در طی چند سال اخیر رقیق کننده های تجاری بر پایه لسیتین سویا برای انجماد منی دام ها در دسترس قرار گرفته اند. آندرومد و بایوکسل دو نوع از این رقیق کننده ها می باشند که در بز، گوسفند و گاو مورد استفاده قرار گرفته اند. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی تاثیر دو رقیق کننده بایوکسل و آندرومد در دو زمان تعادل 4 و 20 ساعت برروی پارامترهای حرکتی اسپرم گاومیش بود. نمونه منی با استفاده از واژن مصنوعی از 4 راس گاومیش نر جمع آوری و پس از ارزیابی اولیه و داشتن کیفیت مناسب در دو رقیق کننده بایوکسل و آندرومد به میزان 60 میلیون در هر میلی لیتر رقیق شدند. نمونه های رقیق شده تا دمای 4 درجه سانتی گراد سرد گردیده و سپس در پایوت های 5/0 میلی لیتری پر شدند. در هر رقیق کننده نیمی از پایوت ها پس از چهار ساعت و نیمی پس از 20 ساعت زمان تعادل منجمد گردیدند. از هر رقیق کننده پس از هر زمان تعادل (قبل از انجماد) دو پایت تا 37 درجه سانتی گراد گرم شده و سپس از لحاظ تحرک اسپرم ها مورد ارزیابی قرار گرفتند. نمونه های منجمد نیز ابتدا برای مدت 45 ثانیه در آب 37 درجه سانتی گراد ذوب و سپس مورد ارزیابی قرار گرفتند. تحرک اسپرم ها با استفاده از سیستم آنالیز کامپیوتری اسپرم (casa) ارزیابی و پارامترهای تحرکی اسپرم شامل vcl، vap، vsl، alh، bcf، lin و str محاسبه گردیدند. با استفاده از این پارامترها اسپرم ها به چهار رده a (متحرک با حرکت پیشرونده)، b (متحرک بدون حرکت پیشرونده)، c(دارای حرکت کتد) و d (بدون حرکت) تقسیم شدند. پس از طی زمان تعادل و قبل از انجماد تمامی پارامترهای سرعتی اسپرم (vap,vsl و vcl) در بایوکسل نسبت به آندرومد و در ساعت تعادل 4 نسبت به زمان تعادل 20 بطور معنی داری بیشتر است. در پارامترهای مربوط به الگوی حرکتی اسپرم ها (str و lin) نیز هرچند در بین دو زمان تعادل اختلاف معنی دار وجود نداشت ولی هر دوی این پارمترها در رقیق کننده بایوکسل بطور معنی داری بیشتر از آندرومد بود. درصد اسپرم های دارای حرکت پیشرونده (رده a) نیز در منی رقیق شده در بایوکسل بیشتر از آندرومد و در زمان تعادل 4 ساعت بیشتر از 20 ساعت بود. در نمونه های منجمد و ذوب شده میانگین vsl اسپرم ها در بایوکسل بطور معنی داری بیشتر از آندرومد بود ولی در سایر سایر پارامترها تفاوت معنی داری بین منی منجمد شده در بایوکسل و آندرومد مشاهده نگردید. از لحاظ تاثیر زمان تعادل نیز پارامترهای سرعتی (vap,vsl, vcl) در اسپرم هایی که پس از 4 ساعت زمان تعادل منجمد شده بودند بطور معنی داری بیشتر از اسپرم هایی بود که پس از 20 ساعت زمان تعادل منجمد شده بودند. اسپرم های رده a در منی منجمد شده در بایوکسل بطور معنی داری بیشتر از منی منجمد در آندرومد و در نمونه های منجمد شده پس از 4 ساعت زمان تعادل بیشتر از نمونه های منجمد شده پس از 20 ساعت زمان تعادل بود. در صورتیکه درصد اسپرم های رده b در گروه بایوکسل کمتر از آندرومد و در گروه 4 ساعت زمات تعادل بیشتر از گروه 20 ساعت بود. بر اساس نتایج این تحقیق کیفیت تحرک قبل و بعد از انجماد اسپرم ها درمنی رقیق شده در بایوکسل بهتر از آندرومد و بود و در زمان تعادل 4 ساعت بهتر از زمان تعادل 20 ساعت بود. کلمات کلیدی : بایوکسل، آندرومد، زمان تعادل، گاومیش، کاسا