نام پژوهشگر: فرزانه جمالزهی

بررسی توصیفی ساختواژه بلوچی سرحدی گرنچین
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه سیستان و بلوچستان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1390
  فرزانه جمالزهی   عباسعلی آهنگر

هدف از این پژوهش ارایه توصیف و تحلیل همزمانی از ساختواژه بلوچی سرحدّی گرنچین در دو حوزه ساختواژه تصریفی و اشتقاقی است. پیکره زبانی این پژوهش به روش میدانی از گفتار گویشوران ساکن منطقه گرنچین شهرستان خاش گردآوری گردیده است. داده های زبانی از طریق ضبط گفتار آزاد و مصاحبه با 14 گویشور (7 مرد و 7 زن ) بومی ساکن در منطقه گرنچین با میانگین سنّی 80 - 15سال جمع آوری شده اند. نتایج بررسی ساختواژه تصریفی و اشتقاقی عناصر زبانی شامل اسم، فعل، صفت، قید و حرف نشان می دهند که در ساختواژه تصریفی، اسم در مقوله های تصریفی شمار ( با دو تمایز شمار مفرد و جمع و ضمیر با سه تمایز شمار مفرد، مثنی و جمع)، شناختگی و حالت فاعلی و غیر فاعلی صرف می شود. حالت غیر فاعلی به نوبه خود به صورت حالت رایی/ برایی ، ملکی ، ندایی ، مکانی ، به ای ، ازی و بایی تحقق ساختواژی- نحوی می یابد. همچنین نظام حالت در این گویش نظام فاعلی- مفعولی است. با وجود این، این گویش از نظام ساخت کنایی دوگانه در نظام گذشته فعل نیز استفاده می کند. صورتهای خود ایستای فعل در مقوله های زمان دستوری (نظام گذشته و غیر گذشته)، نمود (ناقص و کامل)، وجه (اخباری، التزامی و امری)، جهت (معلوم و مجهول) و مطابقت ( با فاعل و یا ضمایر پسوندی ) صرف می شوند. صفت ها در مقوله های تصریفی مقایسه و مطابقت صرف می شوند. قیدها شامل قیدهای مختص و صورتهای تصریف شده اسم یا صفت هستند که دسته اوّل فقط در مقوله تصریفی مقایسه صرف می شوند، در حالیکه دسته دوّم از قیدهای مذکور در نظام حالت بلوچی سرحدّی صرف می شوند. بررسی ساختواژه اشتقاقی بلوچی سرحدّی نشان می دهد که واژه های زیادی به کمک فرایندهای اشتقاق ، ترکیب، اشتقاق- ترکیب و تکرار ساخته می شوند. فرایند اشتقاق اسم، صفت و قید به دو صورت پیشوندی و پسوندی تحقق می یابد که در این میان صورتهای پسوندی بیشترین اشتقاق ها را به خود اختصاص داده اند در حالیکه افعال مشتق فقط به صورت پیشوندی یافت می شوند.