نوع و غلظت تنظیم کننده های رشد، از اجزاء ضروری تشکیل دهنده ی محیط کشت بافت می باشد. صفات آندروژنیک، علاوه بر ژنتیک، تحت تأثیر عوامل محیطی نیز قرار می گیرند. در این پژوهش، اثر تنظیم کننده های رشد و پیش تیمارهای سرمایی و گرمایی بر میزان کالوس زایی و رویان زایی گامتی در کشت بساک دو گیاه شوید (anethom gravolens l.) و هندوانه (citrullus vulgaris schard) مورد بررسی قرار گرفت. همچنین اثر کشت توأم تخمدان گندم و بساک هندوانه بر میزان کالوس زایی و رویان زایی گامتی درکشت بساک هندوانه نیز بررسی گردید. نتایج حاصل از اثر تیمارهای هورمونی مختلف در کشت بساک هندوانه در محیط کشت ms جامد، نشان داد که بین تیمارهای هورمونی مورد استفاده از نظر نوع و غلظت، اختلاف آماری معنی داری در سطح 0/001 وجود دارد. بیشترین درصد کالوس زایی و رویان زایی در تیمار هورمونی حاوی 2 میکرومول توفوردی و 1/5 میکرومول بنزیل آمینوپورین مشاهده شد. نتایج آزمایش های اثر پیش تیمار سرمایی بر کالوس زایی و رویان زایی گامتی در کشت بساک هندوانه در محیط کشت ms غنی شده با 2 میکرومول توفوردی و 1 میکرومول بنزیل آمینوپورین نیز نشان دهنده اثر مثبت پیش تیمار سرمایی در بهبود میزان القاء کالوس و رویان در کشت بساک این گیاه بود، بیشترین درصد کالوس زایی و رویان زایی در پیش تیمار سرمایی c4 بساک ها به مدت 4 روز و بیشترین میانگین تعداد رویان به ازای هر بساک، کالوس و کالوس رویان زا در پیش تیمار سرمایی c4 غنچه ها به مدت 2 روز مشاهده گردید. پیش تیمار گرمایی نیز بر میزان کالوس زایی و رویان زایی گامتی در کشت بساک هندوانه، اثر مثبت و معنی داری نشان داد. بیشترین درصد کالوس زایی و رویان زایی در پیش تیمارهایی گرمایی c30 به مدت 7 روز و c32 به مدت 2 روز مشاهده گردید. در نهایت، مطالعه اثر کشت توأم تخمدان گندم با بساک هندوانه نشان داد که وجود تخمدان های گندم در محیط کشت ms مایع، سبب بهبود میزان القاء کالوس و رویان در کشت بساک هنداونه می گردد، بیشترین میزان القاء کالوس و رویان، در محیط کشت حاوی 10 تخمدان مشاهده شد. آزمایش های تأثیر تیمارهای هورمونی و پیش تیمارهای دمایی بر روی کالوس زایی و رویان زایی گامتی در کشت بساک شوید، اثر مثبتی در زمینه بهبود کارایی کشت بساک در این گیاه نداشت. تنها در یک مورد، که بررسی اثر پیش تیمار سرمایی بر کالوس زایی و رویان زایی گامتی در کشت بساک شوید در محیط کشت h1 غنی شده با 1 میلی گرم در لیتر توفوردی و 0/5 میلی گرم در لیتر بنزیل آمینوپورین و 3/6% مالتوز بود، ریز نمونه های بساک شوید تولید کالوس نمودند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان دهنده اختلاف آماری معنی داری بین پیش تیمارهای سرمایی مورد استفاده در سطح 0/05 و اثر مثبت پیش تیمار سرمایی در القاء کالوس در کشت بساک شوید بود. در پیش تیمار سرمایی c4 غنچه های شوید به مدت 2 روز بیشترین درصد کالوس زایی مشاهده شد.

چکیده ندارد.