نام پژوهشگر: اکبر حسنی نکو

تاثیر مواد مادری و فرآیندهای پدوژنیک بر توزیع برخی عناصر سنگین در خاک های جنوب غرب مشهد
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد - دانشکده کشاورزی 1390
  اکبر حسنی نکو   غلامحسین حق نیا

مواد مادری به عنوان یکی از عومل اصلی خاک سازی تاثیر زیادی بر ویژگی های خاک و همچنین غلظت عناصر سنگین در خاک دارند. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر مواد مادری و فرآیندهای پدوژنیک بر توزیع عناصر آهن، نیکل، مس، روی و سرب در خاک می باشد. بدین منظور، دو خاکرخ در موقعیت قله شیب هر یک از سنگ های گرانیتی، آذرین فوق بازی و دگرگونی حفر و پس از تشریح، از افق های ژنتیکی آنها نمونه برداری شد. ویژگی های فیزیکی و شیمیایی وکانی شناسی خاک ها مورد مطالعه قرار گرفت. مقدار شبه کل عناصر سنگین با استفاده از تیزاب سلطانی و اجزای مختلف عناصر سنگین به روش عصاره گیری متوالی تعیین گردید. وجود مقدار زیاد کربنات کلسیم و گچ که از طریق رسوبات بادرفتی به این خاک ها اضافه شده نشان می دهد که این خاک ها با وجود مورفولوژی ظاهری، کاملا درجا نبوده و واژه شبه درجا برای آنها پیشنهاد می شود. کانی های کلریت، اسمکتیت، میکا، آمفیبول و برخی کانی های مخلوط مانند کلریت/ اسمکتیت و کلریت/میکا از مهم ترین کانی های موجود در خاکرخ های مورد مطالعه می باشند. کلریت در خاکرخ های فوق بازی و دگرگونی از نوع غنی از منیزیم و در خاکرخ گرانیتی غنی از آهن است. نتایج مطالعه عناصر سنگین نشان داد که مقدار عناصر سنگین به شدت زیر تاثیر مواد مادری است و ته نشست های بادرفتی نیز موجب تغییر در میزان این عناصر شده اند. نیکل وضعیت ویژه ای داشت؛ در حالی که در خاکرخ فوق بازی مقدار آن تا 7/419 میلی گرم بر کیلوگرم می رسد حداکثر مقدار آن در خاکرخ گرانیتی و دگرگونی به ترتیب5/30 و 59 میلی گرم بر کیلوگرم می باشد. مس در خاکرخ فوق بازی و دگرگونی به ترتیب با مقدار میانگین 60 و 3/56 میلی گرم بر کیلوگرم نسبت به خاکرخ گرانیتی با مقدار میانگین 1/12 میلی گرم بر کیلوگرم بیشتر بود. از نظر روی، خاکرخ ها تفاوت چندانی نداشتند ولی در خاکرخ گرانیتی با مقدار میانگین 55 میلی گرم بر کیلوگرم اندکی بیشتر از خاکرخ های دیگر بود. مقدار سرب خیلی کم می باشد و تنها در افق های سطحی تا 6 میلی گرم بر کیلوگرم می رسد. عصاره گیری متوالی عناصر سنگین نشان می دهد که به طور کلی بیشتر غلظت عناصر مورد مطالعه در بخش باقیمانده قرار دارند که با توجه به هوادیدگی کم خاک ها، قابل انتظار بود.