نام پژوهشگر: مهرداد جیحونی پور
مهرداد جیحونی پور کیومرث سهیلی
در سال های اخیر جانشینی بین اسکناس و مسکوک به وسیله پول الکترونیکی در حال وقوع است. این موضوع ناشی از تمایل به سمت یک سیستم پرداخت کاراتر و ارزان تر، به جای سیستم سنتی استفاده از اسکناس و مسکوک است. با این حال، پول نقد هنوز هم در بسیاری موارد بر پول الکترونیک ترجیح داده شده و ابزار پرداختی است که به ویژه برای پرداخت ها و دریافت های با مبلغ پایین بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. رواج پول الکترونیک قطعاً بر حجم اسکناس و مسکوک در گردش تأثیرگذار خواهد بود. مطالعه و تحلیل چگونگی و فرآیند تأثیرگذاری پول الکترونیکی بر حجم اسکناس و مسکوک از موضوعات ویژه و با اهمیتی است که در این پایان نامه به آن پرداخته می شود. در این راستا، در این تحقیق اثرات رواج و گسترش پول الکترونیک بر حجم اسکناس و مسکوک بررسی و تجزیه و تحلیل می شود. در این رهگذر، در این تحقیق اثر متغیرهای تعداد کارت های بدهی، تعداد دستگاه های خودپرداز، تعداد پایانه های فروش و تعداد پایانه های شعب بانک ها به عنوان شاخص های نشان دهنده میزان توسعه و نشر پول الکترونیکی، بر روی حجم اسکناس و مسکوک در گردش برآورد شده است. در کنار این متغیرها، متغیرهای دیگری مانند تولید ناخالص داخلی حقیقی، نرخ بهره و شاخص قیمتی مصرف کننده به عنوان متغیر توضیحی وارد مدل شده اند. برآورد مدل با استفاده از داده های فصلی سال های 1389-1383، و با بکارگیری مدل خود توضیح با وقفه های توزیعی انجام شد. در این تحقیق، در کنار تخمین پویایی های کوتاه مدت، ارتباط بلندمدت بین اسکناس و مسکوک در گردش و متغیرهای مستقل انتخاب شده نیز برآورد گردیده و همچنین سرعت تعدیل مدل پویا به سمت بلندمدت نیز مشخص شده است. نتایج تخمین کوتاه مدت، مثبت بودن تأثیر متغیرهای تعداد کارت های بدهی، تعداد دستگاه های خودپرداز، تعداد پایانه های شعب و وقفه اول شاخص قیمتی مصرف کننده و نرخ بهره و منفی بودن تأثیر متغیرهای تعداد پایانه های فروش، شاخص قیمتی مصرف کننده، gdp حقیقی، نرخ بهره و وقفه اول اسکناس و مسکوک در گردش و gdp حقیقی بر اسکناس و مسکوک در گردش را نشان می دهد، که البته در این بین ضرایب متغیرهای تعداد دستگاه های atm، تعداد دستگاه های پایانه شعب و نرخ بهره از لحاظ آماری بی معنی بوده است. نتایج تخمین بلندمدت به طور خلاصه حاکی از مثبت بودن تأثیر متغیرهای تعداد کارت-های بدهی، تعداد دستگاه های atm، تعداد پایانه های شعب بانک ها، شاخص قیمتی مصرف کننده و نرخ بهره، و منفی بودن تأثیر متغیرهای تعداد دستگاه های پایانه فروش و تولید ناخالص داخلی حقیقی بر اسکناس و مسکوک در گردش بوده است. در نتیجه ی تخمین الگوی تصحیح خطا، ضریب جمله تصحیح خطا برابر 6/1- است که در سطح یک درصد معنی دار می باشد. بر این اساس، کمتر از دو ماه طول می کشد که یک شوک به تعادل بلندمدت برسد.