به منظور بررسی تأثیر محلول پاشی سولفات آهن و اکسید روی به فرم معمول و نانو ذرات بر واکنش ارقام الستار، السیون، هایسان36، یورفلور و هایسان33 آفتابگردان به دو سطح شوری صفر و 100 میلی مولار کلرید سدیم دو آزمایش گلدانی هر یک به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار ترتیب داده شد. تیمارهای کودی آزمایش اول شامل محلول پاشی سولفات آهن به فرم معمول و نانو ذرات و تیمار شاهد عدم محلول پاشی و در آزمایش دوم محلول پاشی اکسید روی به فرم معمول و نانو ذرات و تیمار شاهد عدم محلول پاشی بود. در اثر شوری ارتفاع، سطح برگ، وزن خشک اندام هوایی، محتوای کلروفیل، سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه ای، غلظت دی اکسیدکربن درون روزنه، راندمان فتوشیمیایی، غلظت عناصر پتاسیم، آهن و روی در اندام هوایی کاهش و فعالیت آنزیم های کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز، گلوتاتیون ردوکتاز، سوپراکسید دسموتاز، پراکسیداز، میزان پراکسیداسیون لیپیدی، محتوای پرولین و کربوهیدرات های محلول برگ و غلظت سدیم در اندام هوایی افزایش یافت. در اثر محلول پاشی سولفات آهن به فرم نانو ذرات ارتفاع، سطح برگ، وزن خشک اندام هوایی و محتوای کلروفیل افزایش یافت. در حالی که اثر محلول پاشی سولفات آهن به فرم معمول بر این صفات معنی دار نبود. در عین حال محلول پاشی سولفات آهن به هر دو فرم نسبت کلروفیل a به b، راندمان فتوشیمیایی، فعالیت آنزیم کاتالاز، غلظت آهن در اندام هوایی را افزایش و غلظت سدیم اندام هوایی را کاهش داد. اثر محلول پاشی سولفات آهن بر محتوای پرولین و کربوهیدرات های محلول برگ، میزان پراکسیداسیون لیپیدی و فعالیت آنزیم های سوپراکسید دسموتاز، آسکوربات پراکسیداز، پراکسیداز و گلوتاتیون ردوکتاز معنی دار نبود. در اثر محلول پاشی کود اکسید روی به هر دو فرم معمول و نانو ذرات ارتفاع بوته، سطح برگ، وزن خشک اندام هوایی، سرعت فتوسنتز، محتوای کلروفیل، فعالیت آنزیم سوپراکسید دسموتاز و غلظت روی در اندام هوایی افزایش و غلظت سدیم در اندام هوایی کاهش یافت. درصد افزایش محتوای کلروفیل و وزن خشک اندام هوایی در اثر محلول پاشی با نانو ذرات اکسید روی نسبت به فرم معمول آن بیشتر بود. اثر محلول پاشی اکسید روی به هر دو فرم معمول و نانو ذرات بر ارتفاع، وزن خشک ریشه، هدایت روزنه ای، محتوای پرولین و کربوهیدرات های محلول برگ، فعالیت آنزیم های کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز، گلوتاتیون ردوکتاز و پراکسیداز، میزان پراکسیداسیون لیپیدی، غلظت پتاسیم در اندام هوایی معنی دار نبود. اثر متقابل شوری و رقم در آزمایش اول بر سطح برگ، وزن خشک اندام هوایی، فعالیت آنزیم سوپراکسید دسموتاز و در آزمایش دوم علاوه بر صفات فوق الذکر بر سرعت فتوسنتز، محتوای پرولین و کربوهیدرات های محلول، محتوای پتاسیم و نسبت سدیم به پتاسیم در اندام هوایی معنی دار بود. میزان کاهش وزن خشک اندام هوایی در اثر شوری در رقم السیون در مقایسه با سایر ارقام کمتر بود. رابطه مستقیمی بین مقاومت این رقم به شوری با میزان افزایش محتوای پرولین، کربوهیدرات های محلول و فعالیت آنزیم سوپراکسید دسموتاز در شرایط شور وجود داشت. واکنش مثبت رقم یورفلور نسبت به محلول پاشی نانو ذرات سولفات آهن بر غلظت آهن و اکسید روی بر غلظت روی در اندام هوایی نسبت به ارقام دیگر بارزتر بود. اثر متقابل شوری و سولفات آهن بر ارتفاع، محتوای کربوهیدرات های محلول، فعالیت آنزیم کاتالاز، غلظت سدیم اندام هوایی و اثر متقابل شوری و اکسید روی بر فعالیت آنزیم سوپراکسید دسموتاز، غلظت سدیم و روی در اندام هوایی معنی دار بود. نتایج این پژوهش نشان می دهد که بین ارقام آفتابگردان از نظر واکنش به تنش شوری تفاوت وجود دارد و محلول پاشی سولفات آهن و اکسید روی به فرم نانو ذرات در مقایسه با فرم معمول آنها تأثیر مثبت بیشتری بر تولید ماده خشک و صفات مرتبط با آن دارد.