پژوهش حاضر، به بررسی نقش جنسیت بر رفتار کلامی فارسی زبانان بر اساس اصل همکاری گرایس می‏پردازد. یکی از جنبه‏های بررسی جامعه‏شناختی زبان، نشان دادن رابطه بین زبان و جنسیت است. متغیر اجتماعی جنسیت بر رفتار کلامی دو جنس مذکر و مونث تأثیرگذار است و باعث می‏گردد که آنها زبان را به شیوه‏های متفاوت به کار برند. این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است. روش انجام پژوهش میدانی است. داده‏ها شامل 50 مکالمه 5 الی 10 دقیقه‏ای گروههای مختلط مردان و زنان بین سنین 25 الی 45 سال است که ضبط و پیاده شدند. سپس این مکالمه‏ها بر اساس چارچوب نظری تحقیق که شامل اصل همکاری گرایس و راهکارهای آن، نقض و تخطی از آن راهکارها می‏باشد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‏اند. همچنین مبانی و مفاهیم نظری مربوط به اصل همکاری گرایس از قبیل عبارات احتیاط‏آمیز، معنای ضمنی گفتار، اصل ادب از دیدگاه لیچ، وجهه، کنش حافظ وجهه و کنش تهدیدکننده وجهه از دیدگاه براون و لوینسون در مکالمه‏ها مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج پژوهش حاکی از آنست که هردو گروه مردان و زنان راهکارهای اصل همکاری را با درصد بسیار بالایی رعایت می‏کنند اما متغیر اجتماعی جنسیت سبب می‏گردد که درصد بکارگیری راهکارها متفاوت باشد. همچنین مشخص گردید که گروه زنان، دو راهکار ارتباط و شیوه را با بسامد 97% و گروه مردان، تنها راهکار ارتباط را با بسامد 97% رعایت می‏کنند. تفاوت قابل ملاحظه‏ای در رعایت راهکار کیفیت بین دو گروه مردان و زنان مشخص گردید طوری که گروه زنان، این راهکار را با بسامد 95% و گروه مردان با بسامد 89% رعایت می‏کنند. راهکار کمیت نیز در گروه مردان با بسامد 91% و در گروه زنان با بسامد 92% رعایت می‏شود‏. از دیگر یافته‏های این پژوهش آن است که اگر در مکالمه‏ها مواردی از نقض و یا تخطی از راهکارهای اصل همکاری مشاهده گردد از لحاظ درک مطلب اختلالی ایجاد نمی‏گردد مگر در مواردی که طرفین مکالمه از اختلال روحی و روانی برخوردار باشند به شکلی که قادر به درک مفهوم مکالمه نباشند و پاسخهای بی ربط دهند.