ین پژوهش میزان طبیعی بودن نظام های اشتقاقی و تصریفی زبان فارسی را بر اساس نظریه ی صرف طبیعی مورد بررسی قرار می-دهد و به همین منظور داده های(وند های) اشتقاقی و تصریفی زبان ترکی بر مبنای ملاک های طبیعی بودن مطرح شده در این نظریه، بررسی می شوند. داده های مورد نظر از طریق فرهنگ لغت، کتاب و مجله های زبان ترکی گردآوری شده اند. زبان ترکی مورد نظر در این پژوهش، زبان ترکی شهرستان ارومیه است. هدف از انجام این پژوهش ارائه ی توصیف جامع و منسجم از وند های اشتقاقی و تصریفی زبان ترکی و بررسی رفتار آن ها در چارچوب نظریه ی صرف طبیعی است. در این پژوهش ضمن ارائه ی ویژگی-های وند های تصریفی و تحلیل آن ها طبق ملاک های طبیعی بودن، طبقات اسم، فعل، صفت و عدد در یک پیوستار قرار داده شده-اند که در این بین صفت در بالاترین میزان طبیعی بودن قرار دارد و بعد از آن اسم در ردیف دوم قرار گرفته است. فعل در جایگاه سوم است و عدد در پایین ترین میزان طبیعی بودن قرار گرفته است. در تحلیل نظام اشتقاقی، فرآیند وند افزایی که در زبان ترکی به صورت پسوند افزایی است طبق نظریه ی صرف طبیعی بررسی شده است. پسوند ها بر اساس این که به پایه ی فعلی متصل شوند یا غیر فعلی، به دو گروه پسوند های اشتقاقی فعلی و غیر فعلی تقسیم شده اند. میزان طبیعی بودن وند های اشتقاقی غیر فعلی با توجه به معیار های مورد نظر از وند های غیر فعلی بیشتر است و به طور کلی نظام تصریفی زبان ترکی نسبت به نظام اشتقاقی در میزان بالاتری از طبیعی بودن قرار دارد. از نتایج این پژوهش می توان در بررسی مقابله ای زبان ترکی با سایر زبان ها، فرهنگ نویسی و غیره استفاده کرد.