صنعت گردشگری به عنوان صنعتی پویا، بخش مهمی از فعالیت های اقتصادی و تولیدی کشورها را به خود اختصاص داده است. یکی از انواع گردشگری، گردشگری روستایی است. توسعه گردشگری در مناطق روستایی یکی از مهمترین راهکارهای کاهش فقر روستایی، کاهش مهاجرت و کاهش مشکلات اجتماعی و اقتصادی روستا به شمار می رود. این پژوهش به روش پیمایشی انجام گردید، ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بوده که تعداد این پرسشنامه ها از طریق فرمول کوکران 190 نفر تعیین گردید. برای تعیین پایایی تحقیق نیز تعداد 28پرسشنامه در روستای مذهبی گردشگری بهمنان در دهستان کسلیان توزیع گردید و با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای دسته سوالات اقتصادی، اجتماعی به ترتیب 877/0، 776/0 محاسبه شد. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی نقش گردشگری روستایی بر توسعه اقتصادی - اجتماعی مناطق روستایی دهستان کسلیان در استان مازندران بود که در سه حیطه روستاهای دارای جاذبه تاریخی، مذهبی و طبیعی مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت و از طریق آزمون کروسکال والیس و نیز تعیین ضریب همبستگی و استفاده از تکنیک تحلیل عاملی متغیرهای این تحقیق مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج آزمون کروسکال والیس و ضریب همبستگی نشان داد که در سطوح 95 و 99 درصد, ورود گردشگران تاثیرات مثبت و معناداری را بر بهبود درآمد اهالی روستا، توسعه امکانات بهداشتی عمومی، بهبود سیستم دفع فاضلاب و دفع زباله، گسترش مراکز اعتباری , توسعه سکونتگاه ها و معابر روستاها, بهبود سیستم های ارتباطی, بهبود اشتغال زنان و افزایش شناخت اهالی نسبت به گردشگران و همسازی با آن ها داشته است. همچنین نتایج این آزمون ها نشان داد که ورود گردشگران آثار منفی و معناداری را بر افزایش دلالی و قیمت اراضی، کاهش آرامش و آسایش زندگی ساکنین، افزایش اختلافات ملکی, افزایش سرقت و بزهکاری در بین اهالی روستاها, افزایش تمایل اهالی به مهاجرت از روستا, افزایش قیمت کالاها واجناس مصرفی و کمرنگ شدن ارزشهای فرهنگی بومی اهالی داشته است. تحلیل عاملی برای هر دسته از روستاهای با غالب گردشگری مذهبی, تاریخی و طبیعی به طور جداگانه محاسبه گردیده و مهمترین عوامل مثبت و منفی ورود گردشگران به این روستاها به همراه درصد واریانس آن ها محاسبه گردید. نتیجه تحلیل عاملی برای کل روستاهای دهستان عوامل مثبت ورود گردشگران را به ترتیب در سه عامل توسعه زیرساختی و عمرانی(35% واریانس), توسعه اقتصادی و رفاهی(12% واریانس) و توسعه اشتغال( 1/8% واریانس) تعیین نمود. همچنین نتایج تحلیل عاملی, عوامل منفی ورود گردشگران به این دهستان را در سه عامل تخریب فضای کسب و کار( 1/32% واریانس), ایجاد ناهنجاری های اجتماعی و زیستی( 2/12% واریانس) و تغییر ساختار فرهنگی - جمعیتی(2/7% واریانس) تعیین نمود.