نام پژوهشگر: فاطمه استثنایی
فاطمه استثنایی سید مرتضی حسینی شاهرودی
این پژوهش به بیان و بررسی تطبیقی الهیات سلبی از دیدگاه دو اندیشمند شرقی و غربی به نام قاضی سعید قمی و افلوطین پرداخته است. قاضی سعید بر مبنای مطلق و غیب الغیوب بودن ذات خدای متعال، او را بی اسم و رسم و غیرقابل شناخت می داند و معتقد است آن ذات نهان به گونه ای است که اعتبار هیچ کثرتی از جمله کثرت صفات در آن ممکن نیست و اسماء خدای متعال مرتبه ای از مراتب هستی و تجلیات آن ذات نهان اند که وجودشان برای ظهور کمالات مطلق او ضرورت دارد. افلوطین نیز احد را پنهان، مطلق و غیرمتعین، غیرقابل ادراک، غیرقابل توصیف و بیان ناپذیر می داند و اولین مرتبه ی تعین و ظهور کمالات او را عقل معرفی می کند. الهیات سلبی این دو اندیشمند در دو بعد وجودشناختی و معرفت شناختی از بیشتر جهات با یکدیگر شباهت دارد و موارد اختلاف آن دو بسیار کم است. تفاوت عمده ی آن ها در این است که تفکیک مراتب در عبارات قاضی سعید روشن تر و صریح تر از عبارات افلوطین است.