یعد الشاعر المناضل مظفر النواب من أهم شعراء جیل ما بعد روّاد الحداثه و رائد الحداثه العامیه فی العراق ، و کان و لا یزال یضطلع بدور بارز فی نشر الوعی و فضح الممارسات الإنهزامیه للسلطه کما له دور بارز فی الإبداع الشعری ، هذه الرساله محاوله لدراسه جانب من مظاهر التجدید فی شعره الفصیح دراسه تحلیلیه حیث قسمناها علی ثلاثه أبواب ، تناولنا فی الباب الأول صوره الشعریه و فی الباب الثانی اللغه الشعریه وأما فی الباب الثالث فقد تناولنا الإیقاع حیث أهم الأوزان الشعریه التی وظفها فی شعره ، یمثّل شعر مظفر النواب انعکاساً لحیاه الفقراء و المضطهدین و صدی للحنین و الشوق و الوفاء و العاطفه الصادقه تجاه معاناه أخیه الإنسان . و یمتاز شعره بالدقه فی التصویر و التعبیر السهل الممتنع یستعمل کل المواد المتاحه و المتوفره من عامیه و فصحی بإبداع فیکون عالماً حقیقیاً فیه کون و لون و حرکه و موسیقی و تجدید أسلوباً و مضموناً .

کتاب حاضر مجموعه مقالاتی است که دکتر بکار درباره ی نقد شعر به آن پرداخته است. چرا که نقد شعر قدیم و جدید عربی از جمله دغدغه های ذهنی نویسنده بوده است و سعی نموده تا مسائلی را که از دید اکثریت پژوهشگران و محققان معاصر پوشیده مانده، مورد مطالعه قرار دهد. نویسنده در فصل اول کتاب به قضایای نقد عام و مسائلی از دیدگاه ناقدانی برجسته پرداخته است و در فصل دوم و سوم بعضی مسائل و ویژگی های هنری را نزد برخی شاعران پیشین و معاصر مانند بشار، متنبی و ابراهیم طوقان بررسی نموده است.

ابن¬خلدون در سال 732 ه.ق در خانواده¬ای اصیل واهل علم به دنیا آمد. در جوانی به فعالیت¬های سیاسی مشغول شد ودر منصب¬های گوناگونی قرار داشت؛مشاهده¬ی رویدادهای سیاسی و اجتماعی، حضور در دربارها، رفت¬وآمددر بین قبایل و بررسی شرایط اجتماعی و ویژگی¬ها وهمچنین آداب و رسوم آن¬ها سبب شد،اطلاعات وسیعی در هر دو زمینه¬ی اجتماعی و ادبی به¬دست آورده و آثار و نظریات ارزنده¬ای از خود به¬جای گذارد به نحوی که، مقام او را به عنوان یک ادیب و جامعه شناس،تثبیت¬کند.این پایان نامه پژوهشی است که در چهار فصل تنظیم شده است: فصل اول به کلیات اختصاص دارد وبا مقدمه¬ای پیرامون خود موضوع آغاز می¬گردد ودر ادامه شرحی از زندگی ابن¬خلدون ارائه واوضاع اجتماعی، سیاسی ، فکری وادبی عصر اوبررسی می¬شود. درفصل دوم به بررسی مهم¬ترین اندیشه¬های ¬اجتماعی ابن¬خلدون پرداخته می¬شود. فصل سوم نیز دربردارنده¬ی¬اندیشه¬های¬ادبی¬اوشامل:آراء نقدی اودرعلوم زبان عربی به طور خاص ودر ادب به طور عام می¬باشد. در فصل چهارم نیز پیرامون ادبیات اجتماعی وتاثیر ادبیات واجتماع بریکدیگر بحث شده است.

این پژوهش با این پیش¬فرض که متون دینی از سازوکارهای متون ادبی برای اثرگذاری بر دل و جان مخاطب بهره می¬گیرند، به توصیف و تحلیل مؤلفه¬های زیبایی¬شناختی صحیفه سجادیه می¬پردازد. از میان عناصر متعددی که ناقدان به واسطة آن¬ها به نقد و بررسی آثار هنری می¬پردازند، سه عنصر تصویرپردازی، موسیقی و آشنایی¬زدایی را برگزیدیم و با ذکر شواهد متعدد از هر یک از این مؤلفه¬ها در صحیفه سجادیه به نقد و بررسی این اثر پرداختیم و به این نتیجه رسیدیم که امام سجاد () هنگامی¬که در صدد انتقال مفاهیم دینی و انتزاعی هستند، به جهت ملموس و محسوس نشان دادن این مفاهیم برای خواننده، آن¬ها را در قالب تصاویر هنری همچون تشبیه، استعاره، کنایه، تمثیل، کنایه و... ارائه می¬دهند. گاهی نیز انتقال معنای کلام را از طریق موسیقی کلام به انجام می¬رسانند. به عبارت دیگر، به کارگیری عناصر موسیقایی کلام همچون تکرار حروف و کلمات، سجع، جناس، ردّ العجز علی الصدر و... در صحیفه سجادیه، الهام¬گر معنای کلام است و همان چیزی را که خواننده با خواندن متن می¬یابد، موسیقی ناشی از این فنون به او القا می¬کند. آشنایی¬زدایی یکی دیگر از شگردهایی است که امام سجاد () در صحیفه سجادیه به کار گرفته و از این رهگذر، هم به زیبایی کلام خود پرداخته و هم لذت درک ادبی و تأمل مخاطب را فزونی بخشیده است. مهمترین جلوه¬های آشنایی¬زدایی که در صحیفه مورد بررسی قرار دادیم، عبارتند از: آشنایی¬زدایی ترکیبی، آشنایی¬زدایی واژگانی و آشنایی¬زدایی معنایی. در مبحث آشنایی¬زدایی ترکیبی به مواردی همچون، تضمین نحوی، تقدیم و تأخیر، حذف و اضافه، التفات و... پرداختیم و دریافتیم که این فنون نقش زیادی در تقویت معنا و اعطای معنای جدید به کلام دارد. و با بررسی آشنایی¬زدایی واژگانی به واژگانی که از معنای اصلی خود عدول کرده¬اند پرداختیم. و در آشنایی¬زدایی معنایی به بررسی راه¬کارهایی که سبب ناآشنا نمودن معنای کلام برای خواننده می¬شود، پرداختیم.این راه¬کارها ¬عبارتند از: تشبیه، مجاز و استعاره، کنایه، پارادوکس و مشاکله.

در این پایان نامه به ترجمه کتاب« مدخل الی تفسیر القرآن و علومه» أثر« عدنان محمد زرزور» پرداخته ام. ترجمه کتاب از بخش دوم یعنی إعجاز قرآن آغاز گردیده است. در این کتاب نخست مولف در بخش اول کتاب به تاریخ قرآن کریم ، قطعی بودن متن قرآن و مستند بودن آن و در بخش دوم : به إعجاز قرآن و ویژگی های تفسیر معاصر، تصویر فنی در قرآن ، نظم موسیقایی ، فواصل ، گذری بر انواع فواصل ، چگونگی پیدایش تفسیر، آشنایی با ظلال القرآن أثر سید قطب و تفسیر دو سوره فجر و عادیات می پردازد . شخصی که این کتاب را با دقت مطالعه کند به بعضی علوم قرآنی که نیاز است دست می یابد زیرا نویسنده تمام مطالب در مورد إعجاز این کتاب آسمانی و نشانه های إعجاز از جمله هماهنگی و هم خوانی آیات قرآن کریم در حرکات و سکون و استحکام لفظی و نظم موسیقایی را به طور واضح بیان کرده است. در این کتاب به معرفی بعضی تفاسیرمشهور معاصر به نام الظلال می پردازد. شیوه تفسیر او بر دقیق ترین و استوار ترین نوع تفسیر استوار بود. بهترین راه برای دریافت معانی از طریق فرو رفتن کامل در قرآن بوده به همین دلیل تلاش تمام مفسران صرف با اهمیت جلوه دادن این نوع از علوم برای مسلمانان و ارائه قدر و منزلت برای هریک از علوم و معارف لغوی و تاریخی و امثال آن برای خوانندگان مشتاق به این علوم شد.

کتاب حاضر شامل بررسی حماسه حسینی از جنبه های مختلف وریشه یابی علل واسباب آن، ماجراهای غصب خلافت از جانب بنی امیه، تحمیل ترک مخاصمه به امام حسین(ع)، علنی شدن فسق وفجور در دربار اسلامی در زمان یزید وانتساب ناروای سخن به رسول خدا ونیز اموری از این قبیل می باشد. مسائل مربوط به امام حسین(ع)، قضایای پیچیده وبزرگی هستند که لازم است از مناظر مختلف بررسی وتحلیل شوند. از جمله اهداف از برگردان چنین کتابی، قابل توجه بودن محتویات این کتاب وبررسی عمیق موضوع عاشورا است. محوریت موضوع کتاب در مورد ریشه یابی قیام امام حسین(ع) است که یک جریان تاریخی بزرگ بود ونتایج وپیامدهای بسیاری با خود به همراه داشت. عظمت این قیام در هیچ برهه ای از تاریخ رو به کاستی نرفته است وهمواره سبب بروز سوالات وگاه شبهه هایی پیرامون قیام امام حسین(ع) در ذهن بشر می شود.

این رساله در شعر طلائع بن رزیک در عصر فاطمی بوده، و در بردارنده ی یژوهشی موضوعی در مهم ترین درون مایه های شعری شاعر که در دیوان شاعر وارد شده است؛ می باشد. و به نمایان سازی مهم ترین جنبه های فنی از حیث ساختار و زبان و اسلوب، و هم چنین تصویر شعری و انواع ان چون تشبیه و استعاره و کنایه و مجاز می پردازد. و هم چنین به بررسی موسیقی خارجی( اوزان و قوافی) و داخلی از جهت فنون بدیعی ان در جناس و طباق و توریه ... و تصریع و تدویر پرداخته میشود. همانگونه که در این رساله خوانش وقایع سیاسی و اجتماعی و فرهنگی در مصر قرن 6 هجری بصورت مختصر مورد پژوهش قرار گرفته؛ و به بیان نقش طلائع از جنبه ی فرهنگی به عنوان یک شاعر و ادیبی که کلیه ی امور را اداره میکرد؛ از جمله نقشی که در جنگ با اروپاییان به مدت (6سال) داشته ،پرداخته شده است؛که قصاید ان با اسامه بن منقذ گویای ان میباشد.

این پژوهش در زمینه ی اتجاهات شعری معجم البلدان یاقوت حموی است؛ که به بررسی شعر و سرزمین ها از خلال مدح شاعران نسبت به اشخاص و سرزمینها در ان بلاد پرداخته است. و هم چنین کثرت هجا و رثای آنها و عشق و کثرت در وصف سرزمینها و اشخاص . و علاوه بر آن در برگیرنده ی شعر و حوادث تاریخی است که حموی در معجم خود به ذکر اشعاری پرداخت که مرتبط با حوادث اتجاهات شعری مختلف است. در این پژوهش نقش شعر و زندگینامه ها مورد پژوهش قرار گرفت؛ جایی که حموی به بررسی زندگینامه ی تعدادی از افراد از خلال اتجاهات شعری پرداخت و در آن مهم ترین خصوصیت های فنی در معجم از طریق بررسی معانی تقلیدی و عاطفه و زبان و تصویر فنی و موسیقی داخلی و خارجی مورد بررسی قرار گرفت. و بیان اینکه اشعار معجم دال بر وضوح اندیشه و اصل بودن در معنی و راست بودن در عاطفه و متنوع بودن تصویر و وجود دو نوع موسیقی میباشد . و در معجم مقدار زیادی از اشعار برای شاعران معروف و ناشناخته است، و یاقوت فضل و برتری ان را داشت که به تدوین اشعار آنها بپردازد.

احمد مطر و محمد مهدی جواهری از شاعران معاصر عراقی هستند که به تصویر کامل حاکم پرداخته که در آن تصویر حاکم در عراق و دیگر کشورهای عربی به صورت دقیق تجلی یافته است. و توانایی ان را داشتند که تصاویر حاکم چون خائن و سگ و مانند ان را به طریق أحسن تبین کرده، و هم چنین انچه را که از احتلال بر کشور وارد شده است. و تمکن بروز تصویر حقیقی شرایط کشور عراق و دیگر کشورهای عربی را داشته و در ان ابداع نمودند. پس این رساله با تکیه بر روش وصفی ـ تحلیلی در پی بررسی گزیده هایی از تصویر حاکم در شعر احمد مطر و محمد مهدی جواهری بوده که به دفاع از بلاد خود پرداخته اند؛ و آن بخاطر انچه که از شرایط نامناسب بر ان حکمفرماست؛ و در این راستا به خوانش نظر انها نسبت به ظلم حاکمان بر مردم پرداخته می شود.