هدف مهارت تعریف واژه یکی از مهارت های پیچید? زبانی است که آگاهی فرازبانی و سواد نقش مهمی در آن دارند. در این پژوهش روند رشد مهارت تعریف واژ? کودکان 5/4 تا 5/7 سال? فارسی زبان در دو جنب? محتوایی و ساختاری مورد بررسی قرار گرفته است. مواد و روش ها این پژوهش از نوع مقطعی و توصیفی- تحلیلی بود. آزمودنی ها شامل 107 دختر و پسر بودند که در سه رد? سنی اول (65-54 ماه)، دوم (77-66 ماه) و سوم (90-78 ماه) به شیو? نمونه گیری چند مرحله ای، از مهد کودک ها و مدارس مناطق 1، 7 و 17 تهران انتخاب شدند. تکلیف تعریف واژه روی آن ها انجام شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری کروسکال والیس و یو من ویتنی استفاده شد. یافته ها نتایج نشان داد که با افزایش سن، میانگین امتیاز جنب? محتوایی (001/0 p=) و جنب? ساختاری (002/0 ( p=تعریف واژه افزایش معناداری پیدا کرد. هم چنین در کودکان رد? سنی دوم، تفاوت میانگین امتیاز جنب? محتوایی (013/0p=) و میانگین امتیاز جنب? ساختاری (010/0p=) بین دختر و پسر معنادار بود و دختران امتیاز بالاتری نسبت به پسران کسب کردند اما در دیگر گروه ها تفاوت معناداری بین دو جنس مشاهده نشد. نتیجه گیری رشد تعریف واژ? کودکان فارسی زبان روندی مشابه با روند رشد این مهارت را در زبان های دیگر طی می کند. با افزایش سن تعاریف از پاسخ های عینی و عملکردی به سمت تعاریف فرازبانی که از نظر محتوا و ساختار رشد یافته اند، پیش می روند.

هدف: آزمون ارزیابی تشخیصی آوایی و واجی امکان تشخیص افتراقی اختلالات صدای گفتار را فراهم می کند. پژوهش پیش رو با هدف تهیه نسخه فارسی مجموعه آزمون ارزیابی تشخیصی آوایی و واجی(دیپ) برای کودکان 3 تا 6 ساله و تعیین ویژگی های روان سنجی آن به انجام رسید. روش بررسی: در این پژوهش توصیفی- تحلیلی با الگویی پژوهش بنیاد ویژگی های روانسنجی آزمون ارزیابی تشخیصی آوایی و واجی تعیین شد. 387 کودک 3 تا 6 ساله فارسی زبان از 12 مهدکودک و مرکز پیش دبستانی در شمال غرب شهر تهران در این پژوهش شرکت داشتند. شواهد روایی محتوا با رجوع به آراء صاحب نظران (آسیب شناس گفتار و زبان و زبان شناس)، شواهد روایی ملاک با بررسی روایی همزمان نتایج حاصل از آراء صاحب نظران با آزمون های آوایی، واجی، بی ثباتی، شواهد روایی سازه با بررسی روایی افتراقی بین دو گروه مبتلا به اختلالات آوایی و واجی و بدون آن و تفاوت های گروهی بین گروه های سنی مختلف بررسی شد. شواهد روایی همگرا با مقایسه نتایج دو آزمون غربال گری تشخیصی و بی ثباتی و آزمون آوایی و آزمون اطلاعات آوایی به دست آمد. در بررسی اعتبار آزمون، تکرارپذیری نتایج حاصل از بررسی همخوان ها و واکه ها از طریق محاسبه درصد توافق و نتایج حاصل از مقیاس های کمّی به دو روش بررسی ثبات زمانی (آزمون- بازآزمون) و ثبات محتوایی (نمره گذاری توسط دو ارزیاب مستقل) انجام شد. تمام محاسبه ها در سطح کمتر از 05/0 معنادار در نظر گرفته شد. یافته ها: نسخه فارسی مجموعه دیپ بر اساس نظر متخصصان صاحب نظر از روایی محتوایی مناسبی برخوردار بود (92/94cvi>). نتایج هریک از آزمون های آوایی، واجی، بی ثباتی حاکی از همبستگی زیادی با آراء صاحب نظران و روایی همزمان آزمون بود(به ترتیب 72/0، 76/0 و 68/0). مقایسه نتایج آزمون آوایی با آزمون اطلاعات آوایی و درصد بی ثباتی در دو آزمون غربال گری تشخیصی و بی ثباتی حاکی از روایی همگرای دو آزمون بود (به ترتیب 8/0 و 6/0). نتایج اجرای آزمون های آوایی، واجی و بی ثباتی در دو گروه مبتلا به اختلالات آوایی و واجی و بدون آن نشان از تفاوت آماری معنادار بین دو گروه با و بدون اختلال داشت (001/0>p). در بررسی اعتبار میزان شاخص های خطای معیار اندازه گیری، همسانی درون طبقه ای، ضریب تغییرات و ضریب همبستگی پیرسون، درصد توافق کاپای برآورد شده حاکی از تکرارپذیری زمانی و محتوایی آزمون بود. نتیجه گیری: با توجه به داده های پژوهش حاضر به نظرمی رسد نسخه فارسی آزمون آوایی و واجی ابزاری روا و معتبربرای شناسایی مهارت های آوایی و واجی در کودکان 3 تا 6 ساله و شناسایی اختلالات آوایی و واجی در آنان است.

بیشتر آزمون¬ها در گفتاردرمانی مبتنی بر ساختار زبان هستند. بنابراین برای ارزیابی کاربرد زبان نیاز به تهیه¬ی ابزارهایی روا و معتبر می¬باشد. پرسشنامه¬ی برقراری ارتباط (1998) و نسخه¬ی تجدید نظر¬¬شده¬ی آن(2003) به ارزیابی کاربرد زبان اختصاص دارد. این مطالعه با هدف انطباق و بومی¬سازی پرسشنامه¬ی تجدید نظر شده¬ی برقراری ارتباط به زبان فارسی انجام شده است. مواد و روش¬ها: مطالعه¬ی حاضر یک مطالعه¬ی غیر¬تجربی از نوع ابزارسازی بود. فرایند ترجمه و انطباق مطابق قواعد منتشره در سازمان بهداشت جهانی انجام شد و وضوح و درستی جملات ترجمه شده در چند مرحله با رجوع به آراء متخصصان آسیب¬شناس گفتار و زبان و زبان¬شناس بررسی شد. همین طور از نظرات 28 والد کودک 7 تا 9 ساله دارای رشد طبیعی زبان در خصوص واضح و قابل درک بودن و ساده بودن گویه¬ها استفاده شد. فرم ترجمه ¬شده پرسشنامه جهت تعیین روایی محتوایی برا¬ی 10 آسیب¬شناس گفتار و زبان و زبان¬شناس فرستاده شد. سپس شاخص روایی محتوا محاسبه گردید. ثبات درونی ابزار از طریق تکمیل پرسشنامه توسط والدین 100 کودک 7 تا 9 ساله طبیعی بررسی شد و پایایی آزمون باز آزمون از طریق تکمیل پرسشنامه توسط 40 نفر از والدین انجام گرفت. یافته¬ها: در بخش ترجمه و انطباق به جز 4 گویه، سایر گویه¬ها cvr بالاتر از 85/0 احراز کردند که پس از اصلاح مجدد، این گویه¬ها نیز امتیاز مناسب کسب کردند. شاخص روایی محتوایی گویه¬ها(cvi) بالاتر از 75/0 بود. ثبات درونی هر زیرمجموعه بین66/0 تا 74/0 محاسبه شد و نتایج بازآزمایی بعد از دو هفته بالاتر از 9/0 محاسبه شد( 05/0pvalue<). نتیجه¬گیری: بر طبق نتایج حاصل از پژوهش حاضر به نظر می¬رسد که پرسشنامه¬ی مطابقت داده شده¬ی برقراری ارتباط کودکان به زبان فارسی از روایی محتوا و اعتبار متوسط تا مطلوب برخوردار است. با این وجود نیاز به مطالعات دیگری به منظور سنجش بهتر ویژگی¬های روان¬سنجی این پرسشنامه در نمونه¬هایی با حجم بالاتر و در گروه¬های سنی دیگر به چشم می¬خورد.

زمینه و اهداف: هدف از پژوهش حاضر تدوین آزمون حذف واج در سه جایگاه آغازی، میانی و پایانی و تعیین روایی و اعتبار آن در کودکان طبیعی فارسی زبان پایه های اول تا سوم دبستان است. روش ها: مطالع? حاضر مطالعه ای توصیفی-مقطعی از نوع ابزارسازی است. در این پژوهش 300 دانش آموز پای? اول تا سوم فارسی زبان مدارس دولتی ناحی? یک و دو شهرکرد شرکت کردند. پس از تهی? نسخ? تجربی آزمون، پرسشنام? تهیه شده جهت تعیین روایی محتوایی برای 10 نفر از آسیب شناسان گفتار و زبان فرستاده شد. سپس شاخص روایی محتوایی محاسبه گردید. پس از اجرای آزمایشی و نهایی آزمون اعتبار آن از دو روش بررسی همسانی درونی با محاسب? ضریب آلفای کرونباخ و محاسبه ضریب همبستگی بین میانگین آزمون- باز آزمون مورد بررسی قرار گرفت. برای همه تحلیل های آماری از نرم افزار spss نسخ? 21 استفاده شد. نتایج: شاخص روایی محتوایی برای هر یک از زیر آزمون های حذف واج آغازی، میانی و پایانی به ترتیب 89/0، 86/0 و 93/0 به دست آمد. ضریب همبستگی آلفای کرونباخ برای هر یک از این زیر آزمون ها به ترتیب 92/0، 89/0 و 78/0 به دست آمد. ضریب همبستگی پیرسون حاصل از میانگین امتیاز آزمون-باز آزمون برای زیر آزمون حذف واج آغازی، میانی و پایانی به ترتیب 98/0، 94/0 و 91/0 به دست آمد و همگی ازلحاظ آماری معنی دار بود (0001/0p?). بحث: بر اساس نتایج حاصل از پژوهش حاضر، به نظر می رسد آزمون حذف واج در سه زیر آزمون حذف واج آغازی، میانی و پایانی از همسانی درونی بسیار خوبی برخوردار است. علاوه بر این نتایج حاصل از باز آزمون نشانگر پایایی بالای این آزمون است و نشان می دهد که آزمون از قابلیت تکرارپذیری خوبی برخوردار است.

این پژوهش با هدف ارزیابی ویژگی¬های روان¬سنجی آزمون تکرار هجا در کودکان 4 تا 6 سال? فارسی زبان اجرا شد. آزمون تکرار هجا یکی از انواع تکالیف تکرار ناکلمه است که حافظ? فعال واجی را ارزیابی می-کند و توسط شرایبرگ در سال 2008 طراحی شده است. با توجه به این¬که نتایج آزمونی که براساس عوامل زبانی و فرهنگی حاکم بر جوامع غرب استاندارد شده است، نمی¬تواند در مورد کودکان و نوجوانان ایرانی از اعتبار و روایی کافی برخودار باشد، مگر این¬که پرسش¬های آن با شرایط زبانی و فرهنگی ایران تطبیق داده شود و بررسی¬ها و تحلیل¬های آماری لازم در مورد نتایج حاصل از اجرای آزمون درباره گروه¬های نمونه¬ای از کودکان و نوجوانان ایرانی انجام گیرد (7)، در این پژوهش ابتدا به انطباق و بررسی روایی و پایایی این آزمون در گروه کودکان طبیعی پرداخته و در ادامه عملکرد دو گروه کودکان طبیعی و دارای اختلال صدای گفتاری در این آزمون مقایسه شد.