می رساند ،منتها از لحاظ انصاف و منطق حقوقی توسل به این طرق چندان صحیح به نظر نمی رسد. بر همین اساس دفاع دام گستری به عنوان عاملی به نفع متهم در دو بعد خود وارد عمل شده و اجاز ه ی توسل به چنین اقداماتی را به مقامات قضایی نمی دهد.ابعاد این دفاع عبارتند از : دفاع دام گستری در مرحله ی وقوع جرم یا از منظر مسئولیت متهم ،که منتج به ازاله ی مسئولیت مرتکب جرم می شود و دفاع دام گستری در مرحله ی اثبات جرم یا از منظر ارزش اثباتی دلایل.که سبب بطلان دلیل تحصیل شده از این طریق می گردد.بررسی و تشریح هر کدام از این دو بعد ،حدود وثغور این دفاع که نسبتا جدید و نوین در حقوق کیفری است ،را مشخص خواهد کرد.با توجه به مسکوت ماندن این موضوع در قوانین ورویه ی قضایی و دکترین ما ،بررسی این دفاع در وضع یا اصلاح قوانین جدید داخلی ،توجه قانونگذاران را به سمت ایجاد تضمینات کامل و کافی نسبت به این مسئله منعطف خواهد نمود.

خشکی از مهمترین تنش های محیطی است که بیشتر خصوصیات رشدی و فیزیولوژیکی گیاهان را تحت تاثیر قرار میدهد و همه ساله خسارت عظیمی بر اثر خشکسالی به محصولات کشاورزی وارد می گردد. با توجه به اینکه کشور ایران جزو مناطق خشک جهان محسوب می گردد لذا اتخاذ روشهایی چون بهره برداری صحیح از آب موجود، کشت گیاهان مقاوم، شناسائی عواملی که درمقاومت گیاه نسبت به تنش خشکی نقش دارند و نیز بدست آوردن شاخص یا شاخص های که با اندازه گیری آنها بتوان حساس یا مقاوم بودن گیاه را پیش بینی کرد از اهمیت خاصی برخوردار است. در این تحقیق به منظور انتخاب ارقام مقاوم به خشکی و مطالعه اثر تنش خشکی بر عکس العمل های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی انگور، نهالهای ریشهدار سه رقم انگور ( رشه، قزل اوزوم و بیدانه قرمز) تحت تیمارهای آبی 100% ،80 % ،60% و40% ظرفیت مزرعه ای قرار گرفتند. این طرح به صورت آزمایش فاکتوریل با پایه بلوکهای کامل تصادفی به اجرا در آمد. .نتایج نشان داد که در همه ارقام با افزایش شدت تنش، ارتفاع بوته، وزن تر و خشک برگ، ساقه، وزن خشک ریشه، سطح برگ و سایر پارامترهای رشدی کاهش پیدا کردند. .بیشترین کاهش این صفات در تیمار 40 درصد ظرفیت مزرعه ای و در رقم بیدانه قرمز مشاهده گردید. همچنین میزان کاهش درانگور رشه نسبت به دو رقم دیگر کمتر و رقم قزل اوزوم در این خصوص حد واسط بود. میزان پرولین برگ در ارقام انگوربا افزایش شدت تنش افزایش یافت و بیشترین مقدار در رقم رشه و کمترین مقدار در قزل اوزوم اندازه گیری شد. با افزایش تنش آبی مقدار قندهای محلول در انگور بیدانه قرمز و قزل اوزوم افزایش ولی در رقم رشه کاهش نشان داد. محتوی نسبی آب برگ با افزایش تنش کاهش یافت. در شرایط تنش شدید، بیشترین مقدار متعلق به انگور رقم رشه و کمترین مقدار مربوط به بیدانه قرمز بود. بر اساس نتایج حاصله، انگور رقم رشه و بیدانه قرمز به ترتیب بیشترین و کمترین مقاومت را به خشکی نشان دادند.

گیاهان در طول دوره رشد خود پیوسته بوسیله عوامل نامساعد محیطی تحت تاثیر قرار می گیرند. بعضی از این عوامل نامساعد مانند تنش خشکی رشد و نمو را در گیاهان محدود می کنند. سالیسیلیک اسید یک ترکیب فنلی است که در حال حاضر به عنوان یک تنظیم کننده شبه هورمونی در گیاه شناخته شده است. نقش سالیسیلیک اسید در پاسخ به مکانیسم-های دفاعی در برابر عوامل زنده و غیر زنده می باشد. زیتون(olea europaea) درخت دایم سبز بوده و متعلق به تیره زیتون ( oleaceae) و دارای برگ های ضخیم و چرمی و از درختان میوه مناسب مناطق مدیترانه ای است همچنین، این درخت متحمل به خشکی است. در راستای انتخاب ارقام مقاوم به خشکی به منظور توسعه کشت باغات در مناطق خشک و نیمه خشک ایران تاثیر تیمار سالیسیلیک اسید بر روی برخی از خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی دو رقم نهال زیتون (کورونایکی و دزفولی) تحت شرایط تنش خشکی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. نهال های سه ساله زیتون در یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی تحت تنش خشکی قرار گرفتند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که با افزایش سطح خشکی پارامتر های رشدی (به غیر از طول ریشه) همچنین ارتفاع نهال، تعداد و سطح برگ، تعداد و مجموع طول شاخه های جانبی، وزن تر و خشک ساقه، برگ، ریشه و شاخساره، قطر تنه، محتوی نسبی آب برگ، مقادیر کلروفیل، فتوسنتز خالص، تعرق و هدایت روزنه ای دچار کاهش معنی داری نسبت به شاهد شدند. دمای برگ، ضخامت برگ، تعداد روزنه، میزان انباشت پرولین، قند های محلول کل، پروتئین کل ، مالون دی آلدهید، گلایسین بتائین، آنزیم های کاتالاز، آسکور بات پراکسیداز، گایاکول پراکسیداز، افزایش پیدا کرد. بر اساس نتایج به دست آمده محتوی نسبی آب برگ، سطح برگ، دمای برگ، ضخامت برگ، مقادیر کلروفیل a، bوکل، تعرق ، پروتئین، آنزیم های کاتالاز و گایاکول پراکسیداز در رقم دزفولی بیشتر از رقم کرونایکی بود و همچنین ارتفاع نهال، تعداد برگ، قطر تنه، تعداد و مجموع طول شاخه های جانبی، هدایت روزنه ایی، گلایسین بتائین، قند های محلول کل و آنزیم آسکور بات پراکسیداز در رقم کرونایکی بیشتر از رقم دزفولی بود. کاربرد سالیسیلیک اسید باعث افزایش ضخامت برگ، ارتفاع نهال، تعداد برگ، تعداد و مجموع طول شاخه های جانبی، قطر تنه، دمای برگ، قند های محلول کل، مالون دی آلدهید، گلایسین بتائین، پروتئین کل و فعالیت آنزیم های کاتالاز، آسکور بات پراکسیداز، گایاکول پراکسیداز افزایش و کلروفیل bوکل، فتوسنتز خالص، تعرق، هدایت روزنه ایی، تعداد روزنه کاهش یافت. در مجموع یافته های پژوهش حاضر نشان داد که اثرات بازدارنده تنش خشکی بر رشد زیتون می تواند با محلول پاشی سالیسیلیک اسید کاهش داده شود. بر اساس نتایج به دست آمده، رقم دزفولی مقاومت بیشتری به خشکی نشان داد.

چکیده خشک کردن یکی از فرآیندهای مهم پس از برداشت گیاهان دارویی است که نقش مهمی در کمیت و کیفیت مواد موثر آن ها دارد. تحقیق حاضر به منظور بررسی اثرات روش های مختلف خشک کردن و انبارداری بر محتوی و ترکیب اسانس گیاه نعناع فلفلی (mentha piperita l.) در دو آزمایش جداگانه انجام گرفت. در آزمایش اول برگ های نعناع فلفلی با چهار روش (خشک کردن در سایه و در دمای اتاق، خشک کردن در آفتاب، خشک کردن در آون با دماهای 40 و 70 درجه سانتی گراد و خشک کردن در مایکروویو با توان های ( -180، 360، 540، 720 و 900 وات)، در قالب یک طرح کاملاً تصادفی و با سه تکرار خشک گردیدند. در آزمایش دوم برگ های خشک شده در سایه، در بسته های پلی اتیلنی (پلاستیک های زیپ کیپ)، ظروف شیشه ای و پاکت کاغذی معمولی بسته بندی شده و در دو دمای مختلف (5 و 25 درجه سانتی گراد) برای مدت شش ماه نگهداری گردیدند. آزمایش دوم به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و با سه تکرار انجام گرفت. برگ های نعناع فلفلی در مرحله گلدهی برداشت شده و اسانس برگ های خشک شده به روش تقطیر با آب و با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج گردید. جهت شناسایی اجزاء تشکیل دهنده اسانس، نمونه های اسانس با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی (gc) و گازکروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (gc/ms) مورد آنالیز قرار گرفتند. نتایج نشان داد که روش خشک کردن اثر معنی داری بر محتوی اسانس دارد. بیشترین (64/3 درصد) و کمترین (12/0 درصد) محتوی اسانس به ترتیب در روش خشک کردن در سایه و خشک کردن با مایکروویو در توان 700 وات مشاهده شد. اگر چه محتوی اسانس با افزایش توان دستگاه مایکروویو کاهش یافت اما اختلاف بین توان های 540، 700 و 900 وات معنی دار نبود. همچنین از نظر محتوی اسانس تفاوت معنی داری بین روش های خشک کردن در آفتاب و آون با دمای 40 درجه سانتی گراد وجود نداشت. تفاوت معنی داری در بین دماهای انبارداری از نظر تأثیر بر محتوی اسانس وجود نداشت در حالی که تأثیر نوع بسته بندی بر محتوی اسانس معنی دار بود. بیشترین (58/3 درصد) و کمترین (47/3 درصد) محتوی اسانس به ترتیب در ظروف شیشه ای و پاکت کاغذی مشاهده گردید. نتایج آنالیز اسانس نشان داد که منتول، منتون، 1، 8- سینئول، منتوفوران، منتیل استات و نئومنتول اجزاء عمده اسانس بودند. کمترین مقدار منتول (73/36 درصد) در روش خشک کردن درسایه بدست آمد. مقدار منتول در روش خشک کردن در مایکروویو نسبت به سایر روش ها بالاتر بود به طوری که بالاترین درصد منتول (45/55 درصد) در روش خشک کردن در مایکروویو با توان 540 وات بدست آمد که اختلاف کمی با روش خشک کردن در مایکروویو با توان 360 وات داشت. با این حال مقدار منتون، 1، 8- سینئول و منتوفوران در روش مایکروویو کمتر از سایر روش های خشک کردن بود. مقادیر اجزاء تشکیل دهنده اسانس تغییرات کمی را تحت تأثیر نوع بسته بندی و دمای انبارداری نشان دادند. بالاترین مقدار منتول و منتون در بسته های پلی اتیلنی و در دمای انبارداری 25 درجه سانتی گراد بدست آمد. در مجموع یافته های این تحقیق نشان داد که روش خشک کردن در سایه علیرغم پایین بودن محتوی منتول و زمان طولانی خشک شدن بهترین تیمار است. با این حال اگر هدف ما خشک شدن سریع و بدست آوردن اسانسی با درصد بالای منتول باشد می توان روش خشک کردن با مایکروویو در توان های پایین را توصیه نمود. کلمات کلیدی: نعناع فلفلی، خشک کردن، بسته بندی، اسانس، منتول

گل مکزیکی (agastache foeniculum (pursh) kuntze) گیاهی علفی، چندساله و متعلق به تیره نعناع lamiaceae)) است. منشاء آن جنوب آمریکا گزارش شده است. پیکر رویشی این گیاه حاوی اسانس است و متیل کاویکول جزء اصلی اسانس آن می?باشد. گل مکزیکی به طور گسترده در صنایع غذایی و داروسازی مورد استفاده قرار می گیرد. با توجه به اهمیت گل مکزیکی و لزوم شناخت روش های ازدیادی آن وانتخاب بهترین روش ها در شرایط درون شیشه ای ، پژوهش حاضر به منظور شناسایی بهترین ریزنمونه، بهترین ترکیب هورمونی و شرایط مناسب محیطی، جهت کشت درون شیشه ای گل مکزیکی و همچنین تدوین دانش فنی کشت درون شیشه ای آن در جهان، در دو آزمایش جداگانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و در محیط کشت پایه ms صورت گرفت. در آزمایش اول اثر ریزنمونه های مختلف (گره، نوک شاخه، کوتیلدون و هیپوکوتیل) و 5 نوع محیط هورمونی (غلظت صفر، 2/2، 4/4، 8/8 میکرومولار bap در ترکیب با 1 میکرومولار iaa) بر باززایی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که حداکثر میانگین باززایی در ریزنمونه گره با 73/53 گیاهچه در هر ریزنمونه در محیط کشت ms تکمیل شده با 8/8 میکرومولار bap در ترکیب با 1 میکرومولار iaa بدست آمد. در آزمایش دوم اثر غلظت های مختلف bap، kin، tdz (صفر، 2/2، 4/4، 8/8 میکرومولار) در ترکیب با غلظت های مختلف iaa (0، 1 و 2/2 میکرومولار) بر میانگین باززایی ریزنمونه گره مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج این آزمایش نشان داد بیشترین میانگین تعداد شاخه با 56/16 شاخه در هر ریزنمونه در 8/8 میکرومولار kin و بیشترین میانگین باززایی جوانه شاخه در تیمار 8/8 میکرومولار bap با 72/32 جوانه در هر ریزنمونه مشاهده شد. گیاهچه های باززایی شده در محیط کشت ms، ms 2/ 1بدون هورمون و همراه با 1/1 و 2/2 میکرومولار iaa و iba ریشه دار شدند. نتایج نشان داد بیشترین درصد ریشه زایی (74 درصد) در محیط ms 2/ 1و در تیمار 1/1 میکرومولار iba بدست آمد، بیشترین میانگین ریشه زایی (06/5 ریشه چه) در محیط ms 2/ 1و تیمار 1/1 میکرومولار iaa بدست آمد و بیشترین طول ریشه (56/126 میلی-متر) در محیط msحاوی 2/2 میکرومولار iba مشاهده شد.

مریم گلی (salvia officinalis)، از گونه های معروف متعلق به تیره نعناع، یک گیاه دارویی و معطر چند ساله بومی نواحی مدیترانه ای است. اسانس آن خواص ضدباکتریایی داشته و در پزشکی و صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرد. خشک کردن یکی از فرآیند های پس از برداشت مهم گیاهان دارویی است که نقش مهمی در کمیت و کیفیت مواد موثره آن ها دارد. تحقیق حاضر برای ارزیابی اثرات روش های مختلف خشک کردن بر محتوی و ترکیب اسانس گیاه مریم گلی انجام گرفت. برگ های مریم گلی سه ماه بعد از نشاءکاری برداشت شده و با پنج روش مختلف (خشک کردن در سایه و آفتاب، خشک کردن در آون با دماهای 40 و 70 درجه سانتی گراد، خشک کن انجمادی و خشک-کردن در مایکروویو با توان های 270، 450، 720 و 900 وات) در قالب طرح کاملاً تصادفی و با سه تکرار خشک گردیدند. فرآیند خشک کردن تا زمانی که محتوی رطوبت نمونه ها به 12 درصد بر پایه وزن خشک رسید ادامه یافت. اسانس برگ-های خشک شده به روش تقطیر با آب و با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج گردید. جهت شناسایی اجزاء تشکیل-دهنده ی اسانس، نمونه های اسانس با استفاده از دستگاه های گاز کروماتوگرافی (gc) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (gc/ms) مورد آنالیز قرار گرفتند. نتایج نشان داد که روش های خشک کردن تأثیر معنی داری بر زمان خشک کردن و محتوی اسانس دارند. حداقل (7 دقیقه) و حداکثر (144 ساعت) زمان خشک کردن به ترتیب در روش مایکروویو 900 وات و روش سایه به دست آمد. بیشترین (08/1 درصد) و کمترین (12/0 درصد) محتوی اسانس نیز به ترتیب در روش سایه و روش مایکروویو 900 وات مشاهده گردید. با افزایش دمای آون زمان خشک کردن و محتوی اسانس کاهش یافت. از نظر درصد اسانس اختلاف معنی داری بین روش های خشک کردن در سایه، آفتاب و آون 40 درجه سانتی گراد وجود نداشت. اگرچه با افزایش توان دستگاه مایکروویو محتوی اسانس کاهش یافت اما اختلاف بین توان های 900، 720 و 450 وات معنی دار نبود. نتایج آنالیز اسانس نشان داد که آلفا-توجون، پینوکارون، 8،1-سینئول، بتا-توجون، آلفا-پینن، کامفن، ای-کاریوفیلن و آلفا-هومولن اجزاء غالب اسانس بودند. بیشترین مقدار آلفا-توجون (5/37 درصد) در روش خشک کن انجمادی ملاحظه گردید که اختلاف ناچیزی با روش خشک کردن در سایه (56/34 درصد)، خشک کردن در آون 40 درجه سانتی گراد (70/34 درصد) و خشک کردن در مایکروویو 270 وات (03/34 درصد) داشت. بیشترین (01/20 درصد) و کمترین (57/16 درصد) مقدار پینوکارون به ترتیب در روش خشک کردن در مایکروویو با توان های 720 و 450 وات بدست آمد. اختلاف بین سایر روش های خشک کردن از نظر محتوی پینوکارون قابل ملاحظه نبود. در مجموع، یافته های این تحقیق نشان داد که روش خشک کردن در سایه علیرغم طولانی بودن زمان خشک کردن بهترین تیمار بود. اما در مواردی که هدف، خشک کردن سریع و بدست آوردن اسانسی با درصد بالای آلفا-توجون باشد روش خشک کردن در مایکروویو با توان پایین نیز قابل توصیه است.

جنس پسته در ایران 3 گونه و 3 زیرگونه دارد که یکی از زیرگونه های مهم آن درخت بنه (pistacia atlantica ssp. kurdica) می باشد که به طور عمده در مناطق غرب و جنوب غرب ایران پراکنش دارد. صمغ این درخت دارای خواص آنتی اکسیدانی و ضد باکتریایی بوده و در طب سنتی برای درمان بیماری های دستگاه گوارشی، ادراری و تنفسی استفاده می شود. به منظور بررسی تأثیر زمان برداشت و نوع اندام گیاهی بر کمیت و کیفیت اسانس درخت بنه، مواد گیاهی از یکی از رویشگاههای طبیعی آن در شهر سنندج جمع آوری گردیدند. اسانس نمونه ها به روش تقطیر با آب استخراج شده و توسط دستگاه های گاز کروماتوگرافی (gc) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (gc/ms) مورد آنالیز قرار گرفتند. این تحقیق به صورت سه آزمایش جداگانه انجام شد. در آزمایش اول اسانس گل آذین نر و ماده و میوه نارس مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید که محتوی اسانس گل آذین ماده (51/1 درصد) بیشتر از گل آذین نر (55/0 درصد) و میوه نارس (8/0 درصد) بود. آلفا-پینن (4/61%-49/45%)، میرسن (68/11%-71/2%)، کامفن (29/7%-37/3%) و لیمونن (68/7%-3/3%) اجزاء غالب اسانس در گل آذین نر و ماده و میوه نارس بودند. بیشترین و کمترین میزان آلفا-پینن به ترتیب در گل آذین نر و میوه نارس مشاهده گردید. در آزمایش دوم صمغ درختان نر و ماده در خرداد، تیر و مرداد ماه، از جهت ها و بخش های مختلف تنه درخت (شمال- بالا، شمال- پایین، جنوب- بالا و جنوب- پایین) با انجام تیغ زنی جمع آوری گردید. بالاترین محتوی اسانس صمغ در پایه های نر و ماده به ترتیب در مرداد و تیر بدست آمد. در هر دو پایه محتوی اسانس جهت های جنوبی بیشتر از جهت های شمالی بود. بالاترین عملکرد صمغ و عملکرد اسانس صمغ نیز در هر دو پایه در تیرماه و در بخش های بالایی درخت مشاهده شد. آلفا-پینن جزء غالب اسانس صمغ بود که به ترتیب 75/77% تا 9/88% و 4/75% تا 21/92% را در اسانس صمغ درختان نر و ماده تشکیل می داد. در آزمایش سوم برگ درختان نر و ماده در خرداد، تیر و مرداد ماه برداشت گردید و مشخص شد که محتوی اسانس در طی فصل رشد افزایش می یابد. محتوی اسانس برگ ها کمتر از محتوی اسانس گل آذین، میوه نارس و صمغ بود. هم چنین تفاوت معنی داری بین اسانس برگ درختان نر و ماده وجود نداشت. آلفا-پینن (73/45%-95/21%) جزء غالب اسانس برگ ها بود. مونوترپن ها (هیدروکربنه و اکسیژنه) عمده ترین گروه ترکیبات موجود در اسانس اندام های مختلف بودند. اسانس برگ ها علاوه بر مونوترپن ها حاوی مقادیر قابل توجهی از سزکویی ترپن ها بود.

سرو پیرو (juniperus communis l. ssp. hemisphaerica) درختچه ای دوپایه و متعلق به تیره سرو (cupressaceae) است که بطور وحشی در کوه های البرز در شمال ایران رویش دارد. اسانس میوه ها (مخروط ها) و شاخساره های این گیاه دارای خواصی نظیر ضدافسردگی، ضدروماتیسم، ضداسپاسم، ضدنفخ، قابض، اشتها آور و مدر می باشند. به منظور بررسی اثرات زمان برداشت و نوع اندام گیاهی بر ویژگی های کمی و کیفی اسانس سرو پیرو، مواد گیاهی از رویشگاه طبیعی این گیاه جمع آوری گردیدند. اسانس اندام های گیاهی به روش تقطیر با آب استخراج شده و توسط دستگاههای گاز کروماتوگرافی (gc) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (gc/ms) مورد آنالیز قرار گرفتند. این تحقیق در دو آزمایش جداگانه انجام شد. در آزمایش اول شاخساره های پایه های نر و ماده در سه زمان مختلف (15 اردیبهشت، 15 مرداد و 15 آبان) و از دو ارتفاع مختلف (2200 و 2700 متر ارتفاع از سطح دریا) برداشت شدند. نتایج این آزمایش نشان داد که بیشترین محتوی اسانس (59/3 درصد) از شاخساره های پایه ماده در 15 آبان و ارتفاع 2700 متری بدست آمد که اختلاف معنی داری با محتوی اسانس شاخساره های پایه نر در 15 آبان و ارتفاع 2700 متری و نیز شاخساره های پایه نر در 15 اردیبهشت و ارتفاع 2200 متری نداشت. کمترین محتوی اسانس (2/2 درصد) نیز در شاخساره های پایه ماده در 15 مرداد و ارتفاع 2200 متری مشاهده شد که اختلاف معنی داری با محتوی اسانس شاخساره های پایه ماده در 15 اردیبهشت و ارتفاع 2200 متری نداشت. آلفا-پینن، سابینن و لیمونن اجزاء اصلی اسانس شاخساره های پایه های نر و ماده بودند. مقادیر آلفا-پینن در اسانس شاخساره پایه نر (58/68%-71/32%) بیشتر از اسانس شاخساره پایه ماده (85/46%-39/1%) بود. در آزمایش دوم، میوه های دوساله و یکساله در سه زمان مختلف (30 خرداد، 30 مرداد و 30 مهر) از ارتفاع 2300 متری برداشت شدند. نتایج این آزمایش نشان داد که مقدار اسانس میوه های یکساله بیشتر از میوه های دو ساله بود. بیشترین (97/3 درصد) و کمترین (2/2 درصد) محتوی اسانس میوه های یکساله به ترتیب در 30 مرداد و 30 مهر مشاهده شد. محتوی اسانس میوه های دوساله با گذشت زمان کاهش یافت. بطور مشابه، آلفا-پینن (7/59%-34/41%)، سابینن (96/16%-69/4%) و لیمونن (63/15%-9/8%) اجزاء اصلی اسانس هر دو میوه بودند. مقدار آلفا-پینن در میوه های یکساله با گذشت زمان کاهش یافت. برعکس مقدار آلفا-پینن در میوه های دوساله با گذشت زمان افزایش یافت. مونوترپن ها، گروه اصلی ترکیبات یافت شده در همه اسانس ها بودند. همچنین در یک آزمایش جداگانه فعالیت ضدقارچی اسانس های میوه و شاخساره علیه قارچ های بوتریتیس، آلترناریا، فوزاریوم و پنیسیلیوم به روش مسموم کردن محیط کشت با اسانس مورد بررسی قرار گرفت که نتایج نشان داد هیچکدام از اسانس های استفاده شده حتی تا غلظت های 3000 میکرو لیتر در لیتر از رشد قارچ ها جلوگیری به عمل نیاوردند.

مرزنجوش (origanum vulgare) گیاهی علفی و چندساله متعلق یه تیره نعناع است که کاربردهای زیادی در طب سنتی و صنایع داروسازی، غذایی و آرایشی و بهداشتی دارد. مرزنجوش بخارایی(o. vulgare ssp. gracile) یکی از سه زیرگونه شناخته شده از جنس مرزنجوش در ایران است که بصورت وحشی در مناطق شمال غرب رویش دارد. تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر زمان های مختلف برداشت (قبل از گلدهی، گلدهی کامل و پس از گلدهی) بر کمیت، کیفیت و فعالیت ضدقارچی اسانس مرزنجوش بخارایی انجام گرفت. برای این منظور مواد گیاهی از رویشگاه طبیعی آن در منطقه سارال واقع در شمال غربی شهر سنندج برداشت گردیدند. مواد گیاهی برداشت شده در دمای اتاق و در سایه خشک گردیده و سپس اسانس آن ها به روش تقطیر با آب و با استفاده از دستگاه کلونجر به مدت سه ساعت استخراج گردید. نتایج مربوط به محتوی اسانس در مراحل مختلف نموی (اسانس برگ ها در مرحله قبل از گلدهی (m1)، اسانس برگ ها (m2) و گل ها (m3) در مرحله گلدهی و اسانس برگ ها در مرحله پس از گلدهی (m4)) نشان داد که بیشترین (44/2 درصد) و کمترین (01/1 درصد) محتوی اسانس به ترتیب در مراحل m3 و m1 بدست آمد. نتایج آنالیز اسانس ها توسط دستگاههای گازکروماتوگرافی (gc) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (gc/ms) نشان داد که کارواکرول، گاما-ترپینن، پارا-سیمن و کارواکرول متیل اتر اجزاء عمده شناسایی شده در اسانس ها بودند. بیشترین (6/60%) و کمترین (6/27%) میزان کارواکرول به ترتیب در اسانس های m3 و m4 مشاهده گردید. همچنین در یک آزمایش جداگانه اثرات این اسانس ها در غلظت های مختلف (صفر، 200، 400، 600، 800 و 1000 میکرو لیتر در لیتر) بر رشد میسیلیومی و جوانه زنی اسپور پنج قارچ بیماریزای گیاهی (بوتریتیس سینرآ، آسپرژیلوس نایجر، پنیسیلیوم اکسپانسوم ، آلترناریا براسیسیکولاو تریکودرما) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تمام اسانس ها اثرات بازدارندگی خوبی بر رشد میسیلیومی و جوانه زنی اسپور قارچ ها داشتند. فعالیت ضدقارچی اسانس ها به نوع قارچ و ترکیب و غلظت اسانس مورد آزمایش بستگی داشت. با افزایش غلظت اسانس ها، کاهشی در رشد میسیلیوم و جوانه زنی اسپور قارچ ها مشاهده گردید. در اکثر قارچ های مورد آزمایش اسانس m3 دارای بیشترین اثر ضدقارچی بود. فعالیت ضدقارچی قوی اسانس m3 می تواند به بالاتر بودن ترکیبات فنولیک نظیر کارواکرول در این اسانس نسبت داده شود. رشد میسیلیومی بوتریتیس سینرآ و تریکودرما، به ترتیب دارای بیشترین و کمترین حساسیت در برابر اسانس ها بودند. بررسی ماهیت فعالیت ضدقارچی اسانس ها نشان داد که تمام اسانس ها در غلظت های بکار رفته قارچ ایستا بوده اند. در مجموع یافته های این تحقیق نشان داد که اسانس این گیاه ممکن است به عنوان یک جایگزین برای ترکیبات شیمیایی مصنوعی، در کنترل قارچ های بیماریزای گیاهی و افزایش عمر انباری تولیدات گیاهی مورد استفاده قرار گیرد.

تنش خشکی یکی از فاکتورهای مهم محیطی است که رشد و تولید گیاهی را در سرتاسر جهان محدود می کند. مریم گلی (salvia officinalis) گیاهی خشبی، چندساله و متعلق به تیره نعناع است. اسانس مریم گلی دارای فعالیت ضد باکتریایی بوده و عمدتاً در صنایع غذایی، داروسازی و آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرد. به منظور بررسی اثرات تنش خشکی بر برخی ویژگی های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی و میزان اسانس گیاه مریم گلی، یک آزمایش گلدانی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تیمار و 5 تکرار در گلخانه انجام گرفت. تیمارهای تنش خشکی عبارت بودند از: 100% (شاهد)، 80%، 60% و 40% ظرفیت زراعی. نتایج نشان داد که تنش خشکی اثرات معنی داری بر پارامترهای رشدی، روابط آبی، محتوی کلروفیل، انباشت متابولیت های سازگار (پرولین و قندهای محلول کل) و عملکرد اسانس دارد. با کاهش محتوی رطوبت خاک، ارتفاع گیاه، قطر ساقه، تعداد و سطح برگ ها، عملکرد پیکر رویشی تر و خشک، میزان نسبی آب (rwc) برگ و عملکرد اسانس کاهش یافت در حالی که محتوی کلروفیل و میزان انباشت پرولین و قندهای محلول افزایش نشان داد. از نظر محتوی اسانس و دمای برگ اختلاف معنی داری بین تیمارهای مختلف تنش خشکی وجود نداشت. نتایج آنالیز اسانس ها با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی (gc) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (gc/ms) نشان داد که آلفا- توجون (04/39%-42/32%)، کامفور (47/18%-42/12%)، 8،1- سینئول (83/13%-13/12%) و بتا- توجون (89/11%-10%) اجزاء اصلی شناسایی شده در اسانس بودند. تغییرات قابل توجهی در اجزاء اصلی اسانس ها در بین تیمارهای تنش خشکی یافت نشد.

گل مکزیکی (agastache foeniculum) گیاهی علفی و معطر، چندساله و متعلق به خانواده نعناع می باشد. اسانس این گیاه دارای خواص ضدقارچی و ضدباکتریایی بوده و در صنایع داروسازی و غذایی مورد استفاده قرار می گیرد. خشک کردن یکی از فرآیندهای مهم پس از برداشت گیاهان دارویی است که نقش عمده ای در کمیت و کیفیت مواد موثره آن ها دارد. به منظور بررسی اثرات روش های مختلف خشک کردن بر محتوی و ترکیب اسانس گل مکزیکی، برگ های این گیاه در مرحله گلدهی برداشت شده و با پنج روش مختلف (خشک کردن در سایه و آفتاب، خشک کردن در آون با دماهای 40، 60 و 80 درجه سانتی گراد، خشک کردن در مایکروویو با توان های 180، 360، 540، 720 و 900 وات و خشک کن انجمادی) در قالب طرح کاملاً تصادفی و با چهار تکرار خشک گردیدند. فرآیند خشک کردن تا زمانی که محتوی رطوبت نمونه ها به 11 درصد بر پایه وزن خشک رسید ادامه یافت. اسانس برگ های خشک شده به روش تقطیر با آب و با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج گردید. ترکیب شیمیایی اسانس ها با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی (gc) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (gc/ms) مورد آنالیز قرار گرفت. نتایج نشان داد که روش های خشک کردن تأثیر معنی داری بر زمان خشک کردن و محتوی اسانس دارند. کمترین (4 دقیقه) و بیشترین (64 ساعت) زمان خشک کردن به ترتیب مربوط به روش های خشک کردن در مایکروویو باتوان 900 وات و سایه بودند. همچنین بالاترین (51/1 درصد) و پایین ترین (56/0 درصد) محتوی اسانس به ترتیب در روش خشک کردن در سایه و مایکروویو با توان 900 وات مشاهده گردید. در روش خشک کردن در آون با افزایش دما، زمان خشک کردن و محتوی اسانس کاهش یافت. از نظر درصد اسانس اختلاف معنی داری بین روش های خشک کردن در سایه، خشک کردن در آون با دمای 40 درجه سانتی گراد و روش مایکروویو با توان 180 وات وجود نداشت. در روش خشک کردن در مایکروویو اگرچه با افزایش توان دستگاه، محتوی اسانس کاهش یافت اما تفاوت بین توان های 360، 540 و 720 وات معنی دار نبود. نتایج آنالیز اسانس نشان داد که متیل کاویکول، لیمونن، اسپاتیولنول و کاریوفیلن اکساید ترکیبات عمده موجود در اسانس بودند. بیشترین (7/94 درصد) و کمترین (1/83 درصد) مقدار متیل کاویکول (به عنوان جزء غالب اسانس) به ترتیب در روش مایکروویو با توان 720 وات و خشک کردن در سایه مشاهده شد. در مجموع یافته های این تحقیق نشان داد که روش خشک کردن در سایه علیرغم طولانی بودن زمان خشک کردن بهترین تیمار است. اما اگر هدف خشک کردن سریع و به دست آوردن اسانسی با درصد بالای متیل کاویکول باشد روش خشک کردن در مایکروویو با توان های متوسط قابل توصیه است.

تنش خشکی یکی از مهم ترین عوامل محیطی کاهش دهنده رشد و تولید گیاهان در جهان می باشد. متأسفانه اطلاعات موجود در زمینه عکس العمل گیاهان دارویی به تنش خشکی و سایر عوامل مهم تأثیر گذار بر مصرف آب توسط این گیاهان (نظیر تراکم کاشت گیاه) بسیار اندک است. بنابراین به منظور مطالعه اثرات فواصل مختلف آبیاری (5، 10 و 15 روز) و تراکم کاشت (فواصل دو بوته روی ردیف 15، 20 و 25 سانتی متر با فاصله ثابت 30 سانتی متر بین دو ردیف) بر برخی ویژگی های مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گل مکزیکی (آگاستاکه)، یک آزمایش مزرعه ای بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار انجام گرفت. نتایج نشان داد که رژیم های آبیاری اثرات معنی داری بر تمام صفات مورد مطالعه داشته اند. با افزایش فواصل آبیاری، صفات رویشی (ارتفاع گیاه، قطر ساقه، تعداد و سطح برگ، تعداد شاخه های جانبی و عملکرد پیکر رویشی تر و خشک)، محتوی نسبی آب برگ و عملکرد اسانس کاهش یافت در حالی که دمای برگ، محتوی کلروفیل برگ، انباشت پرولین و قندهای محلول کل، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی (گایاکول پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز)، مقدار مالون دی آلدهید و محتوی اسانس افزایش نشان داد. فواصل آبیاری تأثیر معنی داری بر فعالیت آنزیم کاتالاز نداشتند. اثرات تراکم کاشت گیاه فقط بر برخی از صفات رویشی (نظیر قطر ساقه، تعداد برگ، تعداد شاخه های جانبی، عملکرد پیکر رویشی تر و خشک) و عملکرد اسانس معنی دار بود. نتایج آنالیز اسانس توسط دستگاههای گاز کروماتوگرافی (gc) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (gc/ms) نشان داد که متیل کاویکول، لیمونن و ان- دکانول ترکیبات عمده موجود در اسانس بودند. بیشترین (13/93 درصد) و کمترین (47/87 درصد) مقدار متیل کاویکول به عنوان جزء غالب اسانس به ترتیب در فواصل آبیاری 10 روز و فاصله کاشت 15 سانتی متر و فواصل آبیاری 15 روز و فاصله کاشت 25 سانتی متر بدست آمد. در مجموع یافته های این تحقیق نشان داد که شرایط کم آبی اثرات نامطلوبی بر تولید بیوماس و اسانس گل مکزیکی دارد و افزایش تراکم کاشت فقط با افزایش فواصل آبیاری تا حد 10 روز قادر به جبران کاهش عملکرد اسانس می باشد.

شاه اسپرم (chrysanthemum balsamita l.)، یک گیاه علفی، ریزوم دار و چند ساله متعلق به تیره کلاپرک سانان است که استفاده های فراوانی در طب سنتی و صنایع داروسازی و غذایی دارد. به منظور بررسی کاربرد برگی منابع مختلف نیتروژن بر و برخی ویژگی های مورفولوژیکی و کمیت و کیفیت اسانس گیاه شاه اسپرم، یک آزمایشی در طرح کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل محلول پاشی اوره (در غلظت های 1، 2 و 3 درصد)، اسیدآسپارتیک (در غلظت های 50، 100 و 200 میلی گرم در لیتر)، اسیدگلوتامیک (در غلظت های50، 100 و 200 میلی گرم در لیتر) و شاهد (بدون کاربرد نیتروژن) بودند. نتایج نشان داد که استعمال برگی نیتروژن تأثیر معنی دار بر قطر ساقه و عملکرد پیر رویشی خشک به ترتیب در تیمار 200 میلی گرم در لیتر اسیدآسپارتیک و شاهد بدست آمد. با افزایش غلظت اسیدآمینه ها، تمام صفات رشدی (بجز طول میانگره) افزایش یافت. تأثیر اوره بر صفات رویشی فاقد روند مشخصی بود. محتوی کلروفیل (a، b و کل) در تیمارهای کاربرد نیتروژن بیشتر از تیمار شاهد بود. مجموع قندهای محلول و مقادیر پروتئین و پرولین با افزایش غلطت های اسیدآمینه ها افزایش یافت در حالی که مقادیر این ترکیبات در تیمار اوره 2 درصد بیشتر از اوره 1 و 3 درصد بود. غلظت های نیتروژن و پتاسیم در برگ ها با کاربرد برگی نیتروژن افزایش یافت. در حالی که غلظت فسفر در تیمار شاهد بیشتر از تیمارهای کاربرد نیتروژن بود. محتوی اسانس در تیمار شاهد و 50 میلی گرم در لیتر اسیدآسپارتیک (0/84 میلی لیتر در 100 گرم ماده خشک) بیشتر از بقیه تیمارها بود. کمترین محتوی اسانس (0/54میلی لیتر در 100 گرم ماده خشک) نیز در تیمار 1 درصد اوره مشاهده شد. که اختلاف معنی دار باسایر تیمارها داشت. عملکرد اسانس در تیمارهای کاربرد اسیدآمینه بیشتر از تیمارهای کاربرد اوره و شاهد بود. نتایج آنالیز اسانس بوسیله دستگاه های گاز کروماتوگرافی و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی نشان داد که 20 ترکیب در اسانس تیمارهای مختلف شناسایی گردیده است. کارون (67/43-55/54 درصد) و آلفاتوجون (15/16-10/32 درصد) اجزاء غالب شناسایی شده در اسانس بودند. همچنین منوترپن های اکسیژن دار مهمترین گروه از ترکیبات شناسایی شده در اسانس را تشکیل می دادند.

تنش خشکی یکی از مهم ترین عوامل محیطی کاهش دهنده رشد و تولید گیاهان در جهان می باشد. بنابراین یافتن روش ها و استراتژی هایی برای القاء مقاومت به تنش یا اصلاح اثرات زیانبار تنش خشکی بر گیاهان مورد توجه زیادی قرار گرفته است. آسکوربیک اسید (ویتامین ث) یک آنتی اکسیدان غیرآنزیمی است که نقش آن در بهبود اثرات منفی تنش خشکی گزارش شده است. به منظور مطالعه اثرات رژیم های آبیاری مختلف (50، 70 و 90 درصد ظرفیت زراعی) و کاربرد برگی آسکوربیک اسید (در غلظت های صفر، 50، 100 و 200 میلی گرم در لیتر)، یک آزمایش گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح آماری کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. نتایج نشان داد که رژیم های آبیاری اثرات معنی داری بر صفات مورد مطالعه داشته اند. با کاهش محتوی رطوبت خاک، صفات رشدی (ارتفاع گیاه، قطر ساقه، تعداد و سطح برگ ها، مجموع طول شاخه های جانبی و عملکرد پیکر رویشی تر و خشک)، میزان نسبی آب برگ و عملکرد اسانس کاهش یافت در حالی که نسبت ریشه به اندام های هوایی، دمای برگ، محتوی کلروفیل برگ، انباشت پرولین و مجموع قندهای محلول، مقدار مالون دی آلدهید، محتوی فنول و پروتئین کل و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی (کاتالاز، گایاکول پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز) افزایش یافت. تفاوت معنی داری بین تیمارهای تنش خشکی از نظر محتوی اسانس و تعداد شاخه های جانبی وجود نداشت. کاربرد برگی آسکوربیک اسید اثرات معنی داری بر صفات رشدی و فیزیولوژیکی داشت. با افزایش غلظت آسکوربیک اسید صفات رشدی (ارتفاع گیاه، قطر ساقه، تعداد و سطح برگ ها، مجموع طول شاخه های جانبی و عملکرد پیکر رویشی تر و خشک)، میزان نسبی آب برگ، محتوی کلروفیل برگ و محتوی و عملکرد اسانس افزایش یافت در حالی که دمای برگ، انباشت پرولین و مجموع قندهای محلول، مقدار مالون دی آلدهید و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی (کاتالاز، گایاکول پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز) کاهش یافت. کاربرد برگی آسکوربیک اسید تأثیر معنی داری بر تعداد شاخه های جانبی، نسبت ریشه به اندام های هوایی و محتوی فنول و پروتئین کل نداشت. نتایج آنالیز اسانس توسط دستگاههای گاز کروماتوگرافی (gc) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (gc/ms) نشان داد که لینالول، اوژنول، اپی- آلفا- کادینول و 1، 8- سینئول ترکیبات عمده شناسایی شده در اسانس بودند. مقدار لینالول با کاهش رطوبت خاک و یا افزایش غلظت آسکوربیک اسید افزایش یافت. در مجموع یافته های این تحقیق نشان داد که اثرات زیان آور تنش خشکی بر رشد و تولید اسانس گیاه ریحان می تواند با محلول پاشی آسکوربیک اسید کاهش داده شود.

امروزه استفاده از روش¬های کنترل غیر شیمیایی برای کاهش پوسیدگی¬های پس از برداشت اهمیت زیادی پیدا کرده است زیرا مصرف کننده¬ها محصولاتی با بقایای شیمیایی کم را ترجیح می¬دهند و بسیاری از قارچ¬ها مقاومتشان را به قارچکش¬های مورد استفاده رایج افزایش داده¬اند. چندین جایگزین نوید بخش هستند اما هیچ کدام به تنهایی به اندازه قارچکش¬ها موثر نیستند. استراتژی مناسب ترکیبی از روش¬های غیر شیمیایی است که باعث افزایش تاثیر آنها می¬شود. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر تیمار گرمایی و اسانس مرزنجوش بر ماندگاری و خواص کیفی میوه زردآلو رقم عسگرآباد بود. آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با 18 تیمار و 6 تکرار اجرا گردید. تیمار غوطه¬وری در آب گرم در 3 سطح (متشکل از 2 سطح آب گرم با دمای 45 درجه سانتیگراد به مدت¬های 3 و 6 دقیقه و آب معمولی با دمای 22 درجه سانتیگراد به عنوان شاهد ) و تیمار اسانس مرزنجوش در 3 سطح (صفر، 300 و 600 میکرولیتر در لیتر) و همچنین ترکیبات مختلف این تیمارها به کار برده شدند و سپس میوه¬ها در دمای 5/0±0 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 85 الی 95 درصد به مدت 15 و 30 روز نگهداری شدند. صفات مورد بررسی شامل میزان ویتامین ث، مواد جامد محلول، ph آب میوه، اسیدهای قابل تیتراسیون، درصد کاهش وزن، سفتی، پوسیدگی قارچی، محتوی فنل کل، محتوی آنتی¬اکسیدان کل، میزان بازارپسندی و فعالیت آنزیم¬های کاتالاز و پلی¬ فنل اکسیداز بود.. نتایج این پژوهش نشان می¬دهد که استفاده از تیمار آب گرم و اسانس مرزنجوش می¬تواند به عنوان جایگزین برای مواد شیمیایی در تکنولوژی پس از برداشت میوه زردآلو رقم عسگرآباد معرفی گردد.

مرزنجوش (origanum vulgare l.) گیاهی علفی و چندساله متعلق به تیرة نعناع است که کاربردهای زیادی در طب سنتی و صنایع داروسازی، غذایی و آرایشی و بهداشتی دارد. مرزنجوش بخارایی (o. vulgare ssp. gracile) یکی از سه زیرگونة شناخته شده از جنس مرزنجوش در ایران است که بصورت وحشی در مناطق شمال غرب رویش دارد. تنش خشکی یکی از مهم ترین عوامل محیطی کاهش دهندة رشد و تولید گیاهان در جهان می باشد. متأسفانه اطلاعات موجود در زمینة عکس العمل گیاهان دارویی به شرایط کم آبی بسیار اندک است. بنابراین به منظور مطالعة اثرات فواصل مختلف آبیاری (4، 8 ، 12 و 16 روز) بر برخی ویژگی های مورفوفیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی مرزنجوش بخارایی، یک آزمایش مزرعه ای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در پنج تکرار انجام گرفت. نتایج نشان داد که رژیم های آبیاری اثرات معنی داری بر تمام صفات مورد مطالعه داشته اند. با کاهش محتوای رطوبت خاک، صفات رشدی (ارتفاع گیاه، قطر ساقه، تعداد و سطح برگ ها، عملکرد پیکر رویشی تر و خشک)، میزان نسبی آب برگ و عملکرد اسانس کاهش یافت در حالی که دمای برگ، محتوی کلروفیل برگ، میزان نشت یونی، انباشت پرولین و قندهای محلول، محتوای فنل، پروتئین و آنتی اکسیدان کل و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی (کاتالاز، گایاکول پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز) افزایش یافت. همچنین با افزایش فواصل آبیاری محتوای اسانس افزایش یافت اما اختلاف بین تیمارهای آبیاری 8، 12 و 16 روز معنی دار نبود. نتایج آنالیز اسانس توسط دستگاههای گاز کروماتوگرافی (gc) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (gc/ms) نشان داد که کارواکرول (85/65-24/55 درصد)، گاما- ترپینن (48/18- 74/12 درصد)، پارا- سیمن (92/8- 27/7 درصد)، 3- اکتانون (29/4- 63/2 درصد)، تیمول (42/2- 32/0 درصد) و آلفا- ترپینن (23/2- 63/1 درصد) ترکیبات عمدة شناسایی شده در اسانس بودند. بیشترین ( 85/65 درصد) و کمترین (24/55 درصد) مقدار کارواکرول به عنوان جزء غالب اسانس به ترتیب در فواصل آبیاری 4 و 12 روز مشاهده گردید.

تولید روز افزون ترکیبات آلوده کننده هوا باعث کاهش ضخامت لایه اوزون موجود در اطراف کره زمین می-شود که عاملی برای افزایش پرتوهای فرا بنفش به سطح زمین است که خود باعث تخریب در سطح موجودات زنده و گیاهان می¬شود. مرزه، یک گیاه دارویی شناخته شده متعلق به خانواده نعناع (lamiaceae) است و این گیاه در ایران از دیر باز به عنوان گیاه ادویه¬ای استفاده شده و جایگاه ویژه¬ای در طب سنتی دارد. از اثرات با ارزش این گیاه می¬توان خواص ضد اسپاسم، ضد اسهال، آنتی اکسیدان، آرام بخش و ضد میکروبی را اشاره نمود تحقیق حاضر به منظور بررسی امکان افزایش مقاومت گیاهان دارویی در مقابل تنش حاصل از uv با استفاده از اسید سالیسیلیک و همچنین بررسی مکانیسم¬های دفاعی گیاه مرزه به لحاظ مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی طرح ریزی شده است. به این منظور آزمایشی در قالب فاکتوریل برپایه طرح کاملا تصادفی با سه سطح uv (صفر،uv-b و uv-c) و دو سطح سالیسیلیک اسید (صفر و 1میلی مولار) در 5 تکرار اجرا گردید. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که کاربرد uv باعث کاهش وزن¬تر و خشک اندام هوایی، ارتفاع گیاه، فاصله میانگره، طول ریشه، سطح برگ و شاخص کلروفیل و همچنین باعث افزایش قطرساقه، تعداد گره، تعدادشاخه جانبی، ضخامت برگ، فلاونوئید کل، فنل¬کل، آنتی¬اکسیدان کل در نمونه¬های تحت تنش شد. در تیمارهایی که اسید سالیسیلیک 1 میلی¬مولار استفاده شد به دلیل کاهش اثرات ناشی از uv، افزایشی در فاکتورهای رشدی نسبت به تیمارهایی که در معرض تنش بدون سالیسیلیک اسید بودند، مشاهده شد. به نظر می¬رسد جهت افزایش مقاومت درگیاه در مقابل تنش حاصل از uv می¬توان از اسید سالیسیلیک استفاده کرد.

چکیده واژه ی انسان کامل اصطلاحی عرفانی است که ظاهراً اولین بار محی الدین عربی(638-560 ه.ق) آن را بکار برده است. ایشان انسان کامل را قطب و محور عالم هستی معرفی کرده است. از آنجایی که معرفی ویژگی های انسان کامل، می تواند نقش الگویی و تربیتی مهمی داشته باشد در این پژوهش انسان کامل از دیدگاه ابن عربی مورد بررسی قرار گرفته و نقدهایی که به آن وارد است مطرح می شود و سرانجام اصول تربیتی استنتاج شده از بحث انسان کامل به عنوان دلالت های تربیتی بیان می شود. روش این پژوهش تحلیلی- نقّادی است و قصد پاسخگویی به سوالات زیر را دارد: 1- ویژگی های انسان کامل از منظر ابن عربی چیست؟ 2- چه نقدهایی به دیدگاه ابن عربی در مورد انسان کامل وارد است؟ 3- دلالت های تربیتی انسان کامل چیست؟ از عمده نتایج در مورد سوالات پژوهش می توان به موارد زیر اشاره کرد: در مورد سوال اول، انسان کامل، مظهر اسم اعظم الهی و جامع جمیع اسماء و صفات الهی است. انسان کامل، آینه تمام نمای حق و خلیفه الهی در زمین است. انسان کامل عارف ترین و عابدترین شخص نسبت به حق تعالی است و علت غائیه و مبقیه عالم هستی است. انسان کامل، ثمره خلقت است و واسطه فیض به ماسوی و افضل از فرشتگان است. عالم هستی در تسخیر انسان کامل است. در مورد سوال دوم، نقدهایی که به دیدگاه ابن عربی در مورد انسان کامل وارد شده بدین قرار است: عدم وجود روش شناسی در تأویل، فقدان التزام به روش شناسی تحقیق در حقانیت و بطلان مدعیات، تحقیر جایگاه عقل، ریشه های غیر اسلامی بحث انسان کامل، بیان مصادیق نادرست برای انسان کامل. در مورد سوال سوم، اصول تربیتی مربوط به انسان کامل بدین قرار است: اصل ضرورت تربیت انسان های خداگونه، اصل جامع نگری در تربیت، اصل کرامت، اصل ضرورت وجود مربیان کامل، اصل مسئولیت انسان، اصل لزوم شناخت و اطاعت از انسان کامل، اصل عبادت و اصل تربیت انسان های تسخیر کننده. واژگان کلیدی: ابن عربی،کمال، انسان کامل، نقد، دلالت های تربیتی.

محدودیت منابع آب و خشکی از عوامل تنش زای محیطی است که رشد کمی و کیفی گیاهان را محدود می کند، بنابراین یافتن روش ها و استراتژی هایی برای القاء مقاومت به تنش خشکی در گیاهان، مورد توجه زیادی قرار گرفته است. یکی از راهکارها جهت غلبه بر اثرات نامطلوب خشکی، کاربرد تنظیم کننده های رشد گیاهی است. پاکلوبوترازول یک کندکننده رشد گیاهی است که اثرات مثبت آن در کاهش اثرات نامطلوب تنش های غیرزنده بر گیاهان گزارش گردیده است. به منظور بررسی تأثیر کاربرد پاکلوبوترازول بر برخی ویژگی های رشدی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی چمن پوآ ارقام بارون و یوروگراس تحت شرایط تنش خشکی، آزمایش گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 12 تیمار و در 3 تکرار و 2 مشاهده انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح مختلف آبیاری در 3 سطح (40، 70 و 100 درصد مزرعه ای) و پیش تیمار بذور با پاکلوبوترازول در 4 غلظت (صفر، 15، 30 و 45 میلی گرم در لیتر) بودند. نتایج نشان داد که با افزایش سطح خشکی، پارامترهای رشدی گیاه (ارتفاع بوته، سطح و عرض برگ، وزن تر و خشک سرزنی شده گیاه و ریشه، شمار متوسط پنجه زنی و کیفیت چمن)، مقادیر کلروفیل و میزان نسبی آب کاهش یافت، در حالی که مقادیر نشت یونی، مالون دی آلدئید، پرولین، قندهای محلول، پروتئین کل و ظرفیت آنتی اکسیدانی افزایش یافت. کاربرد پاکلوبوترازول باعث کاهش ارتفاع بوته، نشت یونی، قندهای محلول و نیز افزایش وزن تر و خشک سرزنی شده گیاه، وزن تر و خشک ریشه، کیفیت چمن، پرولین و پروتئین کل در تمامی سطوح تنش شد. پیش تیمار پاکلوبوترازول تأثیر معنی داری بر ظرفیت آنتی اکسیدانی نداشت اما باعث افزایش نسبی آن گردید. در مجموع یافته های این پژوهش نشان داد که پیش تیمار پاکلوبوترازول می تواند اثرات نامطلوب تنش خشکی بر رشد و کیفیت چمن را کاسته و نیز در جهت کاهش هزینه های نگهداری چمن در فضای سبز مورد استفاده قرار گیرد.

قارچ کش هایی که پس از برداشت میوه ها، جهت کنترل پوسیدگی آنها در انبار مورد استفاده قرار می گیرند. محدودیت هایی را از نظر قانونی، اقتصادی و بیولوژیکی به همراه دارند. مطالعات زیادی روی خواص ضد میکروبی ترکیبات فرار موجود در گیاهان صورت گرفته است. هم اکنون بسیاری از این گیاهان به علت خواص ضد میکروبی و ضد قارچی شان شناخته شده اند که استفاده از تمام اندام گیاه یا مواد استخراج شده از این اندام ها، بر نگهدارنده های مصنوعی مواد غذایی ارجحیت دارد. هدف از این پژوهش یافتن راهی جهت جایگزینی قارچ کش هایی که پس از برداشت در جلوگیری از پوسیدگی میوه ها مورد استفاده قرار می گیرند می باشد. در پژوهش حاضر استفاده از اسانس ها به جای قارچ کش های مصنوعی از نظر کنترل کپک خاکستری (botrytis cinerea) و پوسیدگی قهوه ای (monilinia fructicola) میوه های گیلاس و زردآلو مورد ارزیابی قرار گرفته است. موضوع این مطالعه تعیین فعالیت ضد قارچی چهار اسانس گیاهی (آویشن باغی، میخک، دارچین و زنیان) روی رشد قارچ های عامل کپک خاکستری و پوسیدگی قهوه ای بود که هم در شرایط آزمایشگاهی و هم در شرایط سردخانه ای مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایشات درون شیشه ای جهت جلوگیری از رشد قارچ های عامل کپک خاکستری و پوسیدگی قهوه ای بوسیله اثر تماس مستقیم اسانس (در غلظت های 0، 200، 400، 600، 800 و 1000 میکرولیتر در لیتر محیط کشت) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آنالیز اسانس ها بوسیله دستگاه های gc و gc/ms نشان داد که تیمول (%37/55) ، اوژنول (%48/76)، سینامالدئید (%90/33) و تیمول (%50/88) به ترتیب ترکیبات عمده شناسایی شده در اسانس های گیاهان آویشن باغی، میخک، دارچین و زنیان بودند. نتایج نشان داد که اسانس های بکار رفته دارای تاثیر معنی داری در جلوگیری از رشد قارچ ها بوده اند. اسانس آویشن در غلظت های 600 میکرولیتر و بالاتر برای قارچ مونیلینیا و در غلظت 1000 میکرولیتر در لیتر برای قارچ بوتریتیس اثرات کشندگی داشت. اسانس میخک در غلظت های 800 و 1000 میکرولیتر در لیتر برای هر دو قارچ اثر قارچ ایستایی داشت. اسانس دارچین در غلظت های 400 میکرولیتر در لیتر و بالاتر برای هر دو نوع قارچ کشنده بود و اسانس زنیان در غلظت های 600 میکرولیتر در لیتر و بالاتر برای قارچ بوتریتیس اثرات کشندگی و برای قارچ مونیلینیا اثرات بازدارندگی از رشد داشت. در آزمایشات سردخانه ای که بوسیله تیمار میوه ها با غلظت های صفر، 200، 400 و 600 میکرولیتر در لیتر اسانس ها انجام گرفت نتایج نشان داد که تیمار اسانس اثرات معنی داری بر رشد قارچ داشته است، به طوری که تعداد میوه های آلوده و شدت بروز بیماری در میوه های تیمار شده کاهش یافت. با افزایش غلظت اسانس رشد قارچ کاهش بیشتری نشان داد. میزان فعالیت ضد قارچی اسانس های آویشن باغی و زنیان بسیار بالا بود. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان داد که اسانس های گیاهی به ویژه اسانس های دارای نسبت های بالاتری از ترکیبات فنولیک نظیر آویشن و زنیان قابلیت ضد قارچی بالایی داشته و می توانند به عنوان جایگزین های مناسب برای کنترل بیماری های بعد از برداشت میوه ها و سبزیجات استفاده شوند.

مرزنجوش بخارایی (origanum vulgar ssp.gracile)یکی از گیاهان دارویی متعلق به خانواده نعناعیانlamiaceae می¬باشد که ترکیب غالب اسانس آن کارواکرول می¬باشد. کشت کالوس یکی از روش-های عمده کشت بافت می¬باشد. کالوس منبع مهمی برای اندام¬زایی و جنین¬زایی غیرمستقیم گیاه است. این تحقیق با هدف تعیین برخی فاکتور¬های موثر در کالوس¬زایی گیاه مرزنجوش بخارایی در شرایط درون شیشه انجام گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاٌ تصادفی انجام گردید. برای این منظور در آزمایش اول اثر چهار غلظت مختلف 2,4-d (0، 1، 3 و 5 میلی گرم در لیتر) در ترکیب با 0/1 میلی گرم در لیتر bapبر القای کالوس در پنج ریزنمونه مختلف (هیپوکوتیل، کوتیلدون، برگ، گره و نوک شاخه) ارزیابی گردید. در آزمایش دوم نیز چهار غلظت¬ مختلف naa (0، 1، 3 و 5 میلی گرم در لیتر)در ترکیب با 0/1 میلی گرم در لیتر bap بر القای کالوس در پنج ریزنمونه مختلف ارزیابی گردید. نتایج جدول تجزیه واریانس نشان داد که ریزنمونه برگ در تیمار 1 و 3 میلی گرم در لیتر 2,4-dبالاترین کالوس¬زایی (100 درصد) را نشان داد و تیمارهایشاهد و 0/1 میلی گرم در لیتر bapکمترین میزان کالوس¬زایی (صفر درصد)و وزن تر و خشک را داشتند. همچنین ریزنمونه برگ در تیمار 1 میلی گرم در لیتر 2,4-d بالاترین وزن تر و خشک را تولید کرد. در بین ریزنمونه¬ها برگ و هیپوکوتیل به ترتیب بیشترین و کمترینمیزان کالوس و وزن تر و خشک را تولید کردند. کالوس¬ها رنگ قهوه¬ای و بافت شل داشتند. در آزمایش دوم نیز ریزنمونه نوک شاخه در محیط حاوی 5 میلی گرم در لیتر naa بیشترین نرخ کالوس را تولید کرد و بیشترین وزن تر و خشک را نیز ریزنمونه گره در تیمار 5 میلی گرم در لیتر naa تولید کرد. کمترین میزان کالوس، وزن تر و خشک در تیمار 1 میلی گرم در لیتر naa در ریزنمونه نوک شاخه و تیمار شاهد و 0/1 میلی گرم در لیتر bap مشاهده شد. کالوس¬ها رنگ سبز و بافت سفت داشتند.

انتخاب بستر کشت بر رشد محصولات هیدروپونیک تاثیر دارد. به منظور انتخاب بستر کشت مناسب، در شرایط کشت بدون خاک دو آزمایش گلخانه¬ ای مجزا با استفاده از بسترهای کشت حاوی اندازه های مختلف پرلیت، کوکوپیت و مخلوط پرلیت- کوکوپیت بر روی ریحان انجام شد. تیمارهای آزمایش اول شامل بستر پرلیت خیلی ریز (100% حجمی در محدوده کمتر از 0/5 میلی متر)، بستر پرلیت ریز (100% حجمی در محدوده 1-0/5 میلی متر)، بستر پرلیت متوسط (100% حجمی در محدوده 1/5-1 میلی متر)، بستر پرلیت درشت (100 % حجمی در محدوده 2-1/5 میلی متر) و بستر پرلیت خیلی درشت (100% حجمی در محدوده 3-2 میلی متر) و تیمارهای ازمایش دوم شامل بستر پرلیت خیلی درشت (100% حجمی در محدوده 3-2 میلی متر)، بستر کوکوپیت (100 درصد)، بستر مخلوط پرلیت خیلی درشت-کوکوپیت با نسبت (50:50) و بستر مخلوط پرلیت خیلی درشت-کوکوپیت با نسبت (75:25) بودند. آزمایشات در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار طراحی شدند. نتایج حاصل نشان داد تفاوت معنی داری در پارامترهای مورد اندازه گیری در بسترهای معدنی، بسترهای آلی و مخلوط بسترهای آلی و معدنی وجود داشت. بیشترین ارتفاع (27/6 سانتیمتر)، تعداد برگ (39)، سطح برگ (07/ 1207 سانتیمتر مربع)، طول شاخه های جانبی (30سانتیمتر)، وزن تر (100/5 گرم)، وزن خشک (7 گرم)، درصد اسانس (1/31 درصد)، غلظت پتاسیم (3/8 درصد ماده خشک)، میزان جذب پتاسیم (0/27 گرم بر گلدان)، میزان جذب نیتروژن (0/17 گرم بر گلدان) و روی (1 میلی گرم بر گلدان) در بستر پرلیت خیلی ریز؛ بیشترین غلظت نیتروژن (3/5 درصد ماده خشک)، غلظت روی (173/5 میلی گرم بر کیلوگرم) و غلظت فسفر (1/9 درصد ماده خشک) در بستر کوکوپیت و بیشترین غلظت آهن (524/5 میلی گرم بر کیلوگرم)، میزان جذب فسفر (9/5 گرم در گلدان) و میزان جذب آهن (2/8 میلی گرم در گلدان) در بستر مخلوط پرلیت خیلی درشت-کوکوپیت با نسبت (50:50) بدست آمد. به طور کلی میتوان نتیجه گیری کرد بسترهای حاوی پرلیت بسیار ریز از نظر پارامترهای رشد گیاه عملکرد بالا را در گیاه ریحان نشان داد.

ریحان(ocimum basilicum l.) از گیاهان دارویی تیره نعناع و سرشار از ترکیبات فنیل پروپانوئیدی است. در این تحقیق به منظور مطالعه تأثیر متیل جاسمونات بر بیان ژن های چاویکول-o-متیل ترنسفراز(cvomt) و سینامات چهار هیدروکسیلاز (c4h) (ژن های کلیدی دخیل در بیوسنتز فنیل پروپانوئیدها) و آنزیم های آنتی اکسیدانت آسکوربات پراکسیداز و گایاکول پراکسیداز در گیاه ریحان رقم کشکنی لولو، آزمایشی بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار آماری در گلخانه اجرا شد. از متیا جاسمونات برای محلول پاشی روی برگ ها استفاده شد. توالی ژن های مورد مطالعه از بانک اطلاعاتی ذخیره شد. برای طراحی آغازگرها از نرم افزارهای fast pcr، oligo7 و gene runner استفاده شد. مطالعه بیان ژن های مورد نظر با روشreal time pcr انجام گرفت. میزان فعالیت آنزیم های آسکوربات پراکسیداز و گایاکول پراکسیداز نیز مطالعه شد. تجزیه واریانس داده ها با در نظر گرفتن زمان به عنوان عامل فرعی به صورت طرح اسپیلت پلات انجام شد.

کاربرد برگی منابع مختلف نیتروژن بر برخی ویژگی های مورفوفیزیولوژیکی و کمیت و کیفیت اسانس گل مکزیکی انجام گرفت و نتایج نشان داد که استعمال برگی نیتروژن تأثیر معنی داری بر صفات رشدی، فیزیولوژیکی و محتوی و عملکرد اسانس دارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.