در رساله ی حاضر با عنوان «بررسی تطبیقی اشعار وفایی (شاعر کرد) با حافظ» در پنجاه غزل از هرکدام؛ به شیوه های تصویرپردازی در اشعار این دو شاعر و نمایاندن وجوه اشتراک و افتراق آنها، در حوزه ی دانش بیان، پرداخته شده است. بدین منظور، صور خیالی که بسامد بیشتری دارند، اعم از تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه، در فصل های مستقلی، بررسی شده است. فصل اوّل یا کلیّات، شامل مختصری از ادبیّات تطبیقی، زندگی و سبک اشعار حافظ و وفایی و تأثیرپذیری شاعران کرد از حافظ است. در فصل های بعدی رساله، هر یک از صنایع بیانی که برشمردیم و نمونه های مربوط به آن، در چهار فصل مجزّا بررسی شد؛ بدین گونه که نخست شرحی کوتاه درباره ی هر یک از صور خیال ذکر شد، سپس فروعات آن به همراه شواهدی از هر دو شاعر مورد بررسی قرار گرفت. در بخش پایانی هم، نتایج و یافته های رساله، به صورت مقایسه ای، بیان گردید. روش کار بدینصورت بود که ابتدا 50 غزل از دو شاعر مورد نظر، بنابر شباهت های تصویری، واژگانی یا مضمونی، انتخاب شد؛ سپس صور بیانی تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه، به روش فیش برداری استخراج گشت؛ و در نهایت، بسامدی کلّی از این تصاویر شعری در کلّ ابیات برگزیده از هر شاعر، به دست آمد که تعداد و درصدهای هرکدام در پایان هر فصل و به صورت جداگانه، بر روی جدول و نمودارهایی(میله ای و دایره ای) نشان داده شد. با توجّه به شواهد و بعد جداول و نمودارهای تهیّه شده، از هر یک از صور خیال مورد نظر، در غزل های وفایی و حافظ، آمار متفاوتی بدست آمدکه از رهگذر این آمار و ارقام می توان درجه خیال-انگیزی در شعر این شاعران را مشخّص نمود. این آمار و بسامد ها نشان می دهد که حافظ در شیوه ی جان بخشی و استعاره پردازی توانمندی بیشتری دارد؛ در مقابل وفایی، بیش از سایر شیوه های تصویر-پرداری، در کاربرد تشبیه و بویژه تشبیه مضمر استادی و مهارت دارد. ولی به طور کلّی، شعر هر دو شاعر، از لحاظ انباشتگی و پراکندگی تصاویر خیال انگیز مشابه اند و به فرازنای خود رسیده اند.

طنز از اصطلاحات ادبی و به معنای استهزاء و به تمسخر گرفتن است آفرینش طنز برای مبارزه با بیدادگری و ندایی است در حفظ حرمت آزادی و ارزش بخشیدن به شرف انسانی و معتقدات ملی و اجتماعی. بررسی جلوه های مختلف طنز در آثار یک شاعر ما را با جنبه های گوناگون شخصیت او و همین طور مسائل اجتماعی و سیاسی آشنا می کند. حافظ و مولانا از جمله شاعرانی هستند که جنبه های گوناگون طنز را در سروده های ایشان می توان دید. انواع طنزها شامل طنز جامعه شناسی، سیاست و مذهب، اخلاق، صوفی و عاشقانه دراین بخش قرار می گیرد مولانا که شاعر صوفی است در مثنوی در قالب حکایت ها و تمثیل های طنزآمیز و هزل گونه بسیاری از نابه هنجاریهای عصر خود را به تصویر می کشد و سعی در تخریب عوامل نابه سامانی در زندگی بشری دارد. عصر حافظ نیز که در دوره های بحرانی از تاریخ قرار دارد؛ از این رو تأثرات حاصل از اوضاع نابهنجار سیاسی و مذهبی در سروده های این شاعر بزرگ جلوه ای برجسته دارد. دراین بخش پس از بررسی طنز در اشعار ایشان به مقایسه پرداخته شده است و اشتراکات و اعتراضات آنان در طنز برجسته گشته و با توجه به شخصیت فعال و مبارز هر دو شاعر بخصوص حافظ میتوان جلوه های طنز را به خوبی مشاهده کرد. ایشان با استفاده از طنز به مبارزه و دادخواهی علیه سیاست و ریاکاری صوفیان مرهمی بر دل غمزده خود می نهند.