فاطمه پیمان محسن سیفی
چکیده: نویسندگان از رهگذر داستان به ارائه افکار و اندیشه های خاص خود و گاه جامعه می پردازند و چه بسا آثار داستانی آینه تمام نمایی است که واقعیت های جامعه را منعکس می سازد. نویسندگان عرب نیز نقش تعیین کننده ای درگستره ادبیات معاصر بر عهده دارند. از میان آنها نویسنده مصری نجیب محفوظ توانست با کسب جایزه نوبل حضوری فعال و پر ثمر در عرصه ادبیات معاصر جهان بیابد. چه آنکه او در آثار داستانی خویش با نگرشی واقع گرایانه و جامعه شناختی عمده ترین مسائل سیاسی ـ اجتماعی مصر در برهه ای از زمان بیان نمود. باتوجه به جایگاه نجیب محفوظ در عرصه ادبیات داستانی عربی بر آن شدیم تا به تحلیل و بررسی «بین القصرین»یکی از آثار ماندگار این نویسنده بپردازیم. این پژوهش در سه فصل سیر ادبیات داستانی عرب ، زندگی نجیب محفوظ ، سیر نویسندگی وی و تحلیل عناصر رمان بین القصرین تدوین شده است. این پژوهش می نمایاند که نجیب محفوظ با در کنار هم قرار دادن عناصر داستانی در رمان بین القصرین توانست اثری در خور و شایسته تقدیم خواندگان و مخاطبان خاص خود نماید؛ اثری که موضوع آن انسان، پیوند عمیقی با زندگی اجتماعی، کشمکش ها و سیاست های آن دارد. نویسنده با نگرش اجتماعی خود در این رمان به تبین و معرفی سیمای طبقه بورژوای جامعه مصری در دوره ای خاص از تاریخ گذشته آن می پردازد. جهان بینی نویسنده که متأثر از آگاهی طبقاتی و اجتماعی است بخش عظیمی از این اثر ادبی را تشکیل می دهد. آنچه در رمان بین القصرین نمایان است، داستان رویاروی فرهنگ و تاریخ ملت مصر با فرهنگ سیاسی و سلطه گر غرب، بویژه استعمار انگیلس است. کلمات کلیدی: نجیب محفوظ، بین القصرین، عناصر داستان، جامعه مصر
