این پایان نامه شامل بررسی و بیان همه ی فضایل و شایست هایی است که مولانا از آنها تمجید کرده است و نیز شامل تمام رذایل و ناشایست هایی است که آنها را نکوهیده است. این پایان نامه ضمن بررسی شایست ها و ناشایست ها تأثیرپذیری مولانا از فرهنگ اسلامی را نیز نشان می دهد. این تأثیرپذیری بیشتر ریشه در قرآن، نهج البلاغه و احادیث پیامبر و ائمه ی اطهار دارد. علاوه بر اینها تا حدودی ساختار زبانی و ادبی مولانا نیز در بیان شایست ها و ناشایست ها آشکار می شود. وی در القای موثر مطالب اخلاقی و گوشزد کردن شایست ها و ناشایست ها از استعارات و تشبیهات زیبا و طنزهای دلنشین، و گاه نیش دار بهره جسته است و همین امر سبب شده است که مباحث اخلاقی مثنوی، پویا و نشاط انگیز گردد. شایست ها و ناشایست ها از بن مایه های اصلی ادب عرفانی است و ریشه در باور کهن دارد. این موضوع درمثنوی مولانا بازتاب گسترده ای یافته است. مولانا در جای جای مثنوی به موعظه ی مخاطبان خود و نیز بیان شایست ها و ناشایست ها پرداخته و مخاطبان خود را پله پله تا مرحله ی اوج و کمال سعادت بشری پیش می برد و آنچه را که لازمه ی حیات سالم انسانی است باز گو می کند. وی با استفاده از تمثیلات جالب و دلنشین شایست ها و ناشایست ها را برای مخاطبانش قابل فهم ساخته است. مخاطبان او از افراد عادی بودند که تاب بحث های منطقی و عقلانی را نداشتند به همین دلیل مولانا با استفاده از تمثیل در جهت اقناع مخاطبان خود کوشیده است.

ادبیات به ویژه ادبیات داستانی مانند هر پدیده فرهنگی دیگر ساختار بنیادین جامعه را به تصویر می کشد. داستان-نویسان متعهد،چشم بیدار و زبان گویای زمانه اند و واقعیات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و .. را انعکاس می دهند . داستان به دلیل ویژگیهای خاصی که دارد بیشتر از تاریخ مورد نقد و مطالعه قرار می گیرد و داستان های معاصر فارسی نیز با این ویژگی های خاص توانسته است واقعیات اجتماعی را به نمایش بگذارد. هر چند داستان های معاصر که پیشینه ی کمتر از یک قرن دارند، کم و بیش مورد نقد قرار گرفته اند ولی آنچنان که باید و شاید و با رعایت اصول اساسی ، از جنبه های مختلف به این مقوله (نقد داستان) پرداخته نشده است، یکی از این نقدها که کمتر مورد توجه قرار گرفته و تا حد زیادی پژوهشگران از آن غافل مانده اند، نقد جامعه شناختی است. نقد جامعه شناختی ادبیات یکی از مطالعات میان رشته ای است که محققان جامعه شناسی و ادبیات، با استفاده از مبانی، اصول و روشهای تحقیق در این دو شاخه از علوم انسانی به آن می پردازند. در این پایان نامه تلاش بر این بوده که داستان های بزرگ علوی- تا سال 1332 که شامل سه مجمومه داستان ((چمدان))، ((ورق پاره های زندان))، ((نامه ها)) و رمان ((چشمهایش)) می باشد- از دیدگاه نقد جامعه شناختی مورد بررسی قرارگیرد. به همین منظور، نگارنده نخست توضیحاتی درباره ی ادبیات داستانی آورده، سپس فصلی را به نقد جامعه شناختی اختصاص داده و فصلی را به زندگی و آثار بزرگ علوی و در پایان کار نیز به نقد جامعه شناختی این چهار داستان پرداخته است. در این بررسی نگارنده تا آنجا که توانسته مسائل مورد نقد در این چهار داستان را با تاریخ تحولات معاصر در دوره ی بزرگ علوی انطباق داده است. مهمترین مسائل اجتماعی مطرح در این داستانها، مبارزات چپ گرایان (حزب توده)، جامعه سنتی و خرافی، پدرسالاری، مبارزه با سرمایه داری، مخالفت حاکمان جامعه با روشنفکری و کتابخوانی، مدرنیته شدن جامعه، قدرت محوری، زندان، شهربانی و رشوه خواری در جامعه و زندان می باشد.

این پایان نامه به «بررسی و تحلیل عناصر داستان در آثار منثور "مصطفی رحماندوست"» اختصاص یافته است. هدف از انتخاب این موضوع، بررسی اجمالی ادبیات کودکان و شناخت سیر تاریخی آن در جهان و ایران، معرفی "مصطفی رحماندوست" به عنوان یکی از تواناترین شاعران، نویسندگان و مترجمان آثار ویژه ی کودکان در سال های پس از انقلاب اسلامی، هم چنین بررسی جامع عناصر داستان در داستان نویسی و تحلیل پانزده اثر برگزیده ی رحماندوست بر اساس این عناصر، بوده است. بدین منظور به شیوه ی کتابخانه ای - اسنادی، آثاری در خصوص ادبیات کودکان، شیوه های داستان نویسی و عناصر داستان مورد مطالعه قرار گرفت. سپس از میان تعداد زیادی اثر منثور از رحماندوست، پانـزده داستانِ وی انتخاب و عناصر داستان نویسی در این آثار بررسی و تحلیل شد. نتایج به دست آمده از این تحقیق، شامل معرفی عناصر داستان است و این که، گرچه در آثار ویژه ی بزرگسالان به عناصر داستان توجه نشان داده می شود، اما این عناصر در شکل گیری یک داستان خوب برای کودکان نیـز، تأثیر به سـزایی دارد، زیرا می تواند یکی از عوامل ایجـاد اشتیاق در کودکان برای خواندن کتاب و پی گیری حوادث آن باشد. رحماندوست به عنوان نویسنده ای پر تلاش در حیطه ی ادبیات کودکان، به عناصر داستان در آثارش توجه داشته و با نوشتن داستان هایی با پیرنگ قوی، به کمک شخصیت پردازی و انتخاب زاویه دید مناسب برای بیان داستانش، به کودکان این امکان را داده که از خواندن داستان لذت ببرند. وی علاوه بر نویسندگی، در زمینه ی سرودن شعـر برای کودکان نیز فعالیت دارد که این امر بر سبک داستان های او اثر گذاشته و باعث شده که گاه داستان های وی آمیزه ای از نظم و نثر باشد، البته در بیشتر موارد، حتی بخش های منثور نوشته های او نیز، مسجع و آهنگین است. شخصیت داستان های بررسی شده، شامل انسان و حیوان، و بیشتر از نوع تمثیلی هستند. هم چنین، اکثر اشخاص این داستان ها، شخصیت هایی ایستا، ساده و مثبت دارند. معدود شخصیت های منفی ارائه شده نیز، در انتها، نتیجه ی اعمال بد خود را می بینند و اشخاص مثبت، پاداش رفتار خود را دریافت می کنند. تمامی این داستان ها از زاویه دید دانای کل روایت شده اند و راوی، اعمال، رفتار و گفتار شخصیت ها را برای خواننده بازگو کرده است. در این داستان ها از طریق نکوهش اخلاق بد، به شیوه ی غیرمستقیم، درونمایه های تربیتی، اخلاقی و اجتماعی مطرح شده و هدف نویسنده، بیان این گونه مسائل، در قالب داستان برای کودکان بوده است.

مدیحه سرایی به تقلید از اعراب در میان شاعران ایران زمین، در قالب قصیده رواج یافت. البته این بدان معنا نیست که ایرانیان تا پیش از آن از هنر و ادب عاری بوده اند، بلکه به دلیل هجوم اعراب، رواج خط و زبان عربی و تشابهاتی که میان این دو قوم بود، ایرانیان این گونه از شعر را با ذوق و اندیشه ی خود پرورش دادند. در پی آن نخستین اشعار ثبت شده در تذکره ها در مدح پادشاهان و امرا بوده است و بیش ترین بخش آثار منظوم فارسی به این اشعار اختصاص دارد. از همین جاست که نقش اشعار مدیح در رشد زبان فارسی و همچنین نقش ممدوحین این اشعار، آشکار می گردد. این موضوع شعری قرن ها اهمّیّت خود را حفظ کرد و تحت تأثیر سیاست و هنجارهای اجتماعی اوج و فرود یافت. این اشعار تا امروز هم اهمّیّت خود را به ویژه از لحاظ ادبی از دست نداده است، زیرا بزرگترین شاعران ایران در این زمینه داد سخن داده اند. تلاش نگارنده ی این پژوهش در راستای طرح مباحثی پیرامون دگردیسی مدیحه سرایی در حوزه ی لفظ و معنا، سبک های شعری، مضامین، قالب ها و صور خیال حاکم بر این اشعار، در یک سیر ادبی- تاریخی بوده است. با طرح این فرضیّات که: 1- مدح از آغاز شعر دری تا عصر حافظ دگردیسی هایی داشته است. 2- به نظر می رسد شرایط اجتماعی- سیاسی، سلیقه ی عصر و جایگزین شدن من غیر شخصی به جای من شخصی در شعر، مهم ترین عوامل دگردیسی اشعار مدیح در حوزه ی لفظ و معنا بوده است.3- اوج دگردیسی ها در آثار سعدی و حافظ و آمیختگی عناصر مدحی و تغزّلی دیده می شود. تحقیق به شیوه ی اسنادی و کتابخانه ای با مطالعه ی دیوان های برجسته ترین شاعران مدّاح هر قرن و کتاب ها و مقالاتی که در باب مدیحه سرایی نوشته شده، آغاز شد؛ پس از فیش برداری همزمان با مراجعه ی مجدد به هر دو نوع منابع، به ویژه منابع اصلی و استخراج شاهد مثال های لازم، کار نگارش ادامه یافت. خلاصه ای از نتایج به دست آمده نیز در پایان ذکر گردیده است.

چکیده در پژوهش حاضر تحت عنوان « بررسی و تحلیل عناصرداستان در آثار حسین سناپور» به بررسی و تحلیل عناصرداستان در چهار اثر او (نیمه غایب، ویران می آیی، سمت تاریک کلمات و باگاردباز) پرداخته ایم. در فصل اول، ابتدا کلیاتی درباره این پژوهش و اهداف و پیشینه آن و بیان فرضیات و نحوه ی انجام کار و سپس مقدمه ای درباره ادبیات داستانی و تاریخچه آن در ایران و جهان و در ادامه شرح حال حسین سناپور و سبک نویسندگی او مطرح کرده ایم. درفصل دوم، ابتدا به معرفی و تشریح عناصرداستانی شامل پیرنگ، شخصیت، زاویه دید، درون مایه، موضوع، گفت وگو، صحنه، فضا، سبک و لحن پرداخته و سپس نظریه های افراد صاحب نظر در این زمینه آورده ایم. درادامه به بررسی و تحلیل این عناصر در چهار اثر حسین سناپور پرداخته ایم. حسین سناپور در دو اثرش یعنی «رمان نیمه غایب» و داستان بلند «ویران می آیی» به پرداخت شخصیت هایش بیشتر توجه کرده است. شخصیت ها بیشتر ایستا و قراردادی هستند. درون مایه داستان هایش نیز شامل پیداکردن نیمه گمشده و عشق و ازدواج و ترس ودلهره و... است. زاویه دید داستان نیز به صورت های مختلف شامل اول شخص، دانای کل نامحدود ودانای کل محدود است. درتمام این چهار اثر ما با تک گویی درونی روبرو هستیم. فضای داستان های او با ترس واندوه و افسردگی وناامیدی همراه است. آرایه های لفظی و معنوی نیز در زیباترکردن متن داستان نقش مهمی دارد. در دو اثر دیگرش یعنی «سمت تاریک کلمات» و «باگارد باز» بیشتر به حوادث و موقعیت ها پرداخته است تا شخصیت پردازی.

این پژوهش بر اساس ابیات پراکنده باقی مانده از شعرای قرن سوم هجری و دیوان های چاپ شده از قرن چهارم تا دوران معاصر انجام شده است؛ به صورتی که بیت یا ابیات مربوط به شاعران و اطلاعات مختصری از آنها از کتابهای تاریخ ادبیات، تذکره ها و دیوان ها فیش برداری شده است سپس فیش ها طبقه بندی شده؛ بر اساس عناوین این پژوهش تجزیه و تحلیل شده است و ساختار کلی پژوهش نوشته شده است. با توجه به اینکه اکثر شعرای زبان فارسی در شعر سنتی تخلص به کار برده اند ؛ هدف اصلی این پژوهش بررسی تخلص در شعر فارسی از جنبه هایی است مانند : بررسی تخلص در قالب های شعری مختلف، ارتباط بیت تخلص با فضای کلی شعر مورد نظر ، بررسی منشاء تخلص ، بررسی تخلص از نظر شخص دستوری و بررسی درون مایه بیت تخلص که معمولاً خبر و پند و پیام است. تخلص به معنی آوردن نام شاعری شاعر در شعر است و از قرن چهارم تا دوران معاصر در شعر فارسی به کار رفته است. منشاء تخلص در قرن چهارم تا ابتدای قرن نهم بیشتر نام شاعر و پس از آن مفاهیم معنوی است ولی از ابتدای قرن دهم تا دوران معاصر منشاء تخلص بیشتر مفاهیم معنوی است مفهوم تخلص معمولاً با اندیشه و افکار و بایدها و نبایدهای شاعر و مفهوم شعر او هماهنگی دارد. تخلص به صورت سوم شخص مفرد و دوم شخص مفرد (منادا) به کاررفته است و معمولاً دورن مایه تخلص خبر و پند وپیام است. تخلص در قالب های مختلف شعری به کار رفته است؛ ولی جدی ترین و رسمی ترین جایگاه تخلص در شعر فارسی غزل است. مثلاً : حدود 44 درصد از غزلیات سنائی، حدود 90 درصد از غزلیات خاقانی ، حدود 97 درصد از غزلیات سعدی و حدود 98 درصد از غزلیات حافظ دارای تخلص است و چون بیت پایانی موثرترین جایگاه ارائه خبر و پندو پیام شاعر است و اثر آن ماندگارتر ؛ شاعران بیشتر تخلص را در بیت پایانی آورده اند. مثلاً : حدود 76 درصد از تخلص ها در غزلیات سنائی در بیت آخر آمده است. و در غزلیات خاقانی حدود 89 درصد، در غزلیات سعدی حدود 80 درصد و در غزلیات حافظ حدود 93 درصد از تخلص ها در بیت پایانی آمده است. موضوع بیت تخلص معمولاً با مفهوم شعر هماهنگی دارد؛ مثلاً موضوع بیت تخلص در قصیده مدح و ستایش است؛ که با محتوای ستایش در قصیده هماهنگ است و موضوع بیت تخلص در غزل عشق و دلدادگی است؛که با محتوای غزل که عشق است هماهنگی دارد.

محمدرضا شفیعی کدکنی (م.سرشک) یکی از پرمایه ترین و آگاه ترین شاعران روزگار ماست. وی شاعری را با غزل و مجموعه ی "زمزمه ها" آغاز می کند که نمودار توانایی و آگاهی وی از شعر کلاسیک فارسی است و به خصوص قدرت او را در غزل سرائی تأیید می کند؛ با وجود این، به زودی قالب و بیان شعر سنتی را رها کرده و به سوی شکل و زبان شعر نیمائی روی می آورد و نیز شعر غنائی و تغزلی را تقریبا ً کنار می گذارد و به شعر اجتماعی و حماسی جدید می پردازد. در سطح "زبانی" او مایه ی فراوانی را که از زبان و ادب فارسی اندوخته دارد،نشان می دهد. این توانایی گاه حاصل اُنس وی با زبان دری - زبان دیرین مردم خراسان- است. زبان شعری شفیعی کدکنی نرم و پرتوان است و هرگز به دنبال وزن های عجیب و غریب نمی رود و نیز قافیه رابه دلیل تناسب آوائی،موسیقیائی ومعنائی والبته باضرورت نگرش نیمائی به عنوان عنصری ضروری در شعر، تلقی می کند. به طور کل شعر او را می توان ازلحاظ انسجام در شکل ظاهر وتناسب درون ساختاری از موفق ترین اشعار روزگار دانست. در سطح "ادبی" تسلط و علاقه ی وی نسبت به سنت ادب فارسی نمودار است. اما با اینکه تمام آرایه های ادبی در شعر او به زیبایی جای خود را باز می کنند اشعار وی از تصنّع و تکلّف به دور است؛ و استفاده ی به اندازه و بجای او از صور خیال که پدیدآورنده ی موسیقی معنوی شعر است به گونه ای دلکش و پرتأثیر دیده می شود. طبیعت و تشبیه در اشعار م. سرشک جایگاه ویژه ای دارد؛ اصولا ً برای شفیعی، طبیعت حالت تمثیلی دارد و آنرا با انسان می آمیزد. این عشق به طبیعت و همه ی مظاهر آن در همه ی اشعار وی دراشکال مختلف جلوه گر است. علاقه ی فراوان وی به تشبیه او را به کاربرد انواع تشبیه وامی دارد و این کاربرد، خوانش وبه همراه آن دریافت سریع را برای خواننده دارد. در سطح فکری پس از تحول و تحویل از غزل های عاشقانه که بزرگترین مایه ی الهام اشعار اوست؛ به عنوان شاعری آگاه، روشن بین و اجتماعی به اشعار اجتماعی، حماسی و انسانی می پردازد. وی دردهای اجتماع را گاه با طبیعت که همدم دیرینه ی اوست در میان می گذاردو به سوگ می نشیند و بنابر تعهد و مسئولیتی که در برابر جامعه و مردم دارد با خشم و خروش پیام و رسالت اجتماعی خود را ابلاغ می کند.

در این پایان نامه، سیمای مجلس شورای ملی در ادبیات معاصر از سال 1285ه.ش یعنی انقلاب مشروطیت تا سال1320ه.ش، با تکیه بر شعر شاعران مشهور و انقلابی چون: سید اشرف الدین گیلانی، فرخی یزدی، ابوالقاسم عارف قزوینی، میرزاده عشقی، ایرج میرزا، ابوالقاسم لاهوتی، ملک الشعرای بهار و ادیب الممالک فراهانی بررسی و در ضمن اشعاری از شاعران عهد مشروطه و معاصر برای نمونه آورده شده است. یکی از تحولات مهم جامعه ایران در صد سال اخیر انقلاب مشروطه بود که نقطه عطفی در تاریخ ایران معاصر به حساب می آید. این انقلاب در نتیجه ظلم و فشار روزافزون شاه و شاهزادگان و حکام و ماموران دولتی به توده های محروم به وجود آمد. انقلاب مشروطیت بر تمام ساختارهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی تاثیر گذاشت و حوزه ادبیات نیز از این فرایند بی اثر نماند. این تاثیرگذاری را این گونه باید بیان کرد که باعث شکل گیری ادبیاتی نوین شد که هدف و آرمان آن با ادبیات قبل از مشروطه متفاوت بود. ادبیاتی که با اهداف سیاسی- اجتماعی و با مخاطب قرار دادن مردم کوچه و بازار شکل گرفت. و در تلاش و تکاپو برای نیل به یک حکومت قانون و بریدن از استبداد بود. از آغاز مشروطیت شعر و ادب تا حدی به سوی موضوعات ملی و میهنی گرائید و مسائل مربوط به سرنوشت افراد مورد توجه شاعران و موضوع اشعار آنان قرار گرفت که با ساختارهای متنوع شعری از جمله طنز و طنزپردازی به این موضوع همت گماشتند. این شاعران اشعار خود را که با انتقادات اجتماعی و اخلاقی و سیاسی و همراه با طنز و کنایه بود برای بیان مقصود انتخاب کردند. و از قالب های جدیدی چون مستزاد، مخمس و مسمط استفاده نمودند. از میان موضوعات متنوع سیاسی، مساله مجلس شورای ملی به عنوان رکن اصلی و نتیجه مهم انقلاب مشروطیت مورد توجه این شاعران قرار گرفت از سویی به دلیل مهم و حساس بودن این نهاد سیاسی کشور و از سوی دیگر به سبب سر و کار داشتن این شاعران به نوعی با عالم سیاست. برخی از این شاعران موسس و نویسنده روزنامه های سیاسی و برخی دیگر نماینده مجلس بودند. پس مجلس شورای ملی به عنوان یکی از مهمترین ارکان سیاسی کشور، از موضوعات مطرح در شعر این دوره گردید. با بررسی دیوان شاعران دوران معاصر و به خصوص شاعرانی که نام آن ها در بالا ذکر شد معلوم شد که این شاعران نسبت به این نهاد سیاسی حساسیت داشتند و جنبه ها و جلوه های مربوط به آن را، از قبیل مسائل و مشکلات مربوط به انتخابات، مجلس و جایگاه و اهمیت آن، رای گیری و مسائل مربوط به آن، وکیلان و ویژگی ها، شرایط، روابط، وظایف و شخصیت آنان و اثرات ارزشمند برپایی مجلس و همچنین پیامدهای منفی آن را در اشعار خویش مطرح کردند. که بسامد برخی از این جلوه ها، در دیوان شاعرانی چون نسیم شمال، بهار، فرخی یزدی و فراهانی بیشتر است که ایشان از شاعران مهم این حوزه محسوب می شوند و در دیوان ایرج میرزا، عارف، میرزاده عشقی و لاهوتی کمتر است. که اینان هم در این زمینه اشعاری سرودند و به این موضوع توجه و نظر داشتند.

چکیده موضوع مورد بررسی? در این پایان نامه، لغات تابو، دش واژه و دشنام واژه ها در زبان فارسی است. این قسمت از زبان با وجود حضور پررنگ خود در بین اهل زبان، به دلیل مسائل مختلف جزو محکومین اجتماعی است و پرداختن به آن امری خلاف نزاکت اجتماعی?است. با این حال در این پژوهش تلاش شده است بدون جانبداری از این عضو محکوم زبان، به تحلیل و بررسی آن پرداخته شود، و نکات ظریفی که در کاربرد آن در زبان وجود دارد به رشته ی تحریر در آید. در این پایان نامه ی به بررسی دلیل حضور این گونه ی زبانی در جامعه، بر خلاف محکوم بودنش، پرداخته شده است. هر چند این گونه ی زبانی در میان تمام اهل زبان شناخته شده است، اما گروه ها و طبقاتی خاص از جامعه بیشتر از آن استفاده می کنند و بر عکس گروه هایی تلاش می کنند خود را از آن دور نگه دارند. در بین زنان و مردان تفاوت هایی در کاربرد یا عدم کاربرد این گونه ی زبانی دیده می شود. زنان در برخورد با این واژگان محتاط تر عمل می کنند. نوع واژگان به کار برده شده به وسیله ی این دو گروه جامعه نیز تا حدودی متفاوت است. از لحاظ ساختار دستوری نیز زمان حال بیشترین کاربرد را در میان زمان های مختلف دارد. حال اخباری و التزامی به وفور دیده می شود. این گونه ی زبانی به دلایلی با زمان حال هماهنگی بیشتری دارد. در نهایت این که بیشتر جملات این گونه ی زبانی دارای یکی از صورت های خیال است. که در تأثیر گذاری آن مهم و حیاتی است. در این گونه، شواهد برای آرایه های ادبی مانند تشبیه، استعاره، کنایه، ضرب المثل و ... فراوان است. کلمات کلیدی تابو. دش واژه. دشنام واژه.داستان. طبقه. جنسیت. ساختار بلاغی. ساختار دستوری.

طنز و شوخی یکی از ویژگی های بعضی از داستان های روزگار معاصر هستند. مایه های طنز بخشی از جوهر ادبی بهترین داستان های جهان را تشکیل می دهند. نگاه رندانه ی طنز به پیش فرض های رسـوب کرده ی ذهنی، اعتقادات پوسـیده و خـرافی و هم چنین معضـلات و مشـکلات اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی و به بازی گرفتن آن ها با سلاح خنده و لبخندی که برلب ها می نشیند، از تیزی حربه ی آن می کاهد و خطر آن را برای طنز پرداز کاهش می دهد. بنابراین طنـز ادبیات داستانی با مفاهیم کنایی، ژرف نگر، کاونده، مکاشفه آمیز و تپنده همراه است. در خصلت ماهوی آثار طنـزگونه همـواره موقعیتی تلخ، زننده و گاه فاجعه بار نهفته است. در این پایان نامه سعی شده، به ارتباط طنـز با مسـائل سیاسی، اجتـماعی، فرهنگی، خانوادگی و هم-چنین نحوه ی برخورد طنزپرداز با این مسائل در حیطه ی ادبیات داستانی معاصر پرداخته شود. روشن است که هدف اصلی نگارنده، در این پایان نامه بررسی ساختار طنز ادبیات داستانی است. برای این منظور پنج نویسنده انتخاب شدند که عبارتند از: ابوالقاسم پاینده، ابوالقاسم حالت، ایرج پزشکزاد، خسرو شاهانی و هوشنگ مرادی کرمانی. چهار نفر اول طنز پرداز و داستان نویس ادبیات بزرگسال هستند و نفر پنجم، داستان نویس ادبیات کودک و نوجوان است. هریک از این نویسندگان دارای زبان و طنز و سبک مخصوص به خود در ارائه ی طنزشان هستند. حالت و شاهانی بیشتر از جنبه ی فکاهی به مسائل اجتماعی می نگرند و سبک داسـتان هایشان ژورنالیسـتی است. پاینده با طنـز جوونالی- منیپوسی اش و طنـز آمیخـته به طعـن مخاطب را مـوعظه کرده و گاهی به او می تازد. او با استفاده از نظـریه ی گرماس، طنـزی تلـخ و گـزنده می-آفریند. پزشکزاد به طرح مسائل جنسی که در دهه ی 50 اوج می گیرد به بهانه ی اعتراض به فساد روزگار معاصرش، به تشریح فساد می پردازد و با خلق شخصیت های بیمار عقلانی، طنز منیپوسی می سازد و مرادی-کرمانی با بازگشت به دوران کودکی با زبان و بیانی ساده و صمیمی و نگاهی انسانی و عاطفی به ثبت خاطرات آن دوره و به نقد اجتماعی- فرهنگی می پردازد. چاشنی طنز در داستان هایش، آن ها را جذاب تر می کند.

چکیده منوچهر آتشی شاعر آگاه و توانمند معاصر است. جریان دگرگونی و تحول در زبان و اندیش? شعری وی، از زمان بدو شاعری تا آخرین سروده های وی به طور پیوسته و به آرامی صورت پذیرفته و همواره در مسیری رو به کمال و پختگی هر چه بیشتر در حرکت بوده است. در نخستین مجموعه های شعری وی، «آهنگ دیگر» و «آواز خاک»، درون مایه های شعری به طور کلی مربوط به محدود? اقلیم جنوب بوده و مضامینی چون خشکسالی، بی بارانی و تشنگی طبیعت جنوب را در بر می گیرد اما رفته رفته وسعت دید او از بوم و اقلیم در می گذرد و بر مرزهای ملی سایه می افکند و توجه او به مفاهیم عمیق تر و کلی تر اجتماعی و سیاسی نظیر عدالت، بی عدالتی، تبعیض طبقاتی، آزادی، فقر مالی و فرهنگی مردم و مسائل مربوط به جامع? جهانی معطوف می شود. در این مرحله است که آتشی به نوعی مفهوم جهان وطنی دست یافته و با سراسر آفاق هستی پیوند می یابد. زبان شعری آتشی نیز در ابتدای راه شاعری، پر طنین، با شکوه و حماسی است. زبان بومی در کنار زبان رسمی و زبان فارسی کهن، سه ضلع مثلث زبانی آتشی را در سه مجموع? نخست شعری وی شکل می دهد. اما از دفتر «وصف گل سوری» به بعد، زبان آتشی متناسب با محتوای اشعار او به طرز محسوسی به نرمی می گراید و به سمت محاوره ای شدن پیش می رود. تلاش آتشی در حوز? زبان، نزدیک شدن به زبان گفتار مردم و دست یابی به طبیعت کلام است. این شیو? زبانی به طور پیوسته و تا آخرین مجموع? شعری آتشی دنبال می شود. در این پژوهش، سعی بر آن بوده تا به عمده ترین محورهای فکری و اندیشگی و بارزترین ویژگی های زبانی به ویژه تأثیرپذیری وی از محیط بومی و اقلیمی جنوب و چگونگی انعکاس آن در ذهن و زبان شاعر و سیر تغییر و تحول زبان و اندیش? او پرداخته شود.

این پایان نامه به «بررسی ساختارگرایانه حکایات گلستان بر اساس نظریات دو تن از ساختارگرایان به نام های کلود برمون و گرماس» اختصاص یافته و هدف از انتخاب این موضوع، انطباق این نظریات بر حکایات گلستان است. به این منظور به شیوه کتابخانه ای- اسنادی، آثاری در خصوص ساختارگرایی، نظریات گوناگون این شیوه پژوهشی و ادبیات داستانی مورد مطالعه قرار گرفت. سپس نظریات پژوهشگران مذکور بر حکایات اعمال و بررسی شد. نتایج به دست آمده از این پژوهش، شامل معرفی و شناساندن هرچه بهتر برمون و گرماس و بیان نظریات آنها است و این که می توان به این حکایات به منزله داستان کوتاه نگریست و آنها را بر پایه پژوهش های ساختارگرایانه مورد بررسی قرار داد. پی رنگ، بیان رشته ای از حوادث بر اساس اصل علیت است و پی رفت، یکی از واحدها یا اجزائی است که متن روایی را شکل می دهد. پی رنگ غالب حکایات بررسی شده ساده و متشکل از یک یا دو پی رفت است و معدود حکایاتی که مشتمل بر سه پی رفت یا بیشتر هستند، نیز دارای پی رنگ هایی ساده می باشند. حوادث در این حکایات، ساده، اما در عین حال عمیق و تاثیر گذار هستند و متناسب با اهداف حکایات اخلاقی و تربیتی طراحی شده اند. بیشتر این حکایات فاقد یک یا دو عنصر روایت هستند و در همه آنها گیرنده یا دریافت گر همان قهرمان و فرستنده، در بیشتر موارد، احساس درونی و باطن قهرمان است. برخی از حکایات ناتمام هستند و سعدی نتیجه گیری را بر عهده خوانندگان قرار داده است. بیشتر این حکایات پایان خوشی دارند و در تعدادی از آنها قراردادهایی اجتماعی مطرح می شود که در روند حکایت نقض و سپس بار دیگر برقرار می شوند. بیشتر این قراردادها، اخلاقی و اجتماعی و اهدافی که شخصیت های اصلی دنبال می کنند، در غالب موارد، اخلاقی هستند. در بسیاری از حکایات مورد بررسی، تقابل هایی دوگانه از نوع تناقض، تضاد و یا مخالف وجود دارد و در برخی از آنها دو نیروی خیر و شر در تقابل با یکدیگر قرار می گیرند. در تمامی این حکایات پیمانی میان شخصیت اصلی و اشخاص دیگر بسته می شود و بر مبنای آن، قهرمان و یا ضد قهرمان اقداماتی را در جهت دست یابی به هدف خود انجام می دهند.

چکیده این نوشتار، به بررسی وطن، وطن دوستی و جلوه های آن در آثار پنج شاعر نامدار سبک خراسانی؛ یعنی فردوسی ، رودکی، فرخی، منوچهری و ناصر خسرو می پردازد. وطن جغرافیایی بر اثر تغییر و تحول سیاسی و اجتماعی به دست آمده، دنیا به عنوان وطن عاریتی انسان و جهان دیگر به عنوان وطن اصلی، نمودهای وطن هستند. فردوسی در رأس هرم وطن دوستی معرفی شده است. او به سرزمین مادری خویش عشق می ورزد. سرزمینی که روزگاری بهترین و آبادترین کشور جهان محسوب می شد اما عاملی که قلب شاعر را به درد می آورد؛ تاخت و تاز بیگانگان به وطن است. همین امر او را برآن داشت تا دست به کاری جاودانه بزند و شاهنامه، یعنی شناسنامه هویت ایرانی را بسراید. شاعران دیگر هم بنابر شرایط زندگی، دیدگاه های متفاوتی نسبت به مسئله وطن داشته اند. رودکی شاعری دل بسته وطن است. از اشعار بر جای مانده او می توان تجلی فرهنگ، اعتقادات و روایت های اساطیری ایران کهن را به وضوح مشاهده کرد. فرخی شاعری درباری است و تحت شرایط دربار و به خاطر اغراق در ستایش ممدوح ارزش ها و اسطوره ها را به باد استهزا می گیرد. منوچهری هم با شدت کمتری نسبت به فرخی چندان دید مثبتی نسبت به این ارزش ها و پهلوانان و پادشاهان اسطوره ای از خود نشان نمی دهد. ناصر خسرو شاعر دل سوخته ای است که از تسلط سلجوقیان بر وطنش شکوه سر داده و در روزهای سخت تبعید از شکوه و عظمت باستانی ایران یاد می کند. کلید واژه: وطن، وطن جغرافیایی، وطن اخروی، سبک خراسانی

این پایان نامه به «بررسی عناصرداستان در کتاب قصه های مجید هوشنگ مرادی کرمانی» اختصاص یافته است. هدف از انتخاب این موضوع، معرفی «هوشنگ مرادی کرمانی»به عنوان نویسنده ای توانا در میان مردم در سال های پس ازانقلاب اسلامی، همچنین بررسی جامع عناصرداستان در داستان نویسی وتحلیل سی و سه داستان ازکتاب «قصه های مجید» ، براساس این عناصراست. بدین منظور به شیوه ی کتابخانه ای-اسنادی،کتاب قصه های مجیدکه شامل هفتصد صفحه می باشد، مطابق شیوه های داستان نویسی و عناصر داستان ، موردبررسی و مطالعه قرارگرفت. داستان های این کتاب بررسی شد و عناصرداستان نویسی در این داستان ها ، بررسی و تحلیل شد. نتایج به دست آمده از این تحقیق، شامل معرفی عناصرداستان است و این که این عناصردر شکل گیری یک داستان خوب برای نوجوانان سهم بسزایی را ایفا می کندو به کارگیری درست و بجای این عناصر در داستان نویسی، سهم موثری درپیگیری و اشتیاق مخاطب به خواندن و پیگیری داستان از جانب وی را ایفا می نماید. مرادی کرمانی ، که با نوشتن کتاب قصه های مجید، می توان گفت شهرتی جهانی را به دست آورد، پس از بررسی کتاب قصه های مجید، این نتیجه به دست آمدکه وی به بهترین نحواز این عناصراستفاده نموده است. وی درداستان های این کتاب ، با نوشتن داستان هایی با پیرنگ قوی، به کمک شخصیت پردازی و انتخاب زاویه ی دید مناسب برای بیان داستانش ، به مخاطب امکان لذت بردن از داستان را می دهدو این که خواننده با اشتیاق و علاقه ی فراوان ، حوادث داستان را دنبال می کند.وی درمیان داستان های این کتاب، از اشعاری بجاو مناسب با موضوع بهره برده، اشعاری که به نظرمی رسد خود مرادی کرمانی سروده و آنهارا از زبان «مجید»قهرمان اصلی داستان، نقل می کند و با انتخاب این شیوه، به داستان جذابیت خاصی بخشیده است. این امر برسبک داستان های وی ، تأثیر بسزایی گذاشته و باعث شده که دربرخی از داستان های او، نثربا نظم آمیخته گردد. شخصیت داستان های بررسی شده دراین کتاب، شامل شخصیت های نمادین،تمثیلی و بیشترنوعی (تیپیک) هستند. همچنین اکثرشخصیت های فرعی داستان های این کتاب، شخصیت هایی ایستا، ساده و مثبت هستند.معدودشخصیت های منفی ارائه شده نیزدرانتهای داستان ، نتیجه ی عمل منفی خود را می بینندو خواننده باخواندن اعمال و رفتارهای آنان ، به نتایج اخلاقی سودمندی دست پیدامی کند.تمامی داستان های این کتاب، از زاویه ی دید اول شخص، یاراوی –قهرمان، روایت شده است و نویسنده درقالب شخصیت اصلی داستان، مجید، اعمال و رفتارو گفتارشخصیت ها را برای خواننده بازگوکرده است.درون مایه درداستان های این کتاب، به شیوه ی غیرمستقیم، تربیتی، اخلاقی، اجتماعی وگاهی موارد روانشناسانه می باشدو هدف نویسنده از بیان این گونه مسائل، ذکرمعضلات و مشکلات جامعه و زندگی مردم فقیرمی باشد. کلید واژه:داستان، عناصرداستان، مرادی کرمانی، قصه های مجید

مطالعه و بررسی شخصیت و شیوه های شخصیت پردازی نادر ابراهیمی در مجموعه ی آتش بدون دود و چگونگی توصیف شخصیت ها ( مستقیم و غیر مستقیم ) ساده و جامع بودن ، ایستایی و پویایی درون گرا و برون گرا بودن شخصیت ها مد نظر است

ادبیات آیینه تمام نمای زندگی اجتماعی، روحیات و احساسات مردم روزگار و اوضاع حاکم بر آن است. انسان هنرمند از رویدادهای پیرامون خود تاثیر می پذیرد و بازتاب تأثیرات خود را از آنچه بر او گذشته است، در اثر هنری خود بازمی-نماید. یکی از مهمترین مسائلی که امروزه در بررسی ادبیات از اهمیت ویژه برخوردار است. چگونگی بازتاب مسائل اندیشگی جهان معاصر در ادبیات است. در این میان نمی توان از تأثیر جامعه، محیط و جنسیت بر نوع اندیشگی آفرینندگان آثار ادبی غافل بود. نویسنده در هرکجا که زندگی کند علاوه بر عناصر و عوامل مختلف مطمئناً شرایط محیطی و اقلیمی و جنسیت بر مبانی اندیشگی و زبان او نیز تأثیر گذار است. منیرو روانی پور نویسنده جنوبی است که نتوانسته خود را از تاثیر اقلیم و جنسیت برکنار دارد. آثار او در جهت کشف هویت زنان و دفاع از حقوق آنان با تاثیری پذیری از فرهنگ بومی به نگارش درآمده است. بیژن نجدی شاعر و نویسنده شمالی با بهره گیری از محیط شمال و رویدادهای جهان معاصر و تاثیر پذیری از زبان شعر، داستان هایی شعرگونه به نگارش درآورده است. این پایان نامه، پژوهشی است درباره اندیشه و زبان این دو نویسنده و تأثیر جنسیت و جامعه بر مبانی اندیشگی و زبان آنها و همچنین تأثیری که اقلیم و محیط زندگی بر زبان و اندیشه آنان گذاشته است.

چکیده: از آنجایی که کودکان، آینده سازان هر جامعه ای محسوب می شوند و تربیت آنان مطابق با باورها و عقاید اجتماع از اهمیت فراوانی برخوردار است و آثار داستانی کودکان می تواند محمل مهم و اساسی در خصوص تعلیم و تربیت آنان مطابق باورها و عقاید اجتماع محسوب گردد، می توان با استفاده از آثار ادبی مربوط به کودکان مقولات گوناگون اجتماعی از جمله دین و دینداری را به خردسالان جامعه آموزش داد. نویسندگان کتاب های کودکان بنا بر رسالتی که بر دوش داشته اند برای آشنایی کودکان با دین، جلوه هایی از این موضوع را درکتاب های خود آورده اند، هر چند این اشارات و جلوه ها کاستی های زیادی دارد، امّا نکات ارزشمندی در زمینه انتقال مفاهیم دینی در این آثار به چشم می خورد که در این پژوهش به آن ها پرداخته شده است. بر اساس یافته های این پژوهش از نمونه های بارز جلوه های دین و دینداری می توان به وضو، نماز، زیارت، مسجد، روزه، پوشش، عبادات دینی، فضایل اخلاقی(گذشت و مهربانی، کمک به دیگران و ...) و معرفی رذایل اخلاقی(حسادت، غیبت، دروغ و ...) اشاره کرد که در ادبیات داستانی کودکان نمود فراوانی داشته اند. همچنین برخی آثار که بطرز منسجم تر به مقولات دینی مربوط می شود عبارتند از : زندگی نام? پیامبران و امامان و شخصیت های دینی، داستان های اجتماعی و اخلاقی. که این داستان ها نیز به طور مختصر مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند. این پایان نامه در پنج فصل به موضوعات ذیل می پردازد: فصل اول: شامل مقدمه و معرفی طرح، فصل دوم: جلوه های دین در کتاب های داستانی کودک، فصل سوم: تحلیل و بررسی داستان هایی که به طرح یک موضوع دینی خاص پرداخته اند، فصل چهارم: بررسی جلوه های دینداری در داستان های پیامبران و امامان، فصل پنجم: بررسی تصویرگری آثار داستانی ویژ? کودکان.

بازنویسی و ساده سازی متون کهن ادب‍ی به زبان ساده برای گروه های سن‍ی مختلف از جمله نوجوانان، اهم‍یت زیادی دارد. ضرورت این کار آشنا شدن نوجوانان با فرهنگ، آداب و رسوم، تمدن، مفاخر مل‍ی و گذشته ادب‍ی این مرز و بوم است. مخاطب آثارکهن، بیشتر بزرگسالان و افراد تحصیل کرده هستند. اما کودکان و نوجوانان نیز برای آشنایی با فرهنگ و تمدن گذشته خویش، به برقراری پیوند عمیقی با این متون نیاز دارند. این پژوهش، به بررسی و تحلیل ساختار و الگوهای داستانی داستان های بازنویسی شده از متون کهن ادبی(شاهنامه، مثنوی، گلستان وکلیله و دمنه) برای به دست آوردن شیوه های مناسب ساده نویسی متون کهن برای گروه سنی نوجوانان پرداخته است. این تحقیق در شش فصل تنظیم شده است در فصل اول به بررسی و معرفی کلیات و تعاریف و در فصول دیگر به معرفی و بیان اهمیت بازنویسی و بررسی ساختار داستان های بازنویسی شده از این متون برای نوجوانان و تحلیل ساختار داستانی آن ها پرداخته شده است. در اکثر متون بازنویسی شده محتوا و پیام داستان در مقایسه با متن اصلی یکسان است. داستان های بازنویسی شده در مقایسه با متن اصلی، از ساختار جدید و زبان ساده تری برخوردارند. برخی از داستان های بازنویسی شده (مثنوی و گلستان) در مقایسه با متن اصلی چندان تفاوتی ندارند فقط زبان آن ها ساده و امروزی شده است.

ابوالقاسم پاینده یکی از نویسندگان معاصر است که در زمینه ی داستان کوتاه نیز، فعالیت داشته است. یکی از ویژگی های آثار داستانی پاینده این است که، او بیشتر به محتوای نوشته و هدف اصلی که رساندن پیام یا انتقاد از وضع اجتماعی ، سیاسی و فکری موجود زمان خود بوده است ، اهمیت می داده و رعایت اصول داستان نویسی نوین را در درجه ی بعدی اهمیت قرار داده است .پاینده ، که بیشترین آثار او خارج از حیطه ی داستان به ترجمه های مختلف از زبان های عربی ، فرانسه و انگلیسی اختصاص دارد ، در حیطه ی ادبیات داستانی چندان مطرح نیست . علت عمده ی عدم شهرت وی ، به کار نگرفتن اصول داستان نویسی،بیان موضوعات به نسبت محلی در داستان هاو به نوعی دین ستیزی وی در داستان هاست.موضوع داستان های پاینده ؛ اجتماعی ، سیاسی و مذهبی است .او در داستان های اجتماعی، فهم پایین عامه ی مردم و خرافه پرستی آن ها را به انتقاد می گیرد . شخصیت اصلی در داستان های پاینده، اغلب خود وی است و داستان از زاویه ی دید اول شخص و گاهی هم دانای کل روایت می شود .بیشتر داستان های پاینده ذکر خاطرات دوران کودکی ،نوجوانی و جوانی خود اوست .

از دیدگاه جامعه شناسی، ادبیات و جامعه دارای پیوندی تاریخی است. انعکاس مسائل مهم اجتماعی در آثار نظم و نثر از نمودهای این پیوند است. شناخت آداب، رسوم، روابط اجتماعی، خانوادگی و نمودهای فرهنگی از متن آثار ادبی می تواند از دقیق ترین بررسی های جامعه شناختی به حساب آید. ناصرخسرو از شاعران متعهد ادب فارسی است. به دلیل اهمیت مسائل مذهبی و اجتماعی در دیدگاه شاعر بخش قابل توجهی از محتوای شعر او به مسائل اجتماعی و نمودهای آن اختصاص یافته است. ساختار اجتماعی، تضاد طبقاتی، مسائل اقتصادی، شیوه طبابت، وضعیت دینی و باورها و فرهنگ عامه از مقوله-های جامعه شناسی هستند که در اشعار او بازتاب یافته است. مسلم است که ناصرخسرو در موضع گیری های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی به دور از تعصب ورزی نبوده است. دین و اخلاق راه حلی است که شاعر در رفع مشکلات اجتماعی ارائه می دهد و این دو را راه سعادت بشر می شمرد. در این پژوهش مسائل اجتماعی در دیوان ناصرخسرو مورد بررسی قرار گرفته است.

جادوی مجاورت از اصطلاحات و به نوعی از فنون بلاغی و ادبی است که نخستین بار در مقاله ای از محمد رضا شفیعی کدکنی مطرح شده است. این اصطلاح بدین معناست که تشابهات و تکرارهای آوایی، کارکردی معنایی در متن ایجاد کنند. منظور از کارکردهای معنایی؛ انسجام و اتحاد معنایی بخشیدن به واژگانی است که از لحاظ معنایی از هم دورند و با تشابه آوایی بین شان در کنار هم قرار گرفته اند، یا آفرینش معنای تازه از ورای تشابه صوری دو واژه ی متباین در مجاورت هم، و یا القای مفهوم مورد نظر شاعر با قوت بیشتر از طریق تکرار آواهایی در شعر. شعر کلاسیک فارسی سرشار از این ویژگی هنری است و بخصوص در ادبیات عرفانی (نظم و نثر) کاربرد فراوانی داشته است. در شعر معاصر، شاعران با توجه به در هم شکستن قالب موزون و مقفی، بیشتر به موسیقی درونی شعر توجه نشان داده و با استفاده از انواع جناس ها، قافیه های درونی یا سجع ها که به نوعی همان جناس محسوب می شوند، واج آرایی ها و طرد و عکس ها، موسیقی شعرشان را غنا بخشیده اند. در پژوهش حاضر، پس از معرفی طرح و ارایه فرضیات، ابتدا در فصلی جادوی مجاورت و جلوه ها و کارکردهای آن به صورت دقیق تر بررسی شده، سپس در سه فصل بعدی این صنعت ادبی و کم و کیف آن در شعر سه تن از شاعران معاصر (شاملو، سپهری، فرخزاد) بررسی و مشخص می شود.

پیوند ادبیات و اجتماع منشأ شکل¬گیری مضامین اجتماعی در حیطه شعر است. شعر مشروطه به سبب تعهد به واقعیت¬های اجتماعی بیش از پیش بازتاب مقتضیات زمان بوده تا آنجا که رسالت شعر در این دوره بیداری مردم و بیان حقایق اجتماعی و سیاسی است. درنتیجه تغییری که در ساختار حکومت مشروطه به وجود آمد، مفاهیم تازه ای چون: آزادی، قانون، مجلس، انتخابات و غیره در برابر مدح شاهان مستبد به شعر راه یافت و زمانی که جامعه برای مبارزه با استعمار، به اقتدارگرایی و ناسیونالیسم پناه برد تا در سایه این تغییرات آزادی و استقلال کشور ـ ملت فراهم شود. ملک الشعرای بهار از جمله شاعران و سیاستمداران مشروطه است که با دیدگاهی خاص به مشروطه و مسائل مربوط به آن پرداخته و دیوان او بازتاب عناصر روشنفکرانه آن دوره است. در حقیقت بهار توانسته بخشی از قابلیت های موجود در شعر که شامل برداشت خاص شاعر از وقایع جامعه و شیوه القای دوباره آن به مردم است را نشان دهد. این پژوهش که تحلیل جامعه شناسانه اثری ادبی است در نه فصل ارائه شده و پس از بیان کلیاتی در ارتباط با موضوع پژوهش در هفت فصل پیاپی شامل مضامین سیاسی از جمله: تجدد، اقتصاد، مجلس، دولت، ناسیونالیسم، آزادی و بیگانه می شود. فصل آخر نیز به کاربرد طنز و تعابیر عامیانه در خدمت نقد اجتماعی و سیاسی در شعر بهار پرداخته است. از میان مضامین سیاسی، آزادی و وطن بیشترین کاربرد را در شعر بهار داشته و در نقد هیأت حاکم مشروعیت سیاسی مهم ترین دغدغه شاعر است. وی در تمام دیدگاه های خود نسبت به مضامین سیاسی مطرح شده در تعامل بین سنت و تجدد قرار دارد.

چکیده آثار معتبر ادبی کهن، بیانگر ارزش های انسانی، فرهنگی، اخلاقی ایرانیان در دوران گذشته هستند. با توجه به این که این آثار بر پایه ویژگی های سبکی و زبانی دوران کهن به نگارش در آمده اند مطالعه و دریافت بسیاری از مفاهیم آن ها برای مخاطبان معاصر به ویژه کودکان دشوار به نظر می رسد. امروزه ضرورت استفاده از این ذخایر عظیم ادب فارسی مورد توجه نویسندگان بسیاری قرار گرفته است. از جمله شیوه هایی که زمین? آشنایی و استفاد? کودکان از گنجینه های ادبی و فرهنگی را فراهم می کند، بازنویسی این آثار به زبان امروزی است. آثار بازنویسی شده از متون کهن فارسی برای کودکان که کانون آموزش درونمایه های ملی، اجتماعی، اخلاقی، و تربیتی هستند، ضمنِ سرگرمی و لذتی که برای کودکان فراهم می آورند می توانند آنان را با این مسائل آشنا سازند. بررسی اصول و چارچوب آثار بازنویسی شده و این که تا چه اندازه در ارائ? مسئولیت خویش موفق بوده اند از مسائلی است که بررسی و نقد علمی آن ها می تواند به ادام? سالم و علمی این روند کمک نماید. این پژوهش به بررسی داستان های بازنویسی شده از آثار بزرگ شاعران و نویسندگان ایرانی یعنی « شاهنامه» ، « کلیله و دمنه» ، « گلستان» ، « بوستان» و « مثنوی معنوی » برای کودکان می پردازد. در این بررسی، شیوه های بازنویسی برای کودکان و نقاط قوت و ضعف آن ها مورد تحلیل قرار گرفته و به ارائ? اصولی برای بازنویسی از آثار کهن برای کودکان پرداخته شده است.

چکیده از قرن نوزدهم میلادی که تحولات جهانی در هم? ابعاد زندگی انسان ها نمود پیدا کرد، ادبیات هم به عنوان زیر مجموعه ای از نظام فرهنگی تحت تاثیر این رخدادها قرار گرفت. اندیشه های جدیدی دربار? رابط? ادبیات و اجتماع مطرح شد که در مهمترین رویکرد خود ، ادبیات و به طور جزئی تر رمان را بازتاب دهنده تحولات و مسائل اجتماعی می دانست. همزمان با این تحولات اجتماعی و اندیشه های جدید در جهان ، ایران قرن سیزدهم نیز، عبور از یک مرحل? سنتی به تجدد را تجربه می کرد. این رویدادها هم زمان با دوران قاجار بود که به دنبال یک رابط? متقابل روشنفکران ایرانی با جهان غرب، ادبیات را هم تحت تاثیر قرار داد. اولین نمونه های ادبیات در این دوره، بیان کنند? اندیشه های جدیدی است که پیش از این در ادبیات نمود چندانی ندارد. نوع ادبی رمان هم در همین دوره و به تقلید از غرب ظهور کرد. رمان« سرگذشت حاجی بابا اصفهانی» نیز در ردیف اولین رمان های فارسی، بیان کنند? اندیشه های جدیدی است که از زبان نویسنده و مترجم آن مطرح می شود. این رمان نوشت? «جیمز موری?» انگلیسی است که آن را با نگاهِ انتقادی نسبت به جامع? ایرانی نوشته است. نقد سیاست، فرهنگ، اجتماع و به طور مشخص اخلاق ایرانی، مهمترین مضامینی است که در محتوای این رمان جلوه گر شده است. هدف پژوهش حاضر بررسی محتوایی این اثر با توجه به جامع? قرن سیزدهم است که با نگرش به نقش پروتوتیپ ها به عنوان الگوی نویسنده در آفرینش این اثر ، بررسی می شود. از آن جا که این رمان، جزو اولین رمان های فارسی است، ساختار رمان بر اساس برخی عناصر داستان، شیو? روایت و شخصیت پردازی تحلیل می شود. هم چنین ترجم? این رمان که در قالب یک نظام فرهنگی کاملا ایرانی صورت گرفته است، بر اهمیت این رمان می افزاید، بنابراین تحلیل سبک شناسی و ساختار طنز آن موضوع دیگری است که در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته است.

هر شاعر یا نویسنده از تمام ظرفیت های زبان برای بیان احساسات خود استفاده می کند و برای گسترش زبان گفتار و نوشتار از صور خیال بهره می جوید.یکی از این صور خیال که بهره گیری از آن به زبان ،عمق بیشتری می دهد که بتوان به دنیای غیر محسوس دیگری دست یافت «نماد» است. نمادها از دیر باز در عرصه شعر ونثر فارسی وجود داشته اند. آنها مفاهیم گوناگون و گاه متضاد و متغیّری را در فرهنگ ها و زمان های مختلف القاء می کنند.درباره اینکه چرا هنرمندان به نماد و رمز متوسل می شوند،گفته اند که: گاه هنرمند ان به حقایقی می رسند که زبان متعارف از بیان آن ناتوان است؛ از این رو ناچار می شوند زبان رمز را به کار ببرند. برای نمادهاتقسیمات مختلفی ارائه کرده اند وآنها را به نماد های«خودآگاه ونا خودآگاه»، «قرار دادی یا عمومی و خصوصی یا شخصی»، «ابداعی و مرسوم»، «مرده و زنده»و«مثبت و منفی» تقسیم کرده اند. هرچند که مفهوم بسیاری از نمادها به زمان ونحوه ی به کارگیری آنها در شعربستگی دارد و در تقسیمات گوناگون جای می گیرند،در این پژوهش باروش مطالعه کتابخانه ای سعی شده است پس از اشاره کلی به ادبیات معاصر، ادبیات جنگ ودفاع مقدس و ویژگی های آن ها ، انواع نمادها و نماد گونه ها بر اساس محتوای پیام و مفاهیمشان در شعر دفاع مقدّس بررسی و شناسایی شوند. نماد ها تحت بیست عنوان کلّی مانند: نمادهای اساطیری، انقلابی، بیداری، شخصیّتی و... دسته بندی شده اند و هرکدام از این عناوین کلّی به عناوین جزئی دیگری تقسیم شده اند و مصادیق آن ها از بین اشعار شاعران دفاع مقدّس انتخاب و ذکر شده است.

حسّ حسرت و نوستالژی، بخش جدایی ناپذیر ادبیات دفاع مقدّس است. نوستالژی در این شعر، از نوع فردی و مربوط به مسائل زندگی خصوصی نیست. حسرت شاعر جنگ، حسرت جامعه ی او است. اگر از دل تنگی برای رسیدن به شهادت می سراید، حرف شخصی او نیست، با توجّه به مقتضیات آن روزگار، این آرزوی شاعر، حرف دل جمع کثیری از مردم به ویژه جوانان پرشور و انقلابی بوده است که برای رفتن به جبهه و رسیدن به مقام رفیع شهادت از یکدیگر پیشی می گرفتند. همچنین نوستالژی دفاع مقدس شامل دلتنگی برای جبهه و یاران همدل است.

چکیده از قرن نوزدهم میلادی که تحولات جهانی در هم? ابعاد زندگی انسان ها نمود پیدا کرد، ادبیات هم به عنوان زیر مجموعه ای از نظام فرهنگی تحت تاثیر این رخدادها قرار گرفت. اندیشه های جدیدی دربار? رابط? ادبیات و اجتماع مطرح شد که در مهمترین رویکرد خود ، ادبیات و به طور جزئی تر رمان را بازتاب دهنده تحولات و مسائل اجتماعی می دانست. همزمان با این تحولات اجتماعی و اندیشه های جدید در جهان ، ایران قرن سیزدهم نیز، عبور از یک مرحل? سنتی به تجدد را تجربه می کرد. این رویدادها هم زمان با دوران قاجار بود که به دنبال یک رابط? متقابل روشنفکران ایرانی با جهان غرب، ادبیات را هم تحت تاثیر قرار داد. اولین نمونه های ادبیات در این دوره، بیان کنند? اندیشه های جدیدی است که پیش از این در ادبیات نمود چندانی ندارد. نوع ادبی رمان هم در همین دوره و به تقلید از غرب ظهور کرد. رمان« سرگذشت حاجی بابا اصفهانی» نیز در ردیف اولین رمان های فارسی، بیان کنند? اندیشه های جدیدی است که از زبان نویسنده و مترجم آن مطرح می شود. این رمان نوشت? «جیمز موری?» انگلیسی است که آن را با نگاهِ انتقادی نسبت به جامع? ایرانی نوشته است. نقد سیاست، فرهنگ، اجتماع و به طور مشخص اخلاق ایرانی، مهمترین مضامینی است که در محتوای این رمان جلوه گر شده است. هدف پژوهش حاضر بررسی محتوایی این اثر با توجه به جامع? قرن سیزدهم است که با نگرش به نقش پروتوتیپ ها به عنوان الگوی نویسنده در آفرینش این اثر ، بررسی می شود. از آن جا که این رمان، جزو اولین رمان های فارسی است، ساختار رمان بر اساس برخی عناصر داستان، شیو? روایت و شخصیت پردازی تحلیل می شود. هم چنین ترجم? این رمان که در قالب یک نظام فرهنگی کاملا ایرانی صورت گرفته است، بر اهمیت این رمان می افزاید، بنابراین تحلیل سبک شناسی و ساختار طنز آن موضوع دیگری است که در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته است.

بیـژن کلکی (1377-1317) یکی از شاعران نه چندان نام آشنای روزگار ماست و می توان از علل ناشناخته ماندن او به این اشاره کرد که وی در دوران زندگی اش هیـچ گاه در صدد برنیامد تا سروده هایش را به شکل کتاب چاپ کند اما پس از مرگش اشعــار او که در قالب های نیمایی و سپیـد سروده شده بود، در دو مجموعه با نام های «نیامدی اسم آب یادم رفت» و «ترانه هایی برای آلکـاپون» تنظیم و چاپ شد. این شاعر معاصر با توجه به اندوخته های ادبی فراوانی که داشت از زبانی ساده برای سرودن اشعار خود استفاده کرد هرچند برخــی تلاش های وی برای دست یابی به سبکی خاص در زبان شعــر، پنهان نمی ماند. از ویژگی های مهم سروده های کلکی این است که آرایه های ادبـی به خوبی و زیبایی جای خود را باز می کنند. بر این اساس به شاعــر امکان می دهند تا از طریق به کارگیری آرایه های لفظـی کلام خود را آهنگین سازد و به کمک شیوه های گوناگون عناصــر خیال و آرایه های معنوی، موسیقی درونی شعرش را به گونه ای دلکش و پر تأثیر افزایش دهــد. همچنین حضور طبیعت شمــال ایران، آرایه های بیانـی و تلمیح های متنوع در اشعـــار کلکی پررنگ می نماید. در نتیجه زبان و بلاغت در شعــر کلکی زمینه ای را فراهم می کند تا شاعر روشن بین و آگاه از دردهای اجتماع، بتواند اندیشه های مهمی چـون آزادی، مرگ، نومیدی و... را در قالب سروده هایش بیان کند. در این پژوهش تلاش بر آن بوده است تا علاوه بر معرفی بیــژن کلکی به بارزترین ویژگی های زبانی، مهم ترین آرایه های ادبی و بلاغی و عمده ترین بن مایه های اندیشگانی در شعــر او پرداخته شود.

ادبیات فارسی گنجین? گذشت? اسطوره ای، تاریخی، ملی و مذهبی ایران است. هرکدام از این عوامل از بدو پیدایش تا به امروز متناسب با اوضاع زمان تغییراتی در شکل و محتوای خود یافتهاند. چگونگی و نوع استفاده نویسندگان و به ویژه شاعران از این عناصر همواره دست خوش تغییراتی متناسب با شخصیت و یا حوادث و وقایع زمان شاعر مورد نظر بوده است. اصطلاح دگردیسی که از حوزه علم زیست شناسی وارد ادبیات شده است میتواند به این تغییر و تحولات اطلاق شود. نظامی به عنوان شاعری برجسته که از پشتوانه فرهنگی، دینی و اسطوره ای بسیار قوی برخوردار است. در آثار شعری خود و براساس بن مایه این عناصر به شخصیت ها، حوادث و پردازش داستان های خود رنگ و شکلی دیگر داده است. یکی از مهمترین منابع و مراجع نظامی، شاهنامه فردوسی است. نظامی باتوجه به شخصیت های موجود در شاهنامه و اعمال و رفتار آن ها، شخصیت ها و داستان های خود را سروده و به نوعی دگردیسی نموده است. علاوه بر شاهنامه، نظامی به آثار دیگر نیز نظر داشته است. این پایان نامه به دگردیسی شخصیت ها، صفات و ترکیب ها، آداب و رسوم، حیوانات، ابداعات و اختراعات، آیین های جنگ و... در آثار نظامی پرداخته است.

قرآن کریم و سنّت و احادیث پیامبراکرم(ص) و ائمّه معصومین(علیهم السّلام) تأثیر زیادی بر فرهنگ و آثار هنرمندان اسلام به خصوص شعرا داشته است. بعد از ورود اسلام به ایران، شعر ایران هم تحت تأثیر این آموزه ها قرار گرفت. از جمله این شاعران می توان استاد سخن، سعدی را نام برد که آموزه های دینی را در قالب تلمیح، تضمین، اشاره یا نقل به مضمون در شعرش جلوه گر ساخته که هدف اصلی این تحقیق است. در این تحقیق ابتدا اشعاری که مضمون دینی داشته اند جداسازی شده سپس آیات و احادیثی که مرتبط با این اشعار بوده برای توضیح و تفسیر آورده شده است. فصل اول کلیاتی در مورد سعدی و بوستان و چگونگی تأثیر قرآن و حدیث در ادبیات فارسی و همین طور آثار سعدی به صورت مختصر نوشته شده است. فصل دوم که بخش اصلی تحقیق است آموزه های دینی تحت عناوین مختلف در بوستان مورد بررسی قرار گرفته است که عبارتند از: اموراخلاقی، امور دینی وشرعی، بخشی راجع به پیامبرانی که سعدی در بوستان از آنها یاد کرده است، عرفان، امور دنیوی و اخروی، امور اجتماعی و سیاسی، امور خانوادگی. نتیجه این که بوستان، مثنوی اخلاقی تعلیمی است که چنان با آموزه های دینی ما عجین شده است که کمتر بیت یا حکایتی در آن یافت می شود که بطورمستقیم یا ضمنی به امور دینی مربوط نشود زیرا اخلاق و مذهب چیزی جدا از هم نیست و با بررسی اجمالی بوستان می توان به وفور آیات و احادیثی را یافت که سعدی در سرودن این کتاب گران-قدر بدان نظر داشته است.

چکیده: ادبیات کودکان به عنوان شاخه ای از ادبیات روزگاری است که پا به عرصهی وجود نهاده است و روز به روز بر رشد و بالندگی آن افزوده می شود. این گونه ی ادبی در بردارندهی محتوای غنی برای کودکان است، محتوایی که به منظور تربیت فردی و اجتماعی کودکان به گونهای زیبا و ادبی آماده شده است. بررسی و پژوهش در باب این شاخه یکی از مسائل مهم و اساسی است که از سوی صاحبنظران تربیت و ادبیات مورد توجه قرار گرفته است؛ چرا که با تحقیقات در این زمینه بهتر میتوان برای نیازهای روحی این گروه برنامه ریزی کرد. براین اساس با توجه به اهمیت این گونهی ادبی تحقیق و پژوهش در این زمینه ضروری به نظر میرسد. از جمله نویسندگانی که در این زمینه زحمت بسیار زیادی کشیده و آثار بکری برای کودکان آفریده، فرهاد حسنزاده است. وی با ایجاد نوآوری و سبکی خاص در کتابهایش یکی از نویسندگان برتر ادبیات کودک و نوجوان است که چندان شناخته شده نیست. این پژوهش به بررسی داستانهای کوتاه کودک حسنزاده می پردازد. در این بررسی با تاکید بر عناصر داستان و ویژگیهای سبکی این نویسنده، اصول به کار رفته در این داستانها و محورهای فکری نویسنده روشن خواهد شد. واژگان کلیدی : ادبیات کودک، فرهاد حسن زاده، عناصر داستان، سبک

نگاه ساختاری به آثار ادبی به سبب بررسی عناصر درون متنی و کشف الگوی پیوند آنها، زمینه های دریافت شایسته تر از ماهیت ادبیات را فراهم می آورد و با ارائه ی شگردهای خلق آثار برتر ادبی می تواند به گسترش الگوهای پردازش اثر ادبی کمک کند. این پایان نامه به «تحلیل ساختاری حکایات بوستان بر اساس نظریات دو تن از ساختارگرایان به نام های تزوتان تودوروف و کلود برمون» که با ابداع نظام های مبتنی بر نمایش شکل واره ای برای روایت، هر یک طرحی، بر پایه ی چگونگی روابط بین کوچک ترین واحدها پیشنهاد می کنند، اختصاص یافته و هدف از انتخاب این موضوع، انطباق این نظریات برحکایات بوستان است. به این منظور به شیوه کتابخانه ای-اسنادی، آثاری در خصوص ساختارگرایی مورد مطالعه قرار گرفت؛ سپس نظریات پژوهشگران مذکور بر حکایات اعمال و بررسی شد. پیرنگ حکایات بررسی شده ساده و متشکل از یک یا دو پی رفت است و معدود حکایاتی که مشتمل بر سه پی رفت هستند، نیز دارای پی رنگی ساده می باشند. حوادث در این حکایات، ساده اما در عین حال عمیق و تاثیرگذار هستند و متناسب با اهداف حکایات اخلاقی و تربیتی طراحی شده اند. بیشتر این حکایات پایان خوشی دارند و در تعدادی از آنها قراردادهای اجتماعی نقض و سپس بار دیگر برقرار می شوند. در برخی از حکایات مورد بررسی دو نیروی خیر و شر در مقابل یکدیگر قرار می گیرند. در حکایات بررسی شده، ابتدا وضعیت متعادل برقرار است، سپس حادثه رخ می دهد و این وضعیت اولیه دچار روند تغییر می شود و وضعیت نامتعادل شکل می گیرد و بعد از رسیدن قهرمان به هدفش (یا عدم دستیابی) وضعیت متعادل سامان یافته ای شکل می گیرد. البته باید این نکته را در نظر گرفت که اکثر حکایات بوستان دربردارنده ی پند و اندرزهای اخلاقی است که این خود از مهمترین عواملی است که حکایات را از قید و بند تحلیل ساختاری رهایی می بخشد.

چکیده بومی گرایی، تمایلی نسبی است که از احساس میهنی هنرمند، نشات می گیرد و بر اساس آن شاعر یا نویسنده، تاثیرات محیط اجتماعی خود را آگاهانه یا ناخودآگاه به کمک عناصر بومی و محلی، در اثر خویش، بازتاب می دهد. منوچهر آتشـــی، از شاعران توانمند و چیره دست معاصر است که آثار ارزنده ای در زمینه شعر نو خلق کرده است. درون مایه اشعار او به وی‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ژه در مجموعه های ،«آهنگ دیگر» و « آواز خاک» بیشتر مربوط به اقلیم جنوب ایران است. تاثیرِ مکان در شعرِ وی به ویژه در ترکیب سازیها و تصویر سازیهای بدیعِ او دیده می شود. وجود واژه های بومی و استفاده از ابزار های مختلف آن از جمله طبیعتِ جنوب از ویژگی های شعری اوست. منیرو روانی پور نیز از داستان نویسان برجسته معاصر است که تاثیر فضای جنوب، در آثارش آشکار است. بومی گرایی آتشی و روانی پور در آثارشان نمایان است و حجم زیادی از واژه ها، تصاویر و فضاسازی ها به اقلیم جنوب به ویژه بوشهر مربوط می شود. منوچهر آتشی و منیرو روانی پور اگرچه از اقلیم جنوب ایران- بوشهر- برخاسته اند اما بومی گرایی این دو به طور نسبی تمایزهایی با یکدیگر دارد.این پایان نامه، پژوهشی در جهت بررسی جنبه های گوناگون بومی گرایی و کشف تفاوت های موضوع نامبرده در آثار منوچهر آتشی و منیرو روانی پور است. کلیدواژه: بومی گرایی، منوچهر آتشی، منیرو روانی پور، اقلیم، طبیعت

این پایان نامه در نظر دارد به بررسی دو رمان مهم ادبیات جنگ یا پایداری در ایران بپردازد:«ثریا در اغما» اثر اسماعیل فصیح و «سفر به گرای270درجه» اثر احمد دهقان. در این پایان نامه، این دو رمان از منظر زبان، سبک و اندیشه با هم مقایسه شده اند. این تحقیق به بررسی سبک و اندیشه ی مطرح شده در این دو اثر و مقایسه ی آن ها با هم،فراز و فرودها و نقاط قوت و ضعف شان اختصاص دارد. و این که ذهن و زبان احمد دهقان، چه تفاوتی با ذهن و زبان اسماعیل فصیح دارد.

منوچهر آتشی یکی از چهره های مطرح و ماندگار شعر معاصر، در سه قالب کلاسیک، نیمایی و به ویژه سپید طبع آزمایی کرده است. تصویر را باید یکی از مهم ترین ارکان شعر و یکی از جنبه های ناگزیر تحقیق و پژوهش در شعر آتشی دانست. وی، علاوه بر استفاده از شیوه های تصویر پردازی شاعرانه گذشتگان، نوآوری هایی خاص خود و متناسب با ذائقه هنری خواننده امروز دارد. دو دوره زندگی آتشی در بوشهر و تهران، در شیوه پردازش و خصوصاً نحوه گزینش عناصر تصویرپرداز او، موثر بوده است. آتشی در شعر خود، چهره ای مطلوب و خوشایند از عصر علم و صنعت و زندگی شهر نشینی ترسیم نمی کند، امّا حتّی در آخرین سروده هایش، با بیانی نوستالوژیک، جاذبه های زندگی و اقلیم بومی خود را به زیبایی به تصویر می کشد. از مهم ترین ویژگی های تصاویر شعر آتشی، می توان به عنصر حرکت و پویایی در تصاویر، انسجام و هماهنگی بین عناصر و اجزای شعر در محورهای افقی و عمودی و به تبع آن، هماهنگی تصویر و محتوا در بسیاری از سروده ها، استفاده دقیق و سنجیده از فرم و امکانات نگارشی جهت پردازش تصاویر و ... اشاره کرد. در مجموع استفاده بهینه از عنصر مشاهده و باریک بینی - که زمینه ساز توصیفات جزئی و دقیق در شعر او می شود- ، قدرت بالای تخیّل شاعرانه و معلومات گسترده آتشی از شعر کلاسیک و معاصر، فرهنگ و باورها و اندیشه های گوناگون نوع آدمی در گذشته و حال را، می توان سه رکن اصلی تصویرپردازی در شعر او دانست.

چکیده در طول تاریخ حیات بشر بر روی زمین ، از ابتدای خلقت تا کنون ، جنگ به عنوان یکی از موقعیت های زندگی بشر ی همواره وجود داشته است . با شروع جنگ تحمیلی عراق در ایران ، جنگ بر زندگی و حیات سیاسی و اجتماعی و فرهنگی مردم ایران تأثیرات زیادی گذاشت . یکی از این تأثیرات بر ادبیات و هنر بود و فصل تازه ای را بوجود آورد. که یکی از این شاخه ها ی هنر و ادبیات تئاتر و ادبیات نمایشی بود ، با توجه به ظرفیتی که ادبیات نمایشی دارد هنرمندان و نویسندگان توانستند آثاری با نام دفاع مقدس و جنگ بوجود آورند . بسیاری از نویسندگان و هنرمندان با استفاده از اسطوره ها ، حماسه ها و آیین های کهن ایران و تلفیق این مضامین با جنگ تحمیلی و دفاع مقدس توانستند آثاری نو بیافرینند که باعث تهییج و ازدیاد روحیه ی مردم و رزمندگان برای دفاع از کشورو پایداری در برابر دشمن بود . در این پژوهش سعی شده است که تعداد چهار ده نمایشنامه از آثار شاخص دفاع مقدس که در آن ها از اسطوره و کهن نمونه و نماد و سمبل استفاده های بیشتری شده بود مورد تحلیل و بررسی قرار بگیرند . کلید واژه: اسطوره ، کهن نمونه ، نمایشنامه ، دفاع مقدس

چکیده محمدعلی افراشته (1338 - 1287) شاعری است آزادی خواه که تمام دوران زندگیش را در راه دفاع از حقوق طبقات زحمتکش صرف کرد. وی اشعار گیلکی و فارسی فراوانی سروده است. افراشته از زبانی ساده و وزن کلاسیک برای سرودن اشعار خود استفاده کرد. زبان روان شعر او آن قدر با زبان مردم جوش خورده که بسیاری از گفته هایش، ضرب المثل و زبانزد خاص و عام شده است. درونمایه و محتوای اشعار افراشته، نموداری از وضع اجتماعی , سیاسی و اقتصادی کشور در فضای معاصر اوست. احاطه اش به واژه های گیلکی و سنت های کهن گیلان و روانشناسی روستایی اش که با احساسات وطن پرستی و ملت دوستی آمیخته شده در همه ی سروده هایش نمایان است. از ویژگی های مهم سروده های افراشته این است که به آفرینش تیپ می پردازد و طنز خود را لابه لای همین تیپ سازی ها ارایه می دهد. طنز شعرش انعکاس مسائل اجتماعی ازجمله؛ بیکاری، محرومیتها، تبعیضها، رشوه خواریها و فساد حاکم بر دستگاه حکومت است. در این پژوهش تلاش بر این است که اشعار محمدعلی افراشته به لحاظ ساختار و محتوا مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. کلیدواژه : افراشته، محتوا، ساختار، طنز

امروزه بررسی جامعه شناختی یکی از شیوه های جدید و کارآمد بررسی متون ادبی است و در تحلیل انواع ادبی به ویژه رمان معاصر کاربرد دارد. از دریچه رمان می توان ساختار یک جامعه را تبیین کرد.جامعه شناسی که خود، شاخه ای از علوم اجتماعی محسوب میشود .چشم انداز روشن و مشخصی را در باره ی رفتارهای اجتماعی انسان ارائه می دهد. و ما را به شکلی خاص از آگاهی مجهز می کند. همچنین ما را بر می انگیزاند تا ساختارهای درونی جامعه را باز شناسیم. ادبیات به عنوان یک نهاد اجتماعی، نماینده روحیات وفراز و نشیب های اجتماعی یک جامعه است. جامعه شناسی ادبیات نیز مطالعه علمی محتوای اثر ادبی، و ماهیت آن در پیوند با دیگر جنبه های زندگی اجتماعی است.در میان گونه های ادبی، رمان بیشترین قرابت را با واقعیت های جامعه دارد. بررسی جامعه شناختی رمان پیشینه ای طولانی ندارد و در ایران نیز به این مبحث توجه شایانی نشده است. به ویژه در مورد رمانهای مربوط به حیطه دفاع مقدس و ادبیات پایداری این کمبود بیشتر احساس می شود.رضا امیرخانی از جمله نویسندگان خوش فکری است که در زمینه رمان نویسی کارهای ارزشمندی را ارائه کرده است. او را می توان یکی از موفق ترین رمان نویسان حال حاضر ایران دانست. از سال1374که رمان موفق ارمیا را نوشت و توانست جوایز فراوانی را از آن خود کند در اوج قرار گرفت. مکانی که تاکنون حفظ کرده است.تلاش برای کشف ساختار درونی دو رمان ارمیا و بیوتن و تطبیق آن با ساختار جامعه بیرون و مقوله دفاع مقدس و نحوه برخورد جامعه با آن، موضوع پژوهش حاضر است.

دوره مشروطه یکی ازدوره های مهم تاریخ ایران است که درآن برای اولین باردرتاریخ ایران اندیشه هایی مانند رهایی از استبداد و استعمار،حکومت وقانون،آزادی وبرابری درجامعه مطرح شد.یکی ازابزارهای بسیارمهم روشنفکران دراین دوره برای نشر افکارمترقیانه سرودن شعرونشرآن دربین توده های مردم بود.یکی ازانواع این اشعار،شعرطنزآمیزبود.هم چنین،تشبیه به عنوان یکی ازپرکاربردترین صورت های خیال انگیز،همواره درآرایش کلام درخدمت شعرفارسی بوده است،اماتشبیهاتی نیزوجود داردکه به جای ایجادفضای زیبای هنری درشعر،به ایجادطنزدرشعرکمک می کند که به آن تشبیهات طنزساز گفته می شود.تمامی تشبیهات طنزسازدر اشعار مورد بررسی این تحقیق در خدمت برآورده شدن اهداف اجتماعی،سیاسی وفرهنگی قرار گرفته است.

جامعه شناسی ادبیات یکی از نوین ترین روش هایی است که به بررسی آثار ادبی با استفاده از مبانی و اصول دو رشته ی جامعه شناسی و ادبیات می پردازد. گرچه این روش روشنگر ابعادی از جامعه شناسی ادبی است و واقعیت ها و نمودهای اجتماعی، اقتصادی و... را انعکاس می دهد، پیشینه ی زیادی در ایران ندارد. با توجه به این نکته که ادبیات و بویژه ادبیات داستانی، مانند هر پدیده فرهنگی دیگر، ساختار بنیادین جامعه را به تصویر می کشد، در این پژوهش به بررسی نمودهای فرهنگی و اجتماعی موجود در آثار دو تن از نویسندگان زن معاصر ایرانی پرداخته می شود و نگارنده فصلی را به جامعه شناسی ادبیات اختصاص داده و توضیحاتی هم درباره ی فرهنگ و ادبیات داستانی آورده و پس از آن در فصلی جداگانه به مسائل اجتماعی و فرهنگی در دو اثر از زویا پیرزاد پرداخته و فصلی را به بررسی نمودهای فرهنگی اجتماعی در دو اثر شاخص غزاله علیزاده اختصاص داده است. نمودهایی چون آداب و رسوم رایج در میان مردم، نحوه زیست و کیفیت زندگی مردم، گرایش افراد جامعه به اعتقادات عامیانه، خرافات و باورهای خرافی، سیمای مرد و زن در جامعه، فرهنگ، شغل و چگونگی ارتزاق مردم، فقر و محرومیت طبقات فرودست، ارزش های اجتماعی، فسادها و کجروی های اجتماعی و موجبات رواج این مسائل در جامعه و بسیاری دیگر از مسائل فرهنگی و اجتماعی که در آثار این دو نویسنده انعکاس یافته است. برای انجام این پژوهش ابتدا منابع و مآخذ مربوط به دو نویسنده و رمان های شاخص آن ها و مسائل اجتماعی و فرهنگی مورد بحث، گردآوری شده و سپس به مطالعه و یادداشت برداری از آن ها و در نهایت تحلیل یافته ها پرداخته شد. نویسندگان این آثار و با پرده برداشتن از واقعیات موجود در جامعه تصویری روشن از جامعه ی ایرانی در آثار خود ارائه کرده اند و به این ترتیب آثارشان هم چون آینه ای است که اوضاع و احوال زمانه را درخود منعکس کرده است.

داستان و رمان بیش از هر اثر ادبی¬ دیگر تحت تاثیر شرایط و اوضاع جامعه قرار دارد و بهتر از هر نوع دیگری می تواند ساختارهای اجتماعی را بازتاب دهد. از دریچه¬ی¬ مطالعه داستان و رمان فارسی می توان ساختارهای اجتماعی ایران را تبیین کرد. امروزه نقد جامعه شناسی یکی از شیوه های جدید و کارآمد نقد متون ادبی است و در تحلیل انواع ادبی به ویژه رمان معاصر کاربرد دارد. تحلیل جامعه شناختی، به توصیف رابطه ی بین جامعه و اثر ادبی می پردازد، در این تحلیل، تحولات و واقعیت های اجتماعی در زندگی روزمره از یک سو و بازتاب آن در جهان تخیلی و هنری اثر ادبی در سوی دیگر قرار دارد. هدف این پایان نامه نقد و بررسی جامعه شناسی، ساختارهای اجتماعی جامعه ایران، طی دوره ی زمانی ازرضاخان تا جمهوری اسلامی و جامعه روسیه در سالهای به قدرت رسیدن بلشویک ها در آثار غزاله علیزاده است.نتایج بدست آمده از این پژوهش را می توان این گونه خلاصه کرد: تحولات سیاسی، اقتصادی فرهنگی و اجتماعی جامعه در دوره های مختلف زمانی، باعث تغییر درساختارهای اجتماعی و شیوه های زندگی کردن مردم می شود، علیزاده، با درک این تحولات اجتماعی و نتایج حاصل از این تغییرات در ساختارهای اجتماعی، این تحولات را در آثارش به صورت مستقیم و واقعی منعکس می کند، وی در انعکاس تغییرات اجتماعی در فضای داستانی دیدگاه ایدئولوژیکی ندارد و فقط توصیف کننده وضعیت جامعه است و راه حلی را برای حل مشکلات ارائه نمی کند.

واژه «شخصیت» در ادبیات داستانی، معادل واژه کاراکتر«character» در زبان لاتین و در روانشناسی معادل واژه پرسون«persona» است که در تحلیل شخصیت¬های داستان در هر دو معنا و کاربرد خود مورد توجه است. شخصیت¬ها استعاره¬ای برای ذات و طبیعت بشر هستند و همان¬طور که هر کدام از اشخاص واقعی دارای ویژگی¬های روحی و روانی هستند، انسان¬های غیر واقعی داستان نیز می¬توانند دارای همین ویژگی ها باشند. ضمن این که شخصیت¬های داستانی را بهتر از انسان¬های واقعی و افرادی که با آن¬ها در ارتباط هستیم، می¬توان شناخت. از سوی دیگر، جنسیت نویسنده در انتخاب این شخصیت داستانی و نحوه پردازش آن بسیار موثر و حائز اهمیت است. به دلیل اهمیت شخصیت و شخصیت پردازی در ادبیات داستانی و تاثیر جنسیت نویسنده به عنوان یک زن، پژوهش حاضر به بررسی این مباحث در بیست داستان کوتاه از بیست نویسنده زن ایرانی می¬پردازد. از نظر نوع شخصیت های انتخابی و شیوه شخصیت پردازی در این بیست داستان کوتاه، اکثر شخصیت¬های اصلی، زن هستند و تعداد شخصیت¬های زن در این داستان¬ها بیشتراز شخصیت های مرد است. نویسندگان زن نیز بیشتر از شیوه شخصیت پردازی غیر مستقیم برای پردازش شخصیت¬های داستانشان استفاده می¬کنند. همچنین زاویه دید اکثر داستان ها سوم شخص مفرد است. در کل می¬توان گفت که این بیست نویسنده زن چندان در پردازش داستان هایشان چه از نظر موضوع، محتوا و درون مایه و چه از نظر شخصیت و شخصیت پردازی موفق نبوده اند. این نتیجه گیری بر اساس، بررسی یک داستان¬ منتخب از این نویسندگان است و سایر آثار آنان مورد بررسی قرار نگرفته است. از بین این نویسندگان سیمین دانشور( با داستان صورتخانه ) موفقیت بیشتری کسب کرده است و داستانش پخته و منسجم تر است.

ادبیات پایداری به دلالت های عام زندگی بشر اشاره دارد. شاعران و نویسندگان پایداری سعی می کنند تا در قالب انواع مختلف ادبی مانند داستان، رمان، شعر و فیلم به آفرینش صحنه هایی از زندگی بپردازند و این نمود ها و مولفه ها را به نمایش می گذارند. مهمترین مولفه های ادبیات پایداری را می توان مبارزه با ظلم و ستم، توصیف و ستایش شهیدان و ستایش آزادی و آزادگی نام برد. اغلب متون ادبیات پایداری به بررسی این مولفه ها می پردازند و سعی می کنند تا صلح و عدالت محوری را با تکیه بر عناصر جایگزین مانند ادبیات، مذاکره و قربانی ترویج دهند و به نوعی از بروز جنگ جلو-گیری کنند. قرآن کریم به بهترین وجه، نمود ها و مولفه های پایداری را که بیشتر در قالب داستان زندگی پیامبران ارائه شده است، به نمایش می گذارد. داستان حضرت ایوب (ع) و فیلم «ملک سلیمان نبی» ساخته شهریار بحرانی، به موضوع پایداری این دو پیامبر در مقابل اجنه (ماوراء طبیعت) و افکار شیطانی اشاره می کنند. رمان «تنگسیر» چوبک، بیانگر نبرد انسانی مبارز برای احیای حق خود و خانواده اش از دست دیگران است. و شعر روایی «ظهر روز دهم» امین پور نیز به واقعه تاریخی عاشورا و نبرد کودکی در جبهه حق علیه باطل اشاره می کند. رمان «سوران سرد» جواد افهمی، به خاطرات سهراب و به مبارزه و تلاش وی برای پیدا کردن جاسوس پایگاه «سوران» اشاره دارد و با استفاده از تکنیک بازگشت به گذشته، زمان غیر خطی را به نمایش می گذارد. متون روایی نام برده به جز رمان «سوران سرد»، بر اساس زمان خطی داستانی گسترش می یابند و حوادث یکی پس از دیگری برای شخصیت اصلی به صورت زنجیر وار به وجود می آیند؛ به گونه ای که ابتدا وضعیت متعادل برقرار است. سپس با بروز حادثه ای، این وضعیت دچار روند تغییر می شود و وضعیت نا متعادل بر رمان حاکم می شود. بعد از ذکر حادثه ها، روایت به وضعیت متعادل سامان یافته ای می-رسد و پایان می یابد. بعد از تحلیل ساختاری، متون روایی ذکر شده به جز رمان «سوران سرد»، با نظریات توردوف و گریماس منطبق هستند و با ترسیم تضاد ها و تعارض ها به آزمایش اشخاص می پردازند.

ادبیات داستانی به عنوان یکی از ساختارهای اصلی ادبیات در دوره معاصر نقش مهمی در انعکاس تحولات اجتماعی ایران بعد از مشروطه داشته است. به همین جهت برای شناخت جامعه می توان به عنوان منبعی موثق به داستان های قبل و بعد از انقلاب مراجعه نمود. تحولات انقلاب اسلامی نه تنها در بخش های سیاسی، اجتماعی بلکه بخش های ادبی و هنری جامعه را تغییر داد و زمینه را برای انتقال و بیان اهداف و آرمان های انقلاب در آثار گوناگون ادبی فراهم کرد. جنگ نیز به عنوان مهم ترین واقعه پس از انقلاب فرصت مناسبی را در اختیار نویسندگان قرار داد تا نظرات متفاوت خود را در خصوص انقلاب و جنگ ارائه دهند. گروهی از نویسندگان چه در طول سال های جنگ و چه پس از آن به دفاع از آرمان های انقلاب و دفاع مقدس و گروهی دیگر با نگاه انتقادی به بیان پیامدها و خسارات جنگ و نکات منفی آن پرداختند. گروه اول داستان های موسوم به «داستان های دفاع مقدس» را خلق کردند. گروه دوم نویسندگان داستان ها و رمان های موسوم به «ضدجنگ» هستند که پس از آزادسازی خرمشهر شکل گرفتند و تلاش کردند تا جنبه های ناگفته و کمتر پرداخته شده جنگ را در اختیار خوانندگان قرار دهند و بدین گونه آنان را با چهره ی واقعی جنگ آشنا سازند. داستان های ضدجنگ به داستان هایی اطلاق می شود که نسبت به جنگ موضع منفی دارند و جنگ و پیامدهای آن را متوجه نظام حاکم می کنند. جنگ شهرها موضوع اصلی و محوری در داستان های ضدجنگ است و سایر موضوعات در کنار پرداختن به این موضوع مورد توجه قرار می گیرند. در این پژوهش پس از مطالعه و بررسی آثار داستانی ضدجنگ ویژگی هایی که سبب معرفی این آثار به عنوان ضدجنگ شده، معرفی شدند و مشخص شد که نویسندگان نه با هدف تخریب یا توهین به آرمان های دفاع مقدس که با هدف بیان چهره ی واقعی جنگ و واقعیات هشت سال دفاع مقدس به موضوعات و مسائلی توجه داشتند که در سایر آثار داستانی دفاع مقدس کمتر مورد توجه بوده است.

ادبیات هر قوم و ملت آینه ی تمام نمای رشد و شعور معنوی آن جامعه محسوب می شود و کودکان به عنوان بخشی از سرمایه های انسانی در تحولات آتی هر جامعه بالقوه جریان ساز خواهند بود؛ بنابراین پرورش ذهن و فکر کودکان و کمک در جهت ایجاد تحول فکری و معنوی در ذهن و باورهای آنان، درنهایت موجبات تحول و بالندگی جامعه را فراهم خواهد ساخت. تعالیم اخلاقی و اجتماعی اگر به صورت غیرمستقیم و در قالب داستان برای کودکان بیان شوند تأثیرگذارتر هستند. یکی از انواع داستان ها که می توان آن را با توجه به شخصیت قهرمانان از دیگر انواع متمایز ساخت، داستان های حیوانات است که به عنوان یک نوع تعلیمی و تمثیلی شناخته شده است. این داستان ها حاوی نکات اخلاقی و اجتماعی نغز است و شخصیت های حیوانی در آن ها در جذب کودکان به این نوع داستان ها و انتقال مفاهیم اخلاقی و تعلیمی به آن ها تأثیر زیادی دارد و تازگی و توانایی خاصی به اثر می بخشد. در این پژوهش 195 داستان با شخصیت های حیوانی( تالیفی، ترجمه و بازنویس از هر کدام 65 داستان) مورد بررسی قرار گرفت. سپس توصیف ها و ویژگی های رفتاری و فیزیکی ذکر شده در این آثار برای هر یک از حیوانات با ویژگی های فیزیولوژی و زیست شناسی آن ها مقایسه شد. هم چنین بسامد حیوانات، صفت های ذکر شده برای هر یک از آن ها و قابلیت آن ها برای نسبت دادن این صفات به آن ها بررسی شد. تقابل و تناسب شخصیت های حیوانی و ارتباط بین صفات و ویژگی های حیوانات در داستان ها با باورهای مردم و فرهنگ جامعه در خصوص بعضی از آن ها و ... مباحث دیگر این پژوهش است. بر اساس این پژوهش تقریبا همه ی ویژگی های ذکر شده در داستان ها برای حیوانات مطابق با طبیعت آن ها است و داستان نویسان بیشتر از حیواناتی که برای کودکان آشناتر و در محیط زندگی آنها بوده اند (به جز چند حیوان در داستان های ترجمه و بازنویسی) استفاده کرده اند. از میان حیوانات از پستانداران، پرندگان و خزندگان به ترتیب بیشتر استفاده شده است و بی مهرگان هم به صورت محدود به کار رفته اند. در همه ی داستان ها روباه، شیر، گرگ، خرگوش، فیل و میمون بیشترین فراوانی را داشتند.

نقد روان شناختی و اسطوره ای که بنیان گذار آن فروید و پیروانش هستند، نقدی مبتنی بر آراء کارل گوستاو یونگ است. بنیاد و اساس نظریه های یونگ، کهن الگوها هستند. کهن الگوها در ناخودآگاه جمعی انسان نهفته اند. بر اساس این نظریه، تمامی گفتارها، پندارها و رفتارهای آدمی، از الگوهایی مشترک پیروی می کنند. از این رو کهن الگوها عناصری مشترک در روان تمامی افراد بشر هستند که در قالب تصاویر نمادین؛ در رویاها، اساطیر، آثارهنری و ادبی، نمود می-یابند. ادبیات نمایشی به عنوان یکی از مشهورترین انواع ادبی، هم به علت خاستگاه اسطوره ای خود و هم به علت هنری بودن؛ قابلیت پروراندن تصاویر و مضامین کهن الگویی را دارد. چیستا یثربی نمایش نامه نویس معاصر، در پردازش آثار خود، بسیار تحت تأثیر اساطیر و کهن الگوها بوده است. با نگاهی به نمایش نامه های او متوجه می شویم که او به تأثیر عمیق این عناصر و قابلیت هویت بخشی آن ها در روان انسان، بسیار اندیشیده است. یثربی بر آن است که در جامعه ای که تجدد و مدرنیته در عمق افکار اجتماع، دامن گیر اقشار مختلف مردم شده و اذهان عمومی را آشفته ساخته است، تنها می توان با بازگشت به ریشه های خود؛ یعنی اساطیر، ارزش های از دست رفته ی فرهنگی را احیا نمود. در این پژوهش پنج اثر از نمایش نامه های چیستا یثربی، به عنوان نمونه ای از ادبیات نمایشی مورد نقد و تحلیل قرار گرفته است. یثربی در آثار خود؛ زمان را در هم می ریزد، نمادهای اسطوره ای، مذهبی و... را در خدمت مسائل عمیق اجتماعی می گیرد، اسطوره و مذهب را تلفیق می کند و به دردهای تمامی اقشار اجتماعی از هر طبقه ای، به خصوص زنان می پردازد.

صائب از جمله شاعران مشهور در مضمون پردازی و ابتکار معانی بدیع است. تصویرآفرینی های بکر و نغز مشخصه ی اصلی آثار شعری اوست. در دیوان وی چون دیگر شاعران از اکثر سازهای رایج یاد شده است. هدف وی از کاربرد واژگان موسیقی، بیان این هنر نبوده بلکه در بیشتر موارد به مدد موسیقی و اصطلاحات آن با صور ذهنی خویش نکات حکمی، اخلاقی، عرفانی، عاشقانه و... را برای خواننده مطرح ساخته است. او گاهی برای بیان این حقایق، اصطلاحات و ابزار موسیقی را به گونه ای سمبل یا رمز قرار می دهد تا مقاصد و مفاهیم انتزاعی خویش را مصور سازد. در این پژوهش به منظور بررسی میزان آشنایی صائب با هنر موسیقی، مجموعه آلات و اصطلاحات موسیقی را در دیوان وی به همراه شاهد مثال های از ابیات او شرح و بررسی نمودیم. هر ساز را ابتدا از نظر ساختار و آنگاه نمونه هایی از کاربرد آن را مطرح ساختیم و به تصویرآفرینی، مضمون پردازی و در مجموع بیان مقاصد شاعر در استفاده از این آلات پرداختیم. با توجه به بررسی های انجام شده در میان سازها، نی پربسامدترین و ارغنون کم کاربردترین آلات موسیقی به کار رفته در شعر صائب اند

ادبیات آیینه تمام نمای زندگی اجتماعی، روحیات و احساسات مردم روزگار و اوضاع حاکم بر آن است. انسان هنرمند از رویدادهای پیرامون خود تاثیر می پذیرد و بازتاب تأثیرات خود را از آنچه بر او گذشته است، در اثر هنری خود بازمی-نماید. یکی از مهمترین مسائلی که امروزه در بررسی ادبیات از اهمیت ویژه برخوردار است. چگونگی بازتاب مسائل اندیشگی جهان معاصر در ادبیات است. در این میان نمی توان از تأثیر جامعه، محیط و جنسیت بر نوع اندیشگی آفرینندگان آثار ادبی غافل بود. نویسنده در هرکجا که زندگی کند علاوه بر عناصر و عوامل مختلف مطمئناً شرایط محیطی و اقلیمی و جنسیت بر مبانی اندیشگی و زبان او نیز تأثیر گذار است. منیرو روانی پور نویسنده جنوبی است که نتوانسته خود را از تاثیر اقلیم و جنسیت برکنار دارد. آثار او در جهت کشف هویت زنان و دفاع از حقوق آنان با تاثیری پذیری از فرهنگ بومی به نگارش درآمده است. بیژن نجدی شاعر و نویسنده شمالی با بهره گیری از محیط شمال و رویدادهای جهان معاصر و تاثیر پذیری از زبان شعر، داستان هایی شعرگونه به نگارش درآورده است. این پایان نامه، پژوهشی است درباره اندیشه و زبان این دو نویسنده و تأثیر جنسیت و جامعه بر مبانی اندیشگی و زبان آنها و همچنین تأثیری که اقلیم و محیط زندگی بر زبان و اندیشه آنان گذاشته است.

فانتزی یکی از گونه های ادبی در داستان نویسی است.این گونه ی ادبی محصول تنهایی انسان در جامعه ی پیچیده در علم و تکنولوژی است.زمانی که علم ،هر چیزی را به غیر از خودش رد می کرد .اسطوره و کهن الگو و افسانه را زاییده ی تخیل می شمرد و تخیل را برای انسان مخرب می دانست .این روند برای انسان محصور در علم و خرد ،تنهایی به همراه آورده بود و از آنجایی که تخیل ،عنصر جدایی ناپذیر فطرت انسان است،و هیچ عاملی نمی تواند در برابر فطرت بایستد،فانتزی که بر پایه ی تخیل محکم می شد ،در صنعتی ترین کشورها یعنی بریتانیای قرن نوزدهم سر برآورد.نویسندگان در این گونه ی ادبی به طور آگاهانه از تخیل آزاد استفاده کردند.تخیلی که می توانست خارج از محدوده ی زمان و مکان حرکت کند.به دلیل اینکه کودکان تخیل قویتری نسبت به بزرگسالان دارند این گونه ی ادبی به سمت ادبیات کودک گرایش پیدا کرد،و با استقبال کودکان روبروشد. فانتزی در ایران از سال 1300ش تحت تأثیر ترجمه های غربی کم و بیش شکل گرفت ودر دهه ی اخیر آثار فانتزی در بین نویسندگان کودک ایرانی رشد زیادی پیدا کرده است .از آنجایی که این گونه ی ادبی دارای اصول و قواعدی می باشددر این پایان نامه برآن شدیم که ابتدا اصول فانتزی را بر اساس اصولی که محمد هادی محمدی در کتاب « فانتزی در ادبیات کودکان» ارائه داده است و همچنین با بهره گیری از کتابهای مرتبط تعریف کنیم و در قسمت بعدی 100 داستان فانتزی کودک ایرانی را بر اساس این اصول و قواعد مورد بررسی قرار دهیم .نتیجه گیری پایانی بر اساس آماری تهیه شده از این جامعه آماری است.

سبک شناسی نقش گرا با الهام از زبان شناسی نقش گرا و به خصوص تأثیر پذیری از نظریه مایکل هلیدی، زبان-شناس مشهور انگلیسی، به صورت یک نظریه مدون در تحلیل متون ادبی کارایی بسیار بالایی دارد. هلیدی با در نظر گرفتن کارکرد اجتماعی زبان و تأثیر پذیری از دیگر نظریه پردازان مکتب نقش گرا از جمله جان فرث، سه فرانقش برای زبان در نظر می گیرد. با تحلیل و بررسی هر یک از سه فرانقش اندیشگانی، بینافردی و متنی، کارکرد زبان در قالب عبارت پردازی های شاعر یا نویسنده، قابل درک و دریافت است. فرانقش اندیشگانی در بردارنده تجربه های فرد از جهان درون و بیرون است. فرانقش بینافردی تعامل و مشارکت فرد با جهان بیرون را شامل می شود و فرانقش متنی نیز جایگاه حضور دو نقش پیش گفته است که عبارت پردازی های شاعر یا نویسنده را شامل می شود. تحلیل سه ساخت اندیشگانی، بینافردی و متنی، تحقق سه لایه سبکی به حساب می آید؛ به گونه ای که هر لایه در ساخت خود بسامدهایی را به همراه دارد. در این پژوهش با تحلیل و بررسی تعداد ده شعر از مجموعه اشعار احمد شاملو با دو محتوای عاشقانه و اجتماعی- سیاسی بر اساس الگوی نقش-گرای هلیدی، نتایج سبکی معناداری به دست آمده است؛ از جمله: الف) شاملو هم در اشعار عاشقانه و هم در اشعار اجتماعی- سیاسی از نقش بینافردی، بیشتر از نقش اندیشگانی بهره برده است؛ ب) رویارویی شاملو با جهان هم ذهنی و هم مادی بوده است؛ به گونه ای که در بین فرآیندهای شش گانه، فرآیند مادی پربسامد ترین فرآیند و فرآیند ذهنی نیز از فراوانی نسبتا بالایی برخوردار است. فرآیند مادی، بیشترین ظرف اندیشه شاعر را، با در نظر داشتن پیکره متنی در این پژوهش، به خود اختصاص داده است؛ ج) انسجام در ساختار و معنای شعر، یکی از ویژگی های بارز و برجسته شعر شاملو به حساب می آید.

زنان داستان نویس در طی نزدیک به یکصد سال داستان نویسی به شیوه ی جدید در ایران، داستان های بسیاری را به چاپ رسانده اند، و به مرور زمان سعی در نشان دادن مساعل و مشگلات خویش کرده اند و توجه بیشتری به همنوعان خود نشان داده و شخصیت های اصلی و قهرمانان داستان هایشان را از میان زنان انتخاب کرده اند. این زنان معمولا دیدگاه های مشابهی نسبت به مسائل دارند و به فمنیست و توجه به حقوق تضییع شده ی زنان در جامعه مرد سالار توجه بیشتری نشان داده اند. بررسی جنبه های گوناگون این داستان ها می تواند روند دگرگونی جریان داستان نویسی این نویسندگان را نشان دهد. این پژوهش می کوشد با بررسی مهمترین درون مایه های مطرح شده در داستان های کوتاه نویسندگان زن دیدگاه های آنان را در زمینه ی موضوعات مختلف مطرح شده در درونمایه ها و بسامد آنان نشان دهد. با بررسی بیست داستان کوتاه از نویسندگان زن می توان به درونمایه های چون: فرزند و دلبستگی های آن، بازتاب عشق در زندگی، خیانت و هوسرانی، کمبود محبت، خشونت و ... که مورد عنایت زنان بوده است اشاره کرد.

از موتیف¬های موجود در ادبیات جهان و به خصوص در ادبیات ایران پرداختن به مسائل شخصی و خانوادگی و به نوعی اجتماعی است. مادر به عنوان یک عامل موثر در ذهن و شخصیت فرد، خانواده و اجتماع همواره مورد پردازش قرار گرفته است. بررسی مضامین مادرانه در شعر شاعران معاصر (زن و مرد) که در محدوده زمانی و مکانی یکسان می¬زیسته¬اند، محور اصلی این پژوهش است. بررسی و مقایسه مادرانه¬ها در شعر این شاعران نشان می¬دهد که ستایش مهر مادری و مرگ مادر از اصلی¬ترین مضامینِ مادرانه هستند. همچنین جنسیت، و پیشامدهای زندگی شاعران، اعتقادات و جهان بینی آنان و تحولات اجتماعی و مذهبی عصر شاعران، در بروز اشعار مادرانه و محتوای آن موثر است. بر این اساس پیشامدهای زندگی باعث شده تا مادرانه¬ی شاعرانی همچون مهدی سهیلی و سیمین بهبهانی دارای بار عاطفی و احساس عمیق¬تری باشد و یا تاثیر اوضاع اقتصادی و اجتماعی را می¬توان بر مادرانه¬ی پروین اعتصامی به خوبی مشاهده کرد، چنان که فقر و تاثیر آن بر خانواده از مضامین اصلی مادرانه¬ی این شاعر است. اوضاع سیاسی کشور نیز باعث شده ملک¬الشعرابهار با نگاهی متفاوت به مادرانه-ها بپردازد و اعتقادات مذهبی طاهره صفارزاده به مادرانه¬ی او نمود خاصی بخشیده است. توجه به مادرانه و تبلیغ مهر مادری، رابطه این گونه اشعار را نیز، در حوزه تعلیم و تعلم مشخص می-کند.

تاریخ بیهقی از مهمترین کتاب های ادبی و تاریخی فارسی است که به نثر مرسل عالی نوشته شده است. بامطالعه این اثر می توان با جامع? دوره غزنویان از بالاترین مقام قدرت (پادشاه) تا پایین ترین افراد جامعه (رعیت) آشنا شد. هدف از این پایان نامه بررسی قدرت در تاریخ بیهقی با رویکرد حقوقی و شامل سه فصل است. در فصل اول به کلیات شامل( اهداف پژوهش، فرضیه های پژوهش، پیشینه تحقیق و روش کار) ، در فصل دوم به قدرت و بررسی مفاهیم حقوقی مربوط به آن (مفهوم قدرت، منشأ قدرت، انواع نظام پادشاهی، مشروعیت دادن پادشاه به کارهای خود،استبداد، نتایج استبداد و ...) سپس به مطالعه موردی داستان ها باتوجه به مفاهیم حقوقی از جمله این حکایت ها ( واقعه بوبکر حصیری،بازداشت امیر علی قریب، داستان بر دار کردن حسنک، حکایت افشین و بودلف و ...)پرداخته و در فصل سوم نتیجه گیری شد که استبداد موجود در جامعه غزنوی به ویژه در دوره سلطان مسعود، باعث از بین رفتن افراد مهم حکومتی چون امیر علی قریب، حسنک وزیر، اریاق و غازی و... که این بی عدالتی( به مجازات رساندن افراد بی گناه)، موجب بی اعتمادی افراد جامعه نسبت بهحکومتودرطولزمان باعث از بین رفتن آن حکومت شد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

چکیده : دفاع ِ مقدّس ِ رزمندگان دلیر اسلام در تمامی جبهه های جنگ تحمیلی ، سرشار از صحنه های زیبا و دل انگیز ِ دلاوری ها و فداکاری های آنان در برابر تجاوزگری و خوی پلید دشمن است . در طول جنگ هشت ساله ، مظاهر و جلوه های زیبای گوناگونی از رشادت ها ، ایثار ، از خود گذشتگی و جان فشانی های رزمندگان رشید میهن اسلامی به وجود آمد که بی گمان در تاریخ پرافتخار ایران ِ عزیز ، تا ابد خواهد درخشید . از نمونه های بارز این جلوه ها می توان به ؛ شهدا ، جانبازان ، آزادگان ، خانواده ی معظم شهدا ، روحیه ی بلند شهادت طلبی ، بسیجیان دلاور ، ارتشیان شجاع ، سپاهیان غیرتمند ، جهادگران ِ جهاد سازندگی این سنگرسازان بی سنگر و ... اشاره نمود که در ادبیات انقلاب اسلامی نمود ِ فراوان پیدا کرده اند و بالطبع در گستره ی ادبیات کودک و نوجوان نیز دیده می شوند . در این پایان نامه به بررسی چگونگی نمود و جلوه های دفاع مقدّس هشت ساله ی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران ، در ادبیات کودکان و نوجوانان پرداخته می شود . از آنجایی که کودکان و نوجوانان ، آینده سازان مملکت اسلامی ما می باشند و تربیت آنان بسیار مهمّ است و ادبیات کودک و نوجوان یکی از شاخصه های تربیتی ِ آنان به شمار می رود ؛ دفاع مقدّس نیز به عنوان یکی از مهمترین مسائل کشور هم بر زندگی کودکان تأثیر گذاشته است و هم در ادبیات مربوط به آنان منعکس گشته است ، نویسندگان کتاب های کودکان بنابر رسالتی که بر دوش داشته اند برای آشنایی کودکان با مسئله ی جنگ جلوه هایی از این موضوع را در کتاب های خود آورده اند ، هرچند این اشارات و جلوه ها ، کاستی های زیادی دارد ، امّا قابل توجّه است و در این پژوهش به آن پرداخته شده و این پایان نامه در سه فصل به موضوعات زیر می پردازد : - فصل اوّل کلیات ، شامل مقدمه و معرفی طرح - فصل دوم بررسی جلوه های دفاع مقدس در کتاب های درسی ( دوره های : ابتدایی ، راهنمایی ، متوسطه و پیش دانشگاهی ) - فصل سوم بررسی جلوه های دفاع مقدس در ادبیات داستانی و شعر کودک واژگان کلیدی : دفاع مقدّس - ادبیات کودک و نوجوان - شهید - بسیجی - رزمنده - و ...

در این پایان نامه، تأثیر جنسیت بر جمله ،خطاب،صفت،فعل،بدل و نقشهای اضافی برسی می شود.برای به دست آوردن جامعه آماری مورد نظر ،یازده داستان کوتاه و بلند، از ده نویسنده معاصر ایرانی(5نویسنده مرد و 5 نویسنده زن)بررسی شده است. تأثیر جنسیت بر جمله، به دو گونه بوده است:نخست اینکه برخی از جمله ها ، تنها در گفتار یک جنس خاص کاربرد داشت.جنبه دیگر ،این بود که یک جنس با توجه به سن ،جایگاه اجتماعی و امثال آن ،از برخی از جمله ها بیشتر در سخنان خود استفاده کرده بودند.زنان با توجه به اینکه، از جایگاه اجتماعی پایین تری نسبت به مردان برخوردار بودند،کمتر به مردان امر کردند؛اما آنها نسبت به مردان، بیشتر از جمله های پرسشی و عاطفی استفاده کرده بودند؛زیرا زنان به پرسش کردن بیش از مردان علاقه مند هستند همچنین با توجه به اینکه زنان از مردان عاطفی تر می باشند، کاربرد بیشتر جمله های عاطفی در گفتار های آنان قابل توجیه است. بعضی از خطابها ،جنبه جنسیتی داشتند و تنها در خطاب به یک جنس خاص به کار رفته بودند؛مانند القاب خاص «آقا» و «پسر» برای مرد و«خانم» و «دختر» برای زن ، خطاب با فحشهای «سلیطه»و «عفریته» برای زن. بعضی از این خطابها،با توجه به جایگاه اجتماعی افراد، توسط یک جنس در خطاب به جنس مقابل بیشتر به کار رفته بود و جنس مقابل،از خطابهای دیگری در خطاب به خطاب کننده استفاده کرده بودند؛ برای مثال، مردان درخطاب به زنان از اسم کوچک و ضمیر تو استفاده کرده بودند ؛اما زنان میانسال به بالا در مقابل،بیشتر القاب خاص و ضمیر شما را در خطاب به مردان به کار برده بودند. مردان از خطاب با واژگان آهای ،های و هوی بیش از زنان استفاده کرده بودند همچنین مردان بیش از زنان، با واژگان شغلی، مورد خطاب واقع شده بودند. برخی از صفتها،بر اثر نگرش جامعه نسبت به زنان و مردان، تنها برای یک جنس خاص استفاده شده بود. با توجه به اینکه، مردان نسبت به زنان در جامعه شناخته شده تر هستند و صاحب اصلی داراییها و املاک شمرده می شوند،از اسم آنها بیش از اسم زنان، به عنوان بدل و مضاف الیه استفاده شده بود.

این رساله در هفت بخش تنظیم گردیده است . بخش اول تحت عنوان کلیات و تعاریف که در آن ابتدا تعریف لغوی و اصطلاحی ترجیع بند و ترکیب بند را آورد. و تعاریف کتب قدیم بلاغی را با تعاریف متاخرین مقایسه کرده ایم و سپس ویژگیهای مهم و توانایی آن رانسبت به قالبهای دیگر سنجیده ایم و با بخشی که در مورد ترجیع و نقش آن در این قالب و هنرهای دیگر وحتی آیات مبارکه قرآن کریم این بخش را بپایان برده ایم. بخش دوم بررسی سیر تاریخی ترجیعات است . دراین بخش بر اساس سه معیار مهم تعداد ترجیعات تازگی مضمون و زیبایی سخن به معرفی شاعران برجسته ای که در این قالب طبع آزمانی نموده اند پرداخته ایم و با ارائه ابیاتی از ترجیعات آنها وزن و مضمون و ویژگیهای خاص آنها را بیان کرده ایم . در بخش سوم بحثی را تحت عنوان ترجیع در شعر نو آورده ایم که با ارائه نمونه هایی از شاعران نوپرداز تکرار و ترجیع و نقش آن را در شعر نو بررسی کرده ایم. در بخش چهارم به بحثی مفصل دربارهء مضامین و موضوعات اصلی ترجیعات پرداخته ایم و مضامینی را از قبیل ساقی نامه ها، مدح و لغت ، مرثیه مذهبی و غیرمذهبی، مضامین عرفانی،عاشقانه، اجتماعی، سیاسی هجو، وصف ، نوحه و ... با آوردن نمونه های زیبا و دل انگیز بررسی کرده ایم . در بخش پنجم وزن و بحرهای مورد استعمال را دراین دو قالب بررسی کرده ایم و ارتباط مضامین و بحرهای شعری را جداگانه با ارائه آمارو جداول نشان داده ایم . دربخش ششم ده ترجیع مهم و برجسته را با توضیحاتی آورده ایم که در انتخاب این ترجیعات تنوع موضوع، تفاوت سبک سخن و دورهء تاریخی سرودن آنها رعایت شده است . و بخش پایانی شامل فهرست و منابع و ماخذ است .

طنز و شوخ طبعی یکی از انواع شعر غنایی است که ظهور آن بخصوص بعد از انقلاب مشروطیت منشا تحولاتی مهم در ادبیات فارسی گشته است . در این پایان نامه به نقد و بررسی طنز، هجو و هزل از مشروط تا 1332 پرداخته شده است . ابتدا چون تعاریف دقیقی از سه اصطلاح مذکور وجود نداشت با بررسی آثار و تعاریف صاحب نظران، تعریف های نسبتا دقیقی از آنها ارائه گردید و براساس این تعاریف به سیر تاریخی این سه نوع، بطور اختصار اشاره شد و از میان شاعران و نویسندگان دوره مشروطه تا 1332 نیز، ده نفر بعنوان نمونه، که بشکلی دارای برجستگی خاص بوده اند برگزیده شده اند و به نقد و قررسی آثار آنها اقدام گریده است . این ده نفر عبارتند از نسیم شمال، علی اکبر دهخدا، محمدعلی جمالزاده، میرزاده عشقی، عارف قزوینی، ایرج میرزا، صادق هدایت ، جلال آل احمد، ابوالقاسم حالت و ملک الشعرای بهار. در این تحقیق معلوم شد طنز سخنی است انتقادی وخنده آور که به قصد اصلاح و تکامل جامعه بیان می گردد و هجو سخنی است کینه توزانه که به قصد از بین بردن شخصیت و آبروی فرد مورد هجا، با کلمات زشت و رکیک گفته می شود و هزل سخنی است شوخ طبعانه که برای خنداندن مخاطب و خوش داشتن اوقات او بیان می گردد. در سیر تاریخی نیز معلوم شد که طنز تا قبل از مشروطه کم و بینش رواج داشته است ، اما بیشتر در قالب حکایاتی کوتاه به امور اخلاقی و گاهی اجتماعی توجه می شده است . ولی از زمان مشروطه طنز سیاسی به وجود می آید و همراه آن طنزهای اجتماعی و فرهنگی نیز رشد می یابند. در کل طنز دوره مشروطه همچون آیینه ای تمام نما در مقابل اوضاع و احوال سیاسی اجتماعی و فرهنگی آن دوره است . هجو از ابتدای شعر فارسی تا دوران مشروطه کم و بیش رواج دارد ولی از دوره مشروطه به بعد از رونق آن کاسته می شود. در این دوره هجوها بیشتر رنگ و بوی سیاسی دارند. هزل در آثار رسمی ادبی در گذشته و در دوره معاصر چشم گیر نیست ، در دوره معاصر هزل بیشتر در مجلات و روزنامه رواج می یابد که این هزلها از نظر ادبی ارزش چندانی ندارد. در میان افراد مورد تحقیق نسیم شمال در نظم و دهخدا در نثر پیشقدم بوده اند و از نظر کثرت و تنوع آثار نسیم شمال و ابوالقاسم حالت در میان شاعران برتر از دیگران می باشند و هر دو از نظر ابتکار و نوآوری در ساختار و محتوا نیز در صدر قرار دارند. در میان نثر نویسان، دهخدا صاحب سبک و ابتکار است ، ولی آثار او حکایت گونه است ، حکایات دهخدا در آثار جمالزاده برای اولین بار به شکل داستان کوتاه در می آید و صادق هدایت این داستانها را تکامل می بخشد و ساختاری مستحکم در ادبیات داستانی طنزآمیز پایه گذاری می کند. در کل طنز دهخدا ستزه جو و پرخاشگر است . طنز جمالزاده شاد و سطحی است و بیشتر به ظواهر می پردازد و طنز صادق هدایت عمی و درون گرا و موثرتر است صادق هدایت ساختار داستانی طنزآمیز و تنوع محتوا نسبت به جمالزاده و جلال آل احمد برتر است . در دوره مشروطیت مجلات و رزنامه ها بار عمده چاپ و نشر آثار طنزآمیز را به عهده داشته اند و کم و بیش همه آنان با مساله توقیف و تعطیلی روبرو بوده اند.

در این تحقیق که به شیوهی کتابخانه ای تهیه شده است ، شخصیت ، مقام ، اهمیت وویژگیهای پیر در حدیقه و مثنوی و چند اثر عرفانی دیگر مورد بررسی قرار گرفته است . در این مقایسه مشخص می شود سیمای پیری که مولانا به تشریح آن می پردازد ، از توصیف سنایی کامل تر است . اگرچه این سیما در ادب عرفانی و به خصوص در حدیقه و سایر آثار سنایی سابقه دارد . انتخاب پیر حقیقی و هشدار همیشگی مولانا از گرفتارشدن در دام پیر دروغین از مشخصات عمده ی کلام اوست . سنایی هرچند به پیر و مقام بالای او اشاره می کند ، اما به اندازه ی مولانا به تشریح جزئیات نمی پردازد . تفصیل سخنان مولانا در این زمینه و دقت او در توصیف شخصیت پیر ، ناشی از تحولات جامعه است که بر عرفان و تصوف تاثیر مستقیم نهاده و نیز تکامل ادب صوفیه که به روشن شدن گوشه های تاریک و نا گفته ی عرفان منجر شده است . تکاملی که حاصل آن وجود نابغه ای به نام مولانا نیز می باشد . همچنین حکایت هایی که در باره ی پیران و اولیای الهی در این دو کتاب آمده است ،گردآوری شده است تا گوشه هایی از جلوه های فردی و اجتماعی پیر نشان داده شود و شیوه ی زندگی و ویژگی های اخلاقی و عقایدش روشن گردد .