از جمله عملیاتی که نقش موثری در افزایش عمر قفسه¬ای و کاهش ضایعات محصولات باغی دارد، فرآیند پیش¬سرمایش است. علی¬رغم اینکه در حال حاضر فرآیند پیش¬سرمایش در سطح دنیا بر روی توت¬فرنگی انجام می¬شود، ولی افت این محصول به دلیل سرمایش غیریکنواخت، هنوز قابل توجه است. هدف از این تحقیق، توسعه سامانه جدید برای پیش¬سرمایش توت¬فرنگی است که بتواند غیریکنواختی سرمایش میوه¬ها را به حداقل برساند که نتیجه آن کاهش افت محصول و مصرف انرژی فرآیند است. در این تحقیق، ابتدا با حل معادلات پیوستگی و انتقال ممنتوم برای فاز سیال و انتقال گرما برای فاز سیال و محصول بصورت توام و به روش اجزای محدود در محیط نرم¬افزار comsol multiphysics و در فضای جعبه¬های طراحی شده، الگوی جریان هوا در داخل جعبه¬ها و سینی حاوی جعبه¬ها به صورت سه بعدی شبیه¬سازی شد. با اعمال تغییرات مناسب در طراحی جعبه، سینی و الگوی هوادهی، سامانه جدیدی تحت عنوان سامانه پیش¬سرمایش موازی برای توت¬فرنگی معرفی گردید که قادر است هوای سرد را بصورت یکنواخت و با دمای یکسان به کلیه جعبه¬ها در داخل هر سینی انتقال دهد و موجب سرمایش یکنواخت میوه¬ها در جعبه¬های مختلف گردد. نتایج نشان داد که بین سرمایش دو جعبه مورد مطالعه، کمتر از 1/0 درجه سانتیگراد اختلاف دما وجود دارد و اختلاف زمانی بین زمان سرمایش نهایی میوه¬ها در این جعبه¬ها، از 55 دقیقه در سامانه تجاری به کمتر از 5 دقیقه کاهش یافت. میزان افت فشار و مقدار هوای کنار¬گذر نیز در این سامانه بسیار ناچیز بود و فرآیند پیش-سرمایش می¬توانست با دبی هوای کمتری انجام شود. بنابراین، این سیستم با کاهش مصرف انرژی هزینه سرمایش توت¬فرنگی را نیز کاهش داد.

میوه ها و سبزی ها از جمله مهم ترین محصولات باغی هستند که نقش مهمی در تأمین نیاز غذایی و سلامت انسان دارند که در دوره پس از برداشت، بخش قابل توجهی از آن ها، بین 5 تا 50 درصد، از بین می روند. در این تحقیق سیستم پیش سرمایش به روش هوادهی اجباری مورد نیاز مطابق با الگوهای تجاری موجود، طراحی و در کارگاه نمونه سازی ساخته شد. سپس اثر مشخصه های عملکردی فرآیند پیش سرمایش و نوع بسته بندی، روی عملیات پیش سرمایش هلو، رقم اسپرینگ کرست، تولید شده در مجتمع باغات کشت و صنعت و دامپروری مغان به روش هوادهی اجباری مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش ها به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی شامل تیمارهای نوع جعبه در سه سطح، جعبه با محصول تک ردیفه، دو ردیفه و سه ردیفه، و دبی هوا نیز در سه سطح، 0/5، 1 و 1/5 لیتر در ثانیه به ازای هر کیلوگرم از محصول، با سه تکرار انجام شدند. مقایسه میانگین تیمارها با آزمون دانکن انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که اثر نوع جعبه و دبی هوا بر روی زمان 7/8ام سرمایش و انحراف استاندارد معنی دار می باشد. ولی اثر متقابل دبی هوا × نوع جعبه معنی دار نمی باشد. در تمامی آزمایش ها دمای زیر پوست، دمای مرکزی هلو و نیز میزان افت رطوبت میوه ها در طول فرآیند سرمایش مورد اندازه گیری قرار گرفت. نتایج همچنین نشان داد که جعبه دو ردیفه با 101/4 دقیقه دارای کمترین و جعبه تک ردیفه با 114/3 دقیقه دارای بیشترین زمان 7/8ام سرمایش بودند. ولی انحراف استاندارد محاسبه شده حاصل از تفاوت دمایی در نقاط مختلف هر جعبه، برعکس زمان 7/8ام سرمایش بوده و کمترین و بیشترین مقدار به ترتیب در جعبه تک ردیفه با 12/25 و جعبه دو ردیفه با 23/50 بدست آمد. کمترین زمان 7/8ام سرمایش و انحراف استاندارد به ترتیب با 83/31 دقیقه و 11/56 در دبی هوای 1/5 لیتر بر ثانیه به ازای هر کیلوگرم محصول و بیشترین زمان 7/8ام سرمایش با 143/2 دقیقه و انحراف استاندارد با 28/42 دقیقه در دبی هوای 0/5 لیتر بر ثانیه به ازای هر کیلوگرم محصول بدست آمد؛ بنابراین کمترین زمان لازم برای رسیدن به 7/8ام سرمایش در جعبه دو ردیفه و دبی هوای 1/5 لیتر بر ثانیه به ازای هر کیلوگرم محصول حادث شد. همچنین حداقل اختلاف دما بین میوه های هلوی موجود در جعبه با محصول تک ردیفه و دبی هوای 1/5 بدست آمد؛ به عبارت دیگر یکنواختی سرمایش محصول در این حالت بیشترین مقدار خود را داشت. درصد افت رطوبت در جعبه سه ردیفه در دبی های 0/5، 1 و 1/5 کمتر از جعبه های تک ردیفه و دو ردیفه بود. تفاوت بین دمای 7/8ام سرمایش سطح و مرکز هلو در دبی های پایین معنی دار نبود. ولی با افزایش دبی هوا تفاوت بین دمای سطح و مرکز هلو افزایش یافت.

پیش سرمایش یک فرآیند سرمایشی است که در کوتاه ترین زمان ممکن پس از برداشت محصول و پیش از ذخیره یا حمل و نقل آن، دمای میوه ها و سبزیجات تا دمای معین کاهش می یابد. هدف اصلی این فرآیند، کاهش سرعت واکنش های بیوشیمیایی، میکروبیولوژیکی، فعالیت آنزیمی و تنفسی و تغییرات دیگر به منظور پیشگیری از فساد محصول، حفظ کیفیت و افزایش عمر نگهداری آن است. سیب دارای سطح زیر کشت بالایی در استان آذربایجان شرقی و غربی است و متاسفانه عملیات پیش سرمایش روی محصول مذکور صورت نمی گیرد. در این تحقیق تاثیر مشخصه های مختلف از قبیل دبی هوا، نوع جعبه، نحوه توزیع منافذ جعبه و نیز درصد فضای باز آن ها روی زمان 7/8 ام سرمایش بررسی شد تا بهینه ترین طرح جعبه شناسایی و معرفی شود. مشخصه های مورد مطالعه شامل نوع جعبه در سه سطح جعبه های پلاستیکی، کارتن پلاست و کارتن پلاست طرح جدید، دبی هوا در دو سطح 5/0 و 5/1 لیتر بر ثانیه به ازای هر کیلوگرم محصول بود. نتایج مطالعات نشان داد از بین سه جعبه مورد مطالعه، جعبه پلاستیکی دارای زمان پیش سرمایش کمتری می باشد ولی به دلیل افت رطوبت در حین فرآیند پیش سرمایش و عرضه به بازارهای جهانی نمی توان از آن استفاده کرد. جعبه کارتن پلاست نیز به دلیل طراحی نامناسب منفذ دارای زمان سرمایش طولانی تری بوده و در آن عملیات سرمایش محصول به صورت یکنواخت صورت نمی گیرد. بنابراین طرح منفذ جدیدی برای آن ارایه شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد جعبه کارتن پلاست طرح جدید، با دبی 5/1 لیتر بر ثانیه به ازای هر کیلوگرم محصول، دارای زمان سرمایش کمتر و توزیع هوای یکنواخت تری در داخل جعبه می باشد. هم چنین افزایش دبی هوا از 5/0 به 5/1 لیتر بر ثانیه به ازای هر کیلوگرم محصول منجر به کاهش زمان سرمایش در همه جعبه ها می شد. در تمامی آزمایش ها دمای سطح میوه ها همواره کمتر از دمای مرکز آن ها بود ولی بین دمای این دو نقطه تفاوت زیادی وجود نداشت.

چکیده ندارد.