زمان بندی سیستمهای تولید کارگاهی انعطاف پذیر از جمله مسائل مهم در حوزه های مختلف مدیریت تولید و سیستمهای ساخت و کارگاه های تولیدی بوده و در حال حاضر مورد توجه بسیاری از محققین در حوزه مسائل بهینه سازی می باشد. تحقیق حاضر، شامل مسئله زمانبندی سیستمهای تولید کارگاهی منعطف با سه تابع هدف کمینه سازی زمان تکمیل کل کار، ماکزیمـم بار کاری ماشینها و بار کاری کل ماشینها می باشد. با توجه به np-hard بودن مسأله، در این تحقیق یک الگوریتم فراابتکاری ترکیبی بر پایه سه روش جستجوی ممنوع، شبیه سازی تبرید و الگوریتم ژنتیک برای حل این مسأله ارائه شده است، به طوری که جواب حاصل از این الگوریتم مبتنی بر ترکیب هدفمند و موثر از جوابهای تصادفی به همراه جوابهـای حاصل از سه الگوریتم مذکور می باشد. همچنین در الگوریتم ژنتیک، یک معادله چند متغیره بر اساس روابط موجود ما بین تعداد جوابهای تولید کننده نسل جدید از هر عملگر جهش، ادغام و تکثیر با استفاده از معادلات رگرسیونی معرفی گردیده است. به منظور بررسی اثربخشی و کارایی الگوریتم پیشنهادی، نتایج به دست آمده با جوابهای بهینه به دست آمده از حل مدل ریاضی توسط نرم افزار lingo و نیز روشهایkaco، pso، sa، ga و رویکرد محلی مورد مقایسه قرار گرفته اند. نتایج آزمایشات و تجزیه و تحلیل محاسباتی نشان می دهد که الگوریتم پیشنهادی در این تحقیق توانایی دستیابی به نقاط بهینه و نزدیک به بهـینه را برای مسـائل مخـتلف در اندازه های گوناگـون و در زمان قابل قبـول، دارا می باشد.

در سال های اخیر بیشتر زنجیره های تامین در جهت تولید سفارشی یا ساخت بر اساس سفارش حرکت می کنند.در این محیط هاانتخاب محصولات توسط مشتری و بر اساس طرح های موجود انجام می شود.شرکت تولیدی نیز پس از دریافت سفارش اقدام به تامین مواد، ساخت قطعات و محصول نهایی می کند. به علت محدودیت های متفاوت،در بین سفارشات ورودی به شرکت های تولیدی ساخت بر اساس سفارش، فقط برخی از آن ها برای تولید انتخاب شده و بقیه رد می شوند. بنابراین این شرکت ها باید سفارشاتی را قبول کنند که سود و سهم آن ها را در بازار رقابتی افزایش دهد. از سوی دیگر قسمت عمده ای ازهزینه ی محصول را، مواد خام و قطعات خریداری شده تشکیل می دهند، همچنین کیفیت و زمان تحویل مواد خام خریداری شده بر روی کیفیت و زمان تحویل محصول نهایی تاثیر بسیاری دارد. بنابراین فرآیند خرید و انتخاب تامین کنندگان مناسب در زنجیره ی تامین ساخت بر اساس سفارش از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این تحقیق با توجه به اهمیت موضوع، پس از انتخاب سفارش ورودی بر اساس زمان تحویل محصول مشتری،به ارائه ی یک مدل ریاضی برای انتخاب ترکیب بهینه ای از تامین کنندگان پرداخته می شود. هدف این مدل ریاضی بالا بردن کیفیت محصول سفارشی از طریق تامین موادخام با کیفیت، تحویل به موقع وپایین بردن قیمت محصولات به صورت همزمان می باشد. همچنین درجه کیفیت محصول درخواستی مشتری، جریمه ی دیرکرد، هزینه ی دوباره کاری و اعتماد از دست رفته در هر سفارش مورد توجه قرار می گیرد.پس از مدلسازی مسأله،ابتدا با استفاده از نرم افزارlingo 9.0 به حل مسائل در ابعاد کوچک پرداخته و برای مسائل با ابعاد بزرگ الگوریتم فراابتکاری انبوه ذرات و الگوریتم ترکیبی انبوه ذرات-ژنتیک به کار برده شده و نتایج حاصل از آن مورد بررسی قرار می گیرد.

مس .له تولید کارگاهی (js) یکی از مسائل کلاسیک مطرح در تئوری زمانبندی است . رد این مساله ساخت هر قطعه (کار) مشتمل بر انجام تعدادی عملیات است که باید به ترتیب و بر اساس یک مسیر ساخت ثابت و یکتا انجام شود. این فرض با حضور ماشینهای چند منظوره نقض می شود زیرا در این صورت تعدادی از عملیاتهامی توانند توسط مجموعه ای از ماشینها انجام شوند بنابراین برای هر قطعه مسیرهای ساخت متعدد وجود دارد. این امر وجه تمایز مساله js از مساله تولید کارگاهی انعطاف پذیر (fjs) است . در مساله fjs قبل از زمان بندی عملیاتها باید روی این موضوع تصمیم گیری شود که هر عملیات توسط کدامیک از ماشینهای در دسترس انجام شود. در واقع مساله fjs شامل دو زیر مساله: مسیریابی و زمانبندی است . علاوه بر این در بازار رقابتی تحول به موقع سفارشات و اعتبار موعدهای تحویل از اهمیت خاصی برخورداراست . در سیستم تولیدی jit انجام زودتر از موعد و یا دیرتر از موعد سفارش نامطلوب است و هزینه هایی را به سیستم تحمیل می کند. این هزینه ها به صورت جرایم زودکرد و دیرکرد به ازای هر سفارش تعریف میشوند. در تحقیق حاضر برای اولین بار حل مساله fjs با در نظر گرفتن جرایم زودکرد و دیرکرد مورد توجه قرار گرفته و یک مدل برنامه ریزی عدد صحیح برای آن طراحی شده است . نشان داده می شود که چنین مساله ای به گروه مسائل np - complete تعلق دارد و روشهای دقیق از حل این مساله ناتوان هستند. در این تحقیق برای حل مساله از توانایی الگوریتم جستجوی ممنوع به عنوان یکی از الگوریتم های فراابتکاری استفاده می شود. الگوریتم جستجوی ممنوع پیشنهادی با به کارگیری قواعد اولویت بندی به دنبال یافتن بهترین مسیر ساخت قطعات و برنامه زمانبندی متناظر با آن است . در این تحقیق یک روش زمانبندی پسرو برای زمانبندی عملیاتها با هدف کمینه کردن مجموعه جرایم زودکرد و دیرکرد پیشنهاد شده و همچنین کارآیی الگوریتم پیشنهادی بر اساس معیار کیفیت جواب و زمان محاسبه نشان داده شده است .