جهت تعیین مهم ترین خصوصیات مورفولوژیک و کیفی موثر بر عملکرد دانه برنج، آزمایشی در سال زراعی 1389 در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. ژنوتیپ های مورد مطالعه شامل 27 لاین امیدبخش برنج و دو رقم والدینی شاهد به نام های سنگ طارم و دیلمانی بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که ژنوتیپ های برنج از نظر تمامی صفات مورد مطالعه دارای اختلاف معنی دار در سطح احتمال 1 درصد بودند. پنجه بارور (**500/0)، تعداد دانه در خوشه (* 874/0)، تعداد دانه پر در خوشه (**869/0)، عرض دانه سفید قبل از پخت (* 27/0)، دمای ژلاتینی شدن (* 25/0)، همبستگی مثبت و معنی دار و ارتفاع بوته (237/0-)، درصد آمیلوز (* 22/0-) و شکل دانه (** 30/0-) همبستگی منفی و معنی داری با عملکرد دانه داشتند. در بین ژنوتیپ های مورد بررسی لاین های شماره 1، 2، 5 و 25 از نظر مساحت برگ پرچم بالا ، پاکوتاهی ، تعداد پنجه بارور، تعداد دانه پر در خوشه وضعیت مطلوبتری داشتند و از طرفی عملکرد دانه بالایی را نیز نشان دادند (به ترتیب 02/7، 95/6، 95/6 و 89/6 تن در هکتار) و به عنوان لاین مطلوب جهت برنامه های به زراعی در شرایط مشابه با این آزمایش قابل پیگیری و توصیه به نظر می رسد. لاین 15، کیفیت بالاتری داشت زیرا دارای آمیلوز متوسط (85/22)، دمای ژلاتینی شدن متوسط (نمره66/3)، افزایش دانه خوب و عطر مناسب بود در حالی که عملکرد پایینی داشت (9/3 تن در هکتار). در این تحقیق لاین-های با خصوصیات کیفی بالاتر عملکرد پایین تری داشتند. همچنین تجزیه کلاستر، لاین ها ی برنج مورد مطالعه را در سه خوشه مختلف قرار داد که خوشه اول با 7 لاین (لاین های2، 1، 5، 25، 12، 6 و 4) در گروهی جدا از هر شاهد یا بعبارتی متفاوت از والدین قرار گرفته اند. این لاین ها از نظر عملکرد دانه از شاهد بهتر بوده اند. کلمات کلیدی: برنج، عملکرد، لاین امیدبخش، صفات مورفولوژیک. صفات کیفی