دیابت ملیتوس اختلال در متابولیسم کربوهیدرات، لیپید و پروتئین است، که به اختلال در ساختار سیستم عصبی مرکزی و محیطی منجر می شود. . گیاه گزنه دارای خواص متفاوت بوده و تاثیر مثبت آن بر کا هش عوارض ناشی از دیابت گزارش شده است. لذا در این مطالعه اثرات عصاره هیدروالکلی ریشه گزنه بر ساختار هیستولوژیک و هیستومتریک عصب سیاتیک و نخاع موش صحرایی نر سالم و دیابتی نژاد ویستار مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور 25 سر موش صحرایی نر با وزن 220 تا 250 گرم به طور تصادفی به پنج گروه، گروه کنترل سالم و سالم دریافت کننده عصاره ریشه گزنه(mg/kg 50)، کنترل دیابتی، دیابتی دریافت کننده عصاره ریشه گزنه و دیابتی دریافت کننده انسولین تقسیم شدند. دیابت با تزریق داخل وریدیmg/kg 60 استرپتوزوتوسین ایجاد گردید. بعد از 6 هفته پرورش حیوانات، نمونه گیری و تهیه مقطع بافتی به قطر 5 الی 6 میکرومتر از عصب سیاتیک و نخاع صورت گرفت و با h&e و لوکسول فست بلو رنگ آمیزی شدند. ا لقای دیا بت با عث کاهش قطر عصب، کاهش قطر آکسون، کاهش میزان میلین آکسون ها، کاهش تعداد و اندازه جسم سلولی در عصب سیاتیک و نخاع گردید. استفاده از عصاره ریشه گزنه و انسولین در حیوانات دیابتی تقریبا تمامی پارامترهای مورد مطالعه را بهبود بخشید.