چکیده جنگ جهانی دوم، ظهور نظامی را در پی داشت که دو قدرت عمده ی شرق و غرب اساس آن را تشکیل می-داد و سایر کشورها در پیرامون هر یک از این دو قطب به صورت متحدین یا به اصطلاح اقمار آنها قرار داشتند. در این زمان در ایران با وقوع کودتای 28 مرداد 1332، محمدرضا شاه به عنصر تعیین کننده ی سیاست خارجی ایران تبدیل شده بود و در چنین نظام جهانی، شاه به دلایل گوناگون از دولت شوروی رهبر بلوک شرق، دوری گزید و منافع و سیاست های خود را همسو با غرب و رهبر آن ایالات متحده امریکا قرار داد. از این هنگام تاریخ روابط ایران و شوروی را می توان بر اساس تحولات نظام بین المللی، به دو دوره ی عمده تقسیم کرد. دوره ی اول از کودتای 28 مرداد 1332 تا سال 1341 بود که روابط ایران و شوروی تحت تأثیر جنگ سرد و دوره ی تشنج میان دو بلوک شرق و غرب، با بحران های عمده ای روبرو بود. دوره ی دوم از سال 1341 تا سقوط سلطنت در سال 1357، که روابط دو کشور در بعد سیاسی بدون بحران خاصی جریان داشت و در بعد اقتصادی در سطح همکاریهای گسترده ی اقتصادی و فنی بود. شروع این دوره به دلیل تعهد ایران به شوروی مبنی بر عدم واگذاری پایگاه موشکی به قدرتها در شهریور 1341 بود. پذیرش این تعهد تحت تأثیر حوادثی چون تغییر در سیاست خارجی امریکا نسبت به ایران و همچنین مساعد شدن اوضاع بین المللی برای شروع دوران تنش زدایی بود. در این دوره، سیاست خارجی ایران نسبت به شوروی مقاومت در برابر نفوذ سیاسی این دولت و در عین حال برقراری روابط گسترده ی اقتصادی و فنی با آن بود و این روابط برای دولت شوروی، به نوعی تعدیل کننده ی روابط سیاسی عمیق ایران با غرب بود. بنابراین اساس روابط دو کشور را در این دوران همکاریهای اقتصادی تشکیل می داد. واژه های کلیدی ایران، شوروی، امریکا، سیاست خارجی، نظام بین المللی