تجمع زیاد آنیون ها و کاتیون ها در محلول خاک از رشد و نمو گیاه جلوگیری می کند. بیشترین مشکل در خاک های شور مربوط به نمک های بسیار محلول است.خاک های شور حاوی مقدار زیادی از این نمک ها هستند،بنابراین شستشوی این خاک ها و حرکت املاح در آن ها همواره حائز اهمیت است. به منظور بررسی حرکت املاح، آزمایش های آبشویی بر روی ستون های خاک برداشت شده از منطقه عزیز-آباد بم، به اجرا در آمد. تیمارهای خاک شامل ستون های خاک دست خورده از پنجنوع بافت مختلف لومی رسی، لومی، لومی رسی شنی، لومی شنی و شنی لومی بودند. ستون ها به گونه ای پر شدند که چگالی ظاهری خاک داخل آن ها 5/1 گرم بر سانتی متر مکعب باشد. آبشویی ستون های خاک تا 5 برابر حجم آب منفذی انجام گرفت. زه آب ها برای تجزیه شیمیایی جمع آوری شدند و از لحاظ کاتیون های محلول(کلسیم،منیزیم، سدیم و پتاسیم) مورد تجزیه قرار گرفتند.بعد از اتمام آبشویی ستون های خاک به سه قسمت ده سانتی متری برش داده شدند و در هوا خشک شده و از لحاظ هدایت الکتریکی و کاتیون ها مورد آنالیز شیمیایی قرار گرفتند. نتایج نشان داد آب مورد استفاده در آزمایش های آبشویی توانست غلظت املاح و به تبع آن شوری خاک را کاهش دهد و این خاک ها برای اصلاح، نیاز به هیچ گونه ماده اصلاح کننده نداشتند. به طور کلی تأثیر بافت های درشت دانه روی انتقال یون ها بیشتر از خاک های ریز دانه بود و ورود املاح در زه آب در خاک های با بافت ریزتر پیشروی کمتری داشته است، مقدار رس، نقش مهمی در نگهداری و جابجایی یون ها در خاک بازی می کند. براساس نتایج حاصله تفاوت بین مقادیر آب آبیاری مورد نیاز برای جابجایی املاح و شستشوی خاک های شور و سدیمی، به بافت خاک بستگی دارد.

تنش شوری در خاک یکی از مهمترین دلایل کاهش توان اراضی در تولید محصولات کشاورزی است. منطقه سیستان به دلیل شرایط خاص آب و هوایی و منابع آبی محدود دارای خاک های شور-سدیمی است. لذا اصلاح خاک و تعیین میزان آب لازم برای آبشویی املاح از نیمرخ خاک برای رشد بهتر گیاه در منطقه از اهمیت زیادی برخوردار است. بنابراین در این مطالعه اثرات آبشویی بر کیفیت خاک های شور منطقه سیستان در طول ستون های غیر اشباع خاک مورد برررسی قرار گرفت. این آزمایشات روی چهار بافت خاک (لومی، لومی رسی شنی، لومی شنی و لومی رسی) در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تیمار و سه تکرار اتجام گرفت. نمونه های خاک در داخل لوله هایی از جنس پی وی سی (pvc) ریخته شد و آبشویی طی 10 مرحله تا پنج برابر حجم آب منفذی صورت گرفت. پس از آن زه آب خروجی جمع آوری و غلظت املاح مورد نظر (سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم) و شوری در زه آب اندازه گیری شد. در پایان آزمایشات، ستون ها برش داده شده و از نظر خصوصیات خاک شامل شوری و غلظت املاح شامل سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم مورد بررسی قرار گرفت. داده ها با نرم افزار spss آنالیز و نمودارهای آبشویی ترسیم شدند. نتایج آبشویی خاک ها نشان داد که آب مورد استفاده در آزمایشات آبشویی توانست غلظت املاح و شوری خاک را کاهش دهد و این خاک ها برای اصلاح نیاز به هیچگونه ماده اصلاح کننده ندارند. همچنین مشاهده شد که برای اکثر بافت ها، تقریبا 85 درصد املاح بعد از مرحله پنجم آبشویی از خاک خارج شده اند. براساس نتایج حاصله انتقال یون ها بیشتر تحت تأثیر بافت های درشت دانه بود و ورود املاح در زه آب در خاک های با بافت ریزتر پیشروی کمتری دارند. بنابراین تفاوت بین مقادیر آب آبیاری مورد نیاز برای جابجایی املاح و شستشوی شوری و سدیمی را می توان به بافت خاک نسبت داد. به نظر می رسد دلیل اصلی در چنین واکنش هایی تبادل کاتیونی می باشد. واژه های کلیدی: آبشویی، بافت خاک، انتقال املاح، خاک های شور، ستون های خاک، سیستان