نام پژوهشگر: محمد پردل نوقابی
محمد پردل نوقابی حسین بانژاد
در چند دهه گذشته برآورد درست و به موقع از وضعیت کمی و کیفی رواناب یکی از دغدغه های مدیریت کلان کشور به حساب می آید. عدم وجود اطلاعات هیدروکلیماتولوژی در بعضی از حوضه ها و نبود اطلاعات به موقع نیز این کمبود را بیش از پیش نمایان می کند. مدل swat یک مدل مفهومی و توزیعی است که برای پیش بینی و برآورد رواناب سطحی، آورد رسوب، خصوصیات کیفی آب و نیز برای پیش بینی اثر انجام اقدامات مدیریتی مختلف در سطح حوضه گسترش داده شده است. در مطالعه حاضر از مدل swat برای پیش بینی دبی روزانه و ماهانه و همچنین میزان غلظت رسوب مشاهده شده در خروجی حوضه بالا دست سد طرق در غرب مشهد استفاده شده است. آنالیز حساسیت و آنالیز عدم قطعیت با استفاده از مدل sufi-2 در بسته نرم افزاری swat-cup انجام شد. انالیز حساسیت جریان ماهانه و روزانه نشان داد خروجی مدل بیشترین حساسیت را به تغییرات پارامتر cn2 داشته است. همچنین در آنالیز حساسیت مدل نسبت به غلظت رسوب شبیه سازی شده، پارامترهای مربوط به روندیابی میزان رسوب در کانال بیشترین حساسیت را نشان دادند. واسنجی جریان روزانه و ماهانه برای دوره 2000 تا 2001 صورت گرفت. مقادیر ضریب تبیین و ضریب کارایی به ترتیب برای رواناب ماهانه، 76/0 و 75/0 و برای جریان روزانه 56/0 و 54/0 بدست آمد. بدین ترتیب دینامیک جریان برای دوره واسنجی تقریبا خوب شبیه سازی شد. مقادیر ضرایب فوق برای واسنجی غلظت رسوب نیز به ترتیب، 49/0 و 36/0 بدست آمد که نشان از توانایی ضعیف مدل برای شبیه سازی غلظت رسوب در این حوضه دارد. اثر ثانویه رگبار و ضعف مدل در شبیه سازی فرآیندهای ذوب برف دو عامل اصلی در شبیه سازی ضعیف رسوب در حوضه بود. عدم قطعیت زیاد نتایج خروجی نیز بخاطر همین عوامل است. اعتبارسنجی مدل نیز برای دوره 1993 تا 1999 صورت گرفت. برای شبیه سازی جریان ماهانه، مقادیر ضرایب تبیین و کارایی به ترتیب 54/0 و 53/0 بدست آمد که با توجه به دقت کم داده های ورودی مدل، قابل قبول هستند. برای دوره روزانه نیز مقادیر فوق به ترتیب 42/0 و 42/0 محاسبه شد. برای غلظت رسوب نیز مقادیر ضرایب تبیین و کارایی، 39/0 و 34/0 بدست آمد. به این ترتیب و با توجه به دقت کم مدل برای پیش بینی میزان رسوبات، با توجه به میزان تولید رسوب، حساسیت هر یک از زیرحوضه ها نسبت به فرسایش مورد بررسی قرار گرفت و اولویت انجام اقدامات حفاظتی در سطح حوضه مشخص شد.