از نیمه دوم قرن هیجدهم، کمپانی هند شرقی انگلیس که یک شرکت تجاری بود؛ با پیروزی بر دیگر کمپانی های دول رقیب و در پی پیروزی در نبرد پلاسی در سال 1757 م. در بنگال به یک قدرت حکومتی و سیاسی تبدیل شد. از این به بعد به دلایلی چون فقدان یک قدرت برتر در شبه قاره تا سال 1857 م. کمپانی به تدریج همه شبه قاره هند را با شیوه های گوناگون به زیر سلطه خود برد. اما از زمانی که کمپانی به قدرت حکومتی در هند تبدیل شد؛ دولت انگلستان به دلایلی چون انقلاب صنعتی که اهمیت هند را برای آن دولت دو چندان کرد و تهدید هند از سوی دولتهای اروپایی و سیاستهای بین الملل، درصدد بر آمد با تصویب قوانینی، امور حکومتی کمپانی را تحت کنترل خود در آورد. به تدریج کل امور حکومتی کمپانی، تحت کنترل و نظارت دولت انگلستان قرار گرفت تا جایی که از سال 1833 م. کمپانی، فقط هند را بر طبق قوانینی که پارلمان انگلستان برایش تصویب کرده بود، اداره می کرد. اداره هند به این شکل، یک دوگانگی ایجاد و مشکلات فراوانی را سبب می شد. این مشکلات خود اختلافات را بین دولت انگلستان و کمپانی ایجاد کرد. با شورش بزرگ سپاهی ها که یک شوک بزرگ به سازمان ها و ادارات کمپانی وارد کرد، دولت انگلستان کمپانی را کاملا از اداره امور حکومتی هند برحذر داشت و خود به طور مستقیم اداره و حکومت هند را در دست گرفت. روند انحلال کمپانی هند شرقی انگلیس و عوامل دخیل در آن مساله ای است که در تحقیق حاضر با روش توصیفی و تحلیلی مورد بررسی خواهد گرفت.