نام پژوهشگر: سمیرا فولادوند
سمیرا فولادوند کاظم حمادی
تالاب هورالعظیم در جنوب غربی ایران در استان خوزستان در مرز ایران و عراق قرار گرفته است. وسعت تالاب از رژیم رودخانه ها و شاخه های ورودی و تامین آن تبعیت می کند. بدین ترتیب که هور العظیم تحت تاثیر رژیم سیلابی رودخانه های کرخه در ایران و دجله و فرات عراق می باشد. در سال 1377، ایران شروع به بهره برداری از بزرگ ترین سد بر روی رودخانه ی کرخه نموده، این رودخانه یکی از بزرگ ترین منابع آبی مرداب هورالعظیم است. آبگیری از سد باعث افت کمی و کیفی آب ورودی به حوضه مذکور و به دنبال آن کاهش قابل ملاحظه وسعت تالاب شده است. وقوع طوفان های شن و تحت تأثیر قرار گرفتن مناطق وسیعی از کشور های همسایه از جمله ایران از پیامد های منفی این مدیریت نامناسب بود. اگرچه مطالعات مختلفی در مورد تخریب تالاب هورالعظیم و وسعت آن انجام شده است ولی تاکنون مطالعه ای که دو جنبه اثر وضعیت کمی و کیفی آب ورودی به تالاب را در نظر بگیرد، صورت نگرفته است. این مطالعه با هدف بررسی تحوّلات کمی (آبدهی و بارندگی) و همچنین تحولات کیفی (کل املاح محلول، هدایت الکتریکی، مجموع کاتیون ها و مجموع آنیون ها)، آب ورودی به تالاب هورالعظیم در طول یک دوره ی آماری مشخص در سه ایستگاه هیدرومتری حوضه آبریز کرخه (هوفل، نیسان، حمیدیه) صورت گرفت. به منظور دسترسی به اهداف این تحقیق ضمن استفاده از آمار و اطلاعات ثبت شده حدود 40 سال اخیر سازمان آب و برق استان خوزستان از نرم افزارهای rs، gis و spss بهره گرفته شد. همچنین تاثیر این تحولات بر وسعت تالاب و در نهایت ایجاد گرد و غبار در شهر اهواز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که عامل اصلی کاهش وسعت تالاب، کاهش آب ورودی به آن ناشی از آبگیری سد کرخه و همچنین نزول کیفیت آب ورودی به تالاب می باشد. با توجه به اینکه میزان بارندگی در سال های اخیر تغییر چندانی نداشت، ولی مقدار آب ورودی به تالاب به میزان قابل توجهی کاهش یافت. طبق نتایج حاصله وسعت تالاب از 900 کیلو مربع در سال 1370 به حدود 300 کیلومتر مربع در سال 1387 رسیده است، همچنین این کاهش وسعت با افزایش گرد و غبار در منطقه همراه بود.