نام پژوهشگر: داود رزم
داود رزم سید احمد میرخلیلی
تسبیب عبارت است از اینکه شخص به طور مستقیم مباشر تلف مال نیست، بلکه مقدمات تلف را مهیا می نماید، یعنی کاری انجام می دهد که در نتیجه ی آن کار یا به علت دیگر تلف واقع می شود. تسبیب یکی از مهم ترین مسائل در حقوق اسلامی است و بدین دلیل به تحقیقات گسترده ای نیازمند است. در فقه امامیه تسبیب ذیل عنوان اتلاف آمده است. قاعده ی اتلاف در زمینه ی اتلاف مال الغیر و مسئولیت های آن صحبت می کند و مفاد قاعده این است که هر کس مال دیگری را بدون اجازه صاحب مال مورد بهره برداری قرار دهد، ضامن است. در تحقیق حاضر به قاعده ی تسبیب که یکی از قواعد مهم فقه و حقوق است پرداخته ایم. در فصل نخست در بیان مفاهیم به این نتیجه رسیدیم که علی رغم قرار گرفتن تسبیب و مباشرت در کنار هم این دو اصطلاحی کاملاً متفاوت می باشند. در فصل دوم به موجبات ضمان قهری پرداخته ایم که عبارت است از: 1- غصب و آنچه که در حکم غصب است؛ 2 – اتلاف؛ 3- تسبیب؛ 4- استیفاء. در فصل سوم دلایل قاعده ی تسبیب از آیات، روایات، اجماع و دیگر مستندات برشمرده و به این نتیجه رسیدیم که هر کس باعث ورود ضرر به مال دیگری گردد ضامن آن است و باید مثل یا قیمت آن را بدهد. در فصل چهارم، ارکان قاعده ی تسبیب مطرح و توضیح داده شد. در برخی از فصول مذکور جهت بررسی موضوع در فقه حنفی مباحث تطبیقی نیز ارائه شده است.