نام پژوهشگر: سید مرتضی فهیمی بافقی

جرم بدون بزه دیده و فلسفه جرم انگاری آن در حقوق کیفری ایران
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان 1390
  سید مرتضی فهیمی بافقی   قدرت اله خسرو شاهی

بزه دیده شناسی یکی از شاخه های جرم شناسی است که در چند دهه اخیر مورد توجه جرم شناسی واقع شده است. یکی از مسائل این مهم،بحث از جرایم بدون بزه دیده می باشد جرم بدون بزه دیده بدین گونه تعریف شده است: جرم توام با رضایت یا جرم فاقد بزه دیده جرمی است که تمام طرف های دخیل در عمل رضایت داشته و هیچ شخص ثالثی از نتایج مستقیم آن متضرر نمی شود. برای جرم انگاری اعمالی که بدین شکل هیچ گونه بزه دیده مستقیم و ملموسی در بر ندارند توجیهات مختلفی عنوان شده است که ذیل چهار مورد تقسیم بندی شده اند: پدرسالاری قانونی، اخلاق گرایی قانونی، مصلحت دینی و عفت عمومی و در نهایت منافع و مصالح اجتماعی و نظم عمومی. جرم انگاری اعمالی که با این توجیهات، جرم قلمداد می شوند به این گستردگی مفید فایده نخواهد بود زیرا جرم دانستن اعمال به این وسعت اولاً موجب حجیم شدن بی دلیل کتب قوانین خواهد شد چه بسا بسیاری از این جرایم به جرایم غیرکارا تبدیل خواهند شد و ازسوی دیگر هم درپی دخالت دولت در حریم های مختلف از شأن دولت خواهد کاست و نظام کیفری نیز دیگر کارایی مد نظر خود را نخواهد داشت، زیرا حجیم شدن پرونده های مطروحه در مراجع ذیصلاح از سرعت و دقت کار رسیدگی به پرونده ها خواهد کاست. جرم زدایی از جرایم متروک و غیرکارا از جمله راهکارهایی می باشد که می توان در این راستا استفاده نمود هر چند نظرات مخالفی در مورد جرم زدایی از جرایم بدون بزه دیده نیز بیان گردیده است. این تحقیق پس از توصیف تقسیم بندی های رایج از گونه های بزه دیده و بزه دیدگی و تشریح اوصاف جرائم بدون بزه دیده، ادله موافقان و مخالفان جرم انگاری چنین رفتارهایی را جستجو نموده و سپس دلال نظریه مرجح را بر مصادیق منتخب از جرائم بدون بزه دیده تطبیق داده است. نظریه های فلسفی و اخلاقی پشتوانه تشریح جرائم بدون بزه دیده و امکان سنجی جرم-زدایی از مصادیقی این جرائم که فاقد توجیهات مذکور به عنوان دلیل جرم انگاری هستند، موضوع دیگری است که به شرح آن در این تحقیق پرداخته شد و در پایان بررسی های به عمل آمده، مبین این موضوع است که جرم انگاری جرایم بدون بزه دیده به این گستردگی علاوه بر این که چندان مفید نخواهد بود، مضرات خاص خود را نیز در بر خواهد داشت البته جرم-زدایی نیز به صورت کامل و گسترده در این خصوص پیشنهاد نمی-شود.