عنصر خیال به عنوان عنصری اساسی در شکل گیری یک اثر هنری بدون تردید هم زاد انسان بوده است، انسان ها در ادوار مختلف توانسته اند از طریق تخیّل کردن و نیروی خیال خود نه تنها در زمینه ی هنر بلکه به نوآوری های علمی و صنعتی دست یابند. همواره اساس هنر را تخیّل دانسته اند، و هنرمند است که توانایی ثبت تصاویر ذهنی و خیالی را در یکی از شاخه های هنری دارد. زیرا آفریدن صورت های نو از طریق تخیّل کردن امکان پذیر است. در پی آفریدن صورت های خیالی، از یک طرف با نقاشان سنتی ایران روبرو هستیم که در آن هنری سرآمد خلق کرده اند، و از سوی دیگر هنرمندان معاصر و نوگرا که موجب شدند پژوهش حاضر شکل گیرد. در این پژوهش به بررسی خیال پردازی در نقاشی نوگرای ایران پرداخته شده است. در پی جریان نوگرایی در نقاشی ایران می توان تحوّلاتی را شاهد بود، بنابر این در کنار اندیشه های مدرنیته تخیّلات هنرمندان نیز دستخوش تحوّلاتی گردیده است. چنان که می توان گفت خیال بسته به انسان ها در هر زمان و مکانی صورت های متفاوتی از خود دارد. نتیجه این که؛ هنرمند به مدد خیال هر آن چه را می یابد، از صافی خیال عبور می دهد و با قدرت خلاقیّت که خود زاده ی تخیّل است و با تغییر و دخل و تصرف در طبیعت دست به آفرینش می زند. مطالب نگاشته شده از منابع مکتوب به صورت کتاب خانه ای گردآوری شده است. و سعی بر آن بوده تا به کمک مطالب و تصاویر ضمن چند تعریف از خیال، به خیال پردازی در نقاشی نوگرای ایران پرداخته شود.