تهران در دوره ی قاجار دارای دروازه های متعددی بوده که امروزه جز تعدادی تصویر، اثری از آن ها به جای نمانده است. با این حال این امکان وجود دارد که با استفاده از منابع موجود، بتوان ویژگی های مختلف آن ها را مورد مطالعه قرار داد. پژوهش حاضر به منظور آشنایی با خصوصیات این دروازه ها از نظر شهری و معماری و تبیین الگوهای به کار رفته در آن ها انجام پذیرفته است. بدین منظور منابع تاریخی، اسناد تصویری و نقشه های شهری تهران در دوره ی قاجار با رویکرد تحقیق تاریخی_تفسیری مطالعه و دوره های مختلف ساخت حصارهای تهران و دروازه های واقع در آن ها به تفکیک بررسی شده است. خصوصیات مشترک یا تفاوت های موجود بین دروازه های مورد مطالعه در هر حصار، در مقیاس شهری با توجه به نوع ارتباطات و موقعیت قرارگیری آن ها و در حوزه ی معماری با بررسی اجزای کالبدی و چگونگی ترکیب این اجزا مشخص شده است. اطلاعات به دست آمده، در بخش شهری بر اساس کارکرد دروازه ها و در ارتباط با ویژگی های معماری آن ها، بر اساس مشترکات فرمی دسته بندی شده و مورد مقایسه قرار گرفته اند. علاوه بر تبیین الگوهای معماری به کار رفته در دروازه ها و روشن شدن تفاوت های کلی میان الگوهای ساخت دروازه های دو حصار شهر تهران، نتایج حاصل بیان گر تأثیر برخی کارکردهای شهری بر نوع الگوی شکلی به کار رفته در هر یک از دروازه ها می باشد.