دولت فاطمی بیشتر از دوقرن در مصر حکومت کرد(567-358ھ)، و این دولت از نظر مذهبی به فرقه اسماعیلیه منسوب می شود،وبر آنان نام فاطمی به خاطر افتخار به فاطمه زهراء(س) گذاشته شده است. تاثیر زیبایی نثر مخصوصا در شکل وصورت فنی آن بر مخاطب پوشیده نیست، چنانکه کاتب فاطمی به این وسیله توانسته برقلب وجان مردم نفوذ کند. خطبه ها وسجلات ونامه ها از مهمترین انواع نثر فنی هستند که افکار وعقاید این دوره را بررسی ونمایانگر نثر فنی هستند ولی هدف از این پایان نامه یافتن زیبائیهای فنی نامه های خلفاء ووزراء به خاطر اهمیتشان ومیزان تأثیر آنها برمخاطب، می باشد. در این پایان نامه سعی بر این است نگاهی گذرا به زندگی دینی، سیاسی، اجتماعی ، فرهنگی وادبی فاطمیان با تأکید بر اعتقادشان در نثر این دوره بیندازیم، وبه بررسی موضوعات وافکار نامه های خلفاء و وزراء می پردازد زیرا نویسنده دراین نامه ها به مسائل سیاسی واعتقادی درپرتو حمایت اهل بیت برای اثبات نسب افکار وعقایدشان تأکید می کند. با وجود اینکه نویسندگان در این نامه ها از روشهای قدیمی نثر عربی استفاده کرده ولی معانی جدیدی را برای اثبات نسب وعقایدشان آورده اند. روشی که در این پایان نامه استفاده می شود روش تلفیقی است که شامل روش تاریخی، وفنی می باشد.

اشعار مرتبط به اهل بیت علیهم السلام جلوه گاهی از ادبیات غنیّ عربی می باشد ،در این میان اشعار فاطمی در عصر حاضر به جهت رویکرد جهانی به مسأله ی زن ، و استقبال از الگوهای ارزشی خصوصاً در مورد زن معاصر از اهمیّت ویژه ای برخوردار است. مبنای این پژوهش تدقیق و تحقیق در این متون و بررسی دیدگاه شعرای معاصر نسبت به ابعاد مختلف حیات حضرت اعم از ابعاد تاریخی ، سیاسی- اجتماعی ، و جنبه های ارزشی تقدسی آن است. که شاعر در آن علاوه بر تحلیل برخی مسائل ، عواطف و أحاسیس خود را به خوبی بازگو کرده است.در عصر حاضر علاوه بر ارائه موضوعاتی جدید و متناسب با خواسته های عصر چون الگو پذیری از حضرت ، شاهد تغییراتی کمی و کیفی در شعر فاطمی هستیم ؛ در این راستا تلاش بر نمایاندن گوشه ای از وجوه تشابه و تفاوت دیدگاه و شیوه ی ارائه معاصران نسبت به گذشتگان شده است.از مشخصه های بارز نقد جدید تأکید بر انواع عاطفه در شعر و تأثیر گذاری آن است . این خصوصیت که در اشعار فاطمی جلوه ای ویژه دارد ، زمینه ساز بررسی و تحلیل بُعد عاطفی سروده های معاصر فاطمی می باشد. در این پژوهش گونه های مختلف عاطفه در شعر معاصر از قبیل صدق ، قوت ، تنوع ، ثبات و والائی آن در شعر معاصر فاطمی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. برای دستیابی به سطح فنی اشعار فاطمی و به جهت دخیل بودن عوامل مختلف فنی در عاطفه ، قسمتی از این بحث به ارائه ی نقد ادبی قصائد کاملی از این اشعار اختصاص یافته است. شیوه ی این پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و با استفاده از روش جمع آوری کتابخانه ای اطلاعات مورد بررسی را گرد آورده است.

این پایان نامه به بررسی (واقع گرایی در داستان های کوتاه نجیب کیلانی با تکیه بر مجموعه داستانی «الکابوس») اختصاص داده شد .انتخاب این اثر به دلیل طرح مسایل اجتماعی مبتلابه جامعه اسلامی مصر در آن است که نویسنده در بیشتر موارد با طرح آنها قصد ارائه راه حل و حداقل به فکرواداشتن مخاطب و ارائه داستانی هدفدار است بدین گونه ادب دوستان و فعالان در عرصه ادبیات عرب نیز با چهره ای که در زمینه داستان کوتاه از چشم ناقدان و مترجمان مهجور مانده است ، بیشتر آشنا شده و به اهمیت پرداختن به نقد و تحلیل داستان هایی هدفمند و ارزشی آن هم در جامعه ای که تقریباً به خاطر تهاجم غرب از فضای اسلامی فاصله گرفته بود ، آشنا می شوند. در این پژوهش سه فرضیه بررسی می شود: نخست اینکه کیلانی با انتخاب سبک واقع گرایی و تمسک به اسلوب اسلامی به ارائه مشکلات جامعه مصر می پردازد و طی آن ذهن خواننده را به تلاش برای حل آن معطوف می سازد. دوم، کیلانی با توجه به تطبیق قوانین نگارش داستان کوتاه و به خدمت گرفتن عناصر این نوع داستانی، به سه عنصر زاویه دید ، شخصیت و پیرنگ بیش از سایر عناصر بهامی دهد و سوم، مسایل عقیدتی اسلامی محور اصلی داستان های کوتاه نجیب است که وی با استناد به آموزه های دینی، مفاهیم اصلی اخلاق را یادآور می شود. فصل نخست «واقع گرایی در ادبیات داستانی» نام دارد که طی آن مکتب واقع گرایی، عوامل زمینه ساز برای ظهور آن، مهمترین موضوعات این مکتب، انواع آن و سپس ظهور آن در ادبیات عربی به ویژه در رمان و داستان کوتاه و در آخر ویژگی های عمومی عناصر داستانهای واقع گرایانه مورد بررسی قرارمی گیرد. «نجیب کیلانی؛ پیشرو در داستان نویسی اسلامی به سبک واقع گرایانه در مصر» عنوان فصل دوم این تحقیق است که به زندگی نامه کیلانی، ورود او به عرصه ادبیات، فعالیتهای سیاسی و ادبی، ادبیات اسلامی و قضیه شکل و مضمون از دیدگاه کیلانی، گرایش نجیب کیلانی به مکتب واقع گرایی و فعالیت در عرصه ادبیات اسلامی، وجه تمایز آثار واقع گرایانه کیلانی نسبت به معاصران پرداخته و جایگاه کیلانی نسبت به معاصران تعیین و نقاط قوت و ضعف او در داستان نویسی تبیین می شود.همچنین فصل سوم با نام «بررسی واقع گرایی در داستان های کوتاه کیلانی» عناصر ادبی 16 داستان کوتاه مجموعه داستانی «الکابوس» اثر این نویسنده مصری مورد بررسی قرارمی گیرد.فصل چهارم این تحقیق نیز با نام «انعکاس واقع گرایی نجیب کیلانی در مجموعه کابوس» درحقیقت به چگونگی تلاش نویسنده برای به خدمت گرفتن عناصر داستانی به سبک واقع گرایانه می پردازد.در این پایان نامه مشخص می شود که تجیب کیلانی موضوعاتی را که رنگ و بوی اسلامی و پیام اخلاقی دارند، به عنوان محوریت داستانهای واقعگرایانه خود به خدمت می گیرد و با پردازش سه عنصر داستانی زاویه دید، شخصیت و پیرنگ بیش از سایر عناصر، داستانی کوتاه اما هدفمند را به رشته تحریر درمیآورد.

نقش اهل بیت (ع) در ادبیات عرب مخصوصا شعر بسیار برجسته می باشد . در این میان علی (ع) به عنوان یکی از صحابه پیامبر جایگاه ویژه ای به خود اختصاص داده است. به نظر می رسد رشد هماهنگ ارزش های انسانی در وجود علی (ع) عامل اصلی این جایگاه می باشد، و به سبب انسانی بودن این ارزش ها شاعر مسیحی، را درکنار شاعر مسلمان می بینیم. ارزش های انسانی مفاهیمی هستند که از سرشت و فطرت آدمی نشأت گرفته اند، و قدمت آن با قدمت آدمی برابری می کند. سعادت جوامع بشری با حفظ این ارزش ها رابطه تنگاتنگ بلکه دوسویه دارد؛ زیرا این ارزش ها با ارزش های دیگر مرتبط هستند و بدون پایبندی به این ارزش ها حفظ ارزش های دیگر امکان پذیر نمی باشد. از آنجایی که عصر حاضر، عصر پیشرفت و ارتباطات می باشد نیاز به این ارزش ها بسی بیش از عصرهای پیشین است. بدون پایبندی به این مفاهیم هر کس به دنبال منافع خود، سعی در پایمال کردن حقوق دیگران خواهد داشت. نگاه آرمانی و نو شاعر معاصر به علی (ع) و ارزش های انسانی ایشان، تفاوت عمده شعر این دوره نسبت به دوره های قبل می باشد. شاعر معاصر با بیان عدالت، ساده زیستی، ظلم ستیزی امام علی (ع)، به تفاوت طبقاتی میان بشریت، تجمل گرایی، و جنایاتی که در گوشه کنار جهان، با نام تمدن و فرهنگ انجام می شود اشاره می کند. ضمن اینکه تلاش می کند با برجسته نمودن ارزش ها انسانی علی (ع) وجدان آدمیان را برای قیام علیه وضعیت نابسامان کنونی بیدار نماید. این رساله شامل دو فصل می باشد. فصل اول تحت عنوان جایگاه علی (ع) در اندیشه و ادب، دارای سه بخش می باشد. ابتدا ضمن بیان دیدگاه بزرگان ادب عربی، مبنی بر تأثیر سخنان امام علی (ع) بر اندیشه و ادبیات آنان، جایگاه امام علی (ع) را در ادبیات عرب از سده های اولیه تا دوره کنونی، مورد بررسی قرار گرفته، سپس به دیدگاه برخی از متفکران معاصر چون "جورج جرداق"، "جعفر خلیلی"، "شبلی شمیل"، و .. در مورد علی (ع) اشاره شده است. در بخش سوم تعدادی از قصاید فصیح شاعران معاصر چون "ابراهیم وائلی"، "جوزیف هاشم"، "محمد مجذوب" و.. انتخاب شد، در انتخاب این قصاید پرداختن به ارزش ها و مسائل روز جامعه معیار اصلی بوده، و محدوده جغرافیایی آنان مد نظر نبوده است. در این قسمت ابتدا کل قصیده را با حذف برخی از اشعار که نبود آن خللی به قصیده وارد نمی کرد برای آشنایی بیشتر خواننده مطرح شده، و سپس به تحلیل مضمون برخی از ابیات می پردازیم. در فصل دوم ابتدا منظور از ارزش و تفاوت آن با فضیلت مطرح، سپس به عواملی که زمینه رشد ارزش های انسانی را در وجود امام علی (ع) فراهم ساخته اشاره شد. در مرحله بعد این ارزش ها به ارزش های فردی و ارزش های اجتماعی تقسیم، و در این دو بخش ارزش هایی چون جود و بخشش، حمایت و مهربانی به محرمان، ساده زیستی، زهد، قناعت، صبر، ظلم ستیزی، عدالت، و علم با توجه به اشعار موجود به عنوانهایی تقسیم و ارائه گردید. لازم به ذکر است دید نقادانه به اشعار چندان هدف این پایان نامه نبود و بیشتر بر مفهوم و محتوا تأکید داشته است. کلمات کلیدی: امام علی (ع)، ارزش های انسانی، شعر معاصر، اعلام انزجار از شرایط کنونی

تاثیر صوت برمخاطب در اشکال و صورتهای شگفت آورش قابل انکار نمی باشد همچنان که علمای زبان شناس به این مساله اعتراف دارند . درعصر کنونی ، مسلمانان توجه زیادی به کتاب گرانقدر قرآن دارند و یکی از زوایای این اهتمام مساله صوت و موسیقی در قرآن کریم می باشد. به همین خاطرهدف از این رساله کشف اسرار در معنای کلمات در آیات قرآن کریم می باشد ، این پایان نامه آیات انذار و تبشیر را از جهت صوت در زوایای مختلف مورد بررسی قرار می دهد ، و آن را از لحاظ صفات حروف ، مخارج حروف ، تقارب و تباعد مخارج ، حرکات کوتاه و بلند و تأثیر آن برروی مخاطب مورد تحلیل قرار می دهد و موسیقی آیات را از حیث شدت و نرمی و اختیار حروف مناسب با توجه به صفات و شمارش آنها در آیات انذار و تبشیر مورد بررسی قرار می دهد . این پایان نامه تنها به صفات قوی یا ضعیف در آیات انذار و تبشیرو تفاوت آنها با یکدیگر نمی پردازد بلکه آنرا در ارتباط با حرکات و مدها و جایگاه آن در کلمه و کلام مورد بررسی قرار می دهد . تفاوت در مخارج حروف و تقارب و تباعد آنها و تنوع مخارج و صفات وتوالی و تعدد حرکات و مدها در آیات انذار بیشتر از تبشیر می باشد . کیفیت چینش حروف ، حرکات ، مخارج و صفات در آیات انذار موسیقی شدید و در آیات تبشیر موسیقی آرامش بخش و ملایمی را به مخاطب القا می کند که صفت به تنهائی القا کننده این مطلب نمی باشد ؛ بلکه مخارج حروف و تقارب و تباعد آنها و حرکات و مدها نیز در این امر موثر می باشند . روش مورد استفاده در این رساله روش وصفی – تحلیلی می باشد همچنان که اسلوب فنی و آماری نیز در تبیین زیبایی های آیات قرآن و در تحلیل نهائی آیات انذار و تبشیر مورد استفاده می باشد. این پایان نامه تلاش دارد که به تبیین اختلاف صفات و مخارج و حرکات در آیات انذار و تبشیر بپردازد و تأثیر آنرا بر مخاطب در جزء 30 قرآن کریم مورد بررسی قرار دهد .

شعر سیاسی به عنوان یکی از مهمترین موضوعات شعری شاعران عربی از جاهلیت تا کنون مورد توجه بوده است و در دوره اسلامی و اموی با توجه به جریانهای سیاسی حاکم نمود بیشتری پیدا کرد، در این رساله به بررسی شعر سیاسی اصحاب امام علی (ع) که 9نفر می باشند پرداخته می شود ، و در راستای آن به اسناد تاریخی و ادبی برای واضح تر نمایاندن حقائق نیز تأکید شده است که اصحاب علاوه بر همراهی امام علی (ع) در جنگها با سلاح شعر نیز به دفاع از ایشان اقدام نمودند. این پژوهش به 3فصل تقسیم می شود،فصل اوّل به بررسی شعر سیاسی وفصل دوّم به بررسی زندگی اجتماعی- سیاسی و ادبی اصحاب ،و فصل سوم به بررسی موضوعات شعر سیاسی اصحاب در قالب مدح وهجاء وفخر و رثاء پرداخته می شود و ازین لحاظ که اشعار اصحاب بیشتر در مورد جنگهای سیاسی مهم در تاریخ اسلام همچون جنگ جمل وصفین می باشد لذا می توان گفت که شعرشان میراثی از شعر سیاسی آمیخته با وفاداری به تشیع علوی را نمایان می سازد. شیوه این تحقیق وصفی تاریخی فنی است و عوامل موثر در شکل گیری شعر سیاسی اصحاب امام علی (ع) و مهمترین موضوعاتی که اصحاب امام علی (ع) در قالب شعر سیاسی به آن پرداختند رابررسی می نماید. شود: کلمات کلیدی: شعر سیاسی، اصحاب امام علی(ع)، مدح سیاسی،هجاء سیاسی، فخرسیاسی،رثاء سیاسی

چکیده ندارد.

زبان عربی از سویی به عنوان زبان تکلم و کتابت میلیونها انسان عرب زبان و از سوی دیگر به عنوان زبان دینی جمع فراوانی از مسلمانان عرب و غیر عرب از دیرباز، مورد توجه قاعده مندی و آموزش قرار گرفته است. لذا آموزش همسوی آن با شیوه های جدید آموزشی و هماهنگ با قافله پیشرفت علم و تکنولوژی باید مورد توجه جدی قرار گیرد. این پژوهش تحت عنوان «علت های نحوی در منصوبات» با هدف شناخت دلایل مذکور و بکارگیری آن در آموزش انجام گردیده است. بررسی شیوه های استدلال از دیدگاه دو مکتب بصری و کوفی در برخی از مسائل منصوبات به صورت منظم و سامان یافته و همچنین توجه به اصل و فرع و جایگاه عدول از اصل از مسائل مهم و مورد نیاز در آموزش این زبان است. که پژوهش حاضر با توجه به علت تعلیمی و قیاسی به تبیین شیوه های تسهیل آموزش قواعد و ایجاد انگیزه و علاقه در زبان آموزان از این طریق ، اهتمام دارد. مکتب بصری قواعد خود را بر اساس سماع، قیاس و علت آوری بر آن دو قرار داده است و از علت تعلیمی و قیاسی برای استدلال به قواعد استفاده نموده اما مکتب کوفی مبنای قواعد را بر اساس سماع و استشهاد به اشعار خصوصا نوادر شعر و یا قرائت های قرآنی غیر مشهور قرار داده است. از طرفی قاعده مند کردن کلام عرب بر اساس شکل و ساختار کلمات بدون توجه به معنا امکان پذیر نیست. معنا عنصر مهم و دارای پیوندی تنگاتنگ با اعراب و قواعد است. در واقع معنا غایت و علتی است که مبنای وضع قواعد و التزام به اصول یا عدول از آن می باشد. علمای نحو در بیان و توجیه قواعد و تحلیل و توضیح آن به رابطه وجوه اعرابی و معنای آن و ارتباط آن با ساختار نحوی توجه خاص نموده اند. اعراب باید تابع معنای مورد نظر متکلم باشد و اگر در معنا خللی ایجاد شود مطمئنا اعراب باید مورد تجدید نظر قرار گیرد.. در واقع اخلال در معنا باعث تغییر در حرکت اعراب و ساختار نحوی می گردد. ض اساس شیوه بحث مذکور توصیفی – تحلیلی بوده است که در فصل نهایی مباحث، معنی شناسی قواعد منصوبات به صورت تحلیلی صرف مورد توجه قرار گرفته است. کلمات کلیدی: نحو، منصوبات، اصل و فرع، عدول، ارتباط لفظ و معنی

به نظر می رسد تبعیض جنسی نسبت به زن در طول تاریخ موجب در حاشیه قرار گرفتن، و نگاه کم ارزش تر به او گردیده است، و این نگاه منفی نسبت سبب باورداشت این تفکر توسط برخی از زنان نیز بوده است به گونه ای که خود را در جایگاهی پایین تر نسبت به مردان پنداشته اند، بنابراین در پاسخ به این رویکرد جریاناتی ظهور کرد که به بالا بردن آگاهی زنان نسبت به جایگاه واقعی خود و تلاش برای رسیدن به آن موقعیت فرا می خواند که این نوع نگرش در عرصه ادبیات نیز ظهور یافت. بسیاری از طرفداران حقوق زن بر این اعتقاد هستند که زن شرقی به دلیل شرایط فرهنگی و دینی منطقه، از سوء استفاده و تحقیر بیشتری نسبت به زن غربی رنج می برد، که این نوع نگرش در آثار زنان نویسنده عرب به صورت برخورد و رویارویی میان دیدگاه های جدید و سنتی موجود در منطقه، انعکاس یافته است. این پژوهش دو رمان "خانه ی گرم" و "خانم ها و دوشیزگان" از نویسنده دین مدار کویتی، خوله قزوینی را اساس کار خود قرار داده است و به بررسی شخصیتها به ویژه شخصیتهای زن در این دو اثر می پردازد و تصویر ارائه شده از زن در جایگاه های مختلف فردی و اجتماعی، را در آنها مورد کاوش قرار می دهد. این پژوهش در بررسی دو اثر مذکور از حضور گسترده شخصیت های ساده و ایستا پرده بر می دارد، و به شیوه ساده و مستقیم نویسنده در شخصیت پردازی اشاره می کند و اجتناب وی از طرح گره های عمیق و پیچیده را نمایان می سازد، همچنین نشان می دهد که قزوینی تلاش می کند که زن شرقی پایبند به دین را بع عنوان زنی نمونه و ایده آل، و زن غربی تجدد گرا و متأثر از فمینیسم را به عنوان زنی ناموفق معرفی نماید. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است که در بررسی شخصیتها و شیوه شخصیت پردازی از روش فنی نیز بهره برده است. کلید واژه ها : خوله قزوینی، زن، شخصیت، فمینیسم.

چکیده ترجمه بعنوان تلاش و فعالیتی هدفمند جهت رفع موانع زبانی و فرهنگی و زمینه ای برای برقراری و گسترش روابط در سطوح مختلف از دیرباز مورد توجه بشر قرار گرفته است. تاثیر ترجمه بر انتقال پیام زبان مبدا به زبان مقصد غیر قابل انکار است هر میزان که ترجمه دقیق‏تر، گویاتر، روان‏تر و خوشخوان‏تر باشد، به همان میزان بهره‏مندی مخاطبان از مفاهیم اصلی موجود در آن بیشتر خواهد بود. و هر چه متن مورد نظر مقدس تر و پیام رسانی آن بیشتر باشد حساسیت برگردان آن بیشتر ولزوم دقت در تک تک اجزاء عبارات آن افزون تر می گردد. لذا ترجمه کتاب مقدس قرآن که ضمن پیام رسانی تربیتی حامل افکار اعتقادی و اجتماعی و دستورات فقهی و عملی می باشد؛ از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. .یکی از اموری که در ترجمه صحیح قران تاثیر گذار است، عنایت به حروف جر می باشد .حروف جر دارای معانی اصلی و زائد می باشند. این جستار در پی آن است که نقش برخی از حروف زائد را علاوه بر آثار لفظی ، در محتوی و آثار حکمی و دلالی آن جستجو نماید و مواردی فراتر از موسیقی کلام و تاکید را مورد مداقه و امعان نظر قرار دهد. در این نوشتار برای محدود کردن دامنه پژوهش که از گستردگی برخوردار است دو حرف ((باء)) و ((من)) از میان حروف جر انتخاب شده است و برای اینکه این حروف با مفاهیم قرانی مورد نظر تطبیق داده شود به تفاسیر مراجعه شده و سپس معانی مستفاد از تفاسیر با ترجمه ها تطبیق داده شده است.در انتخاب ترجمه ها سعی شده است ترجمه هایی انتخاب شود که از جهات ادبی، دلالی، فلسفی و روایی جامع باشد تا استقراء از عمومیت افزون بهره مند گردد. همچنین نمونه های آماری در خصوص دو حرف ((باء)) و ((من))و معانی زائد و اصلی ان مورد مقایسه قرار گرفته است. و با توجه به این آمارها نسبت هماهنگی ترجمه ها با تفاسیر مورد توجه قرار گرفته و سپس به بررسی میزان انعکاس مسائل دلالی و بلاغی قرآن در ترجمه ها پرداخته شده است. شیوه این پژوهش توصیفی -تحلیلی می باشد.و نتیجه بحث بیانگر آن است که برخی از ترجمه ها توانایی بیشتری در انتقال مفاهیم قرانی دارا می باشند و میزان هماهنگی آن ها با تفاسیر که منبع اصلی ترجمه ها به شمار می آیند بیشتر است.دستاورد اصلی این پژوهش تبیین میزان انعکاس فهم تفسیری در ترجمه های فارسی و میزان عنایت مترجمان به مباحث دلالی و بلاغی در ترجمه آیات خصوصا ترجمه حروف زائد می باشد. کلمات کلیدی: حروف زائد، تفسیر، ترجمه، دلالت ، حروف زائد ((باء)) و ((من))

توجد فی الکتب النحویه الحدیثه القواعد العربیه دون التطّرق الی عللها النحویه وهذا الأمر یودّی إلی تعلیم القواعد و الاصول و الفروع بشکل جامد و دون دافعٍ یعتنی به لأنّهم لایعرفون فلسفه علاماتها الإعرابیه بخلاف اسلوب علماء النحویین القدماء الذین کانوا یدرسون القواعد مقارنه بتبیین جذور هذه القواعد للعرض علی الطلاب وهذا الامر کان یودی الی ترسیخ القواعد النحویه فی أذهانهم. فالدراسه هذه تتناول اختلاف المذهبین البصری والکوفی فی مجال هذه العلل لکی تحصل علی وجهه نظر المدرستین حول فلسفه العلل النحویه فی المرفوعات کما تطرّقت إلی إختلاف المدرستین فی ظاهره العدول من الأصل إلی الفرع و بدراسه کثیر من تعلیلات البصریین والکوفیین فی توجیه هذه الأدله یشاهد أنّ الإختلاف یرجع إلی المعانی المأخوذه من الکلام بعباره أخری بین الأدله النحویه والمعانی المأخوذه منها علاقه وثیقه و لاشک أنّ هذه العلاقه هی أساس إستدلال علماء المدرستین فی الأدله النحویه ودراسه تأثیر المعنی علی الأدله النحویه من احدی أهداف هذه الرساله و أختار دراسه المرفوعات للدراسه والتحقیق تحدیداً للموضوع و تعمیقاً له و اما منهج الدراسه، منهج الوصفی_التحلیلی

ملخص العنوان : جبرا إبراهیم جبرا بین الإبداع الروائی و النقد ( روایه البحث عن ولید مسعود نموذجاً ) ظهرت الروایه العربیه بشکلها المتطور مع تقنیاتها الجدیده فی القرن العشرین . فلذلک تعدّ الروایه بهذا الشکل ، من مظاهر العصر الجدید . و بعد ذلک مع ظهور الروایه و إهتمام الأدباء بها شاهد الأدب العربی فی ساحته النقدیه تحولاً هاما ،و هو ظهور نقد الروایه فی النقد الأدبی . فلذلک بعد تطور الروایه و ظهور النقد الروائی المتطور ، اهتمّ بها النقاد و أدخلوا فیها تقنیات و مصطلحات حدیثه . إنّ بعض الروائیین نزعوا إلی نقد الروایه ، و أوجدوا علاقه بین الإبداع و النقد ، من هولاء الأدباء النقاد جبرا إبراهیم جبرا ، له آثار إبداعیه و نقدیه فی الروایه و الشعر ، و نظریاته النقدیه تساعد الأدباء فی خلق أثر جادّ . إن هذه الدراسه من خلال بحثها عن مستوی تطبیق آراء جبرا النقدیه فی روایه ( البحث عن ولید مسعود ) حصلت علی إنّ جبرا استطاع أن یستعمل معظم آرائه فی هذه الروایه ، خاصه فی الزمان ، المضمون ، الشکل، اللغه ، الشخصیه ، و لکنه لم ینجح فی تطبیق بعضها خاصه الذروه و الأصاله و المستحیل. هذه الدراسه علی أساس المنهج التوصیفی – التحلیلی ، تتطرّق إلی بیان الصله بین نظریات جبرا النقدیه و آثاره الإبداعیه ، و التعبیر عن مستوی تطبیق آرائه فی روایه ( البحث عن ولید مسعود ) . الکلمات الأساسیه : جبرا إبراهیم جبرا ، الإبداع ، النقد ، عناصر الروایه ، روایه ( البحث عن ولید مسعود ) .

چکیده فارسی: مساله ی پژوهش وضرورت بحث: نهج البلاغه به عنوان مجموعه ی مدونی از کلام امام علی(ع) ، شامل خطبه ها ، نامه ها وکلمات قصار آن حضرت می باشدکه در موضوعات مختلف دینی ، سیاسی، اخلاقی وتاریخی ... به فراخور حال مخاطب ایراد شده است تا بتواند اثری عمیق و هر چه بیشتر در مخاطبین خود داشته باشد. یکی از موضوعاتی که بسیار مورد توجه امام بوده مسأله ی تبیین دنیا و روش برخورد صحیح با آن می باشد به طوری که حجم بسزایی از سخنان ایشان در خطبه های نهج البلاغه بدان تخصص یافته ؛ (40 خطبه از مجموع 241 خطبه ایشان در نهج البلاغه) واین نسبت عددی یعنی 17درصد خطبه ها با توجه به کثرت موضوعات مطرح شده در نهج البلاغه قابل توجه می باشد. علت این امر را می توان در تغییر جامعه آن روز وفاصله گرفتن از اسلام حقیقی دانست به طوری که بسیاری از مردم قادر به تمییز مساله حیات دنیایی ومظاهر دنیا نبودند. و از آنجا که مخاطبین امام را اقشار مختلف مردم از جمله کارگزاران ایشان، دوستان ، دشمنان ... تشکیل می دهند طبعاً نوع گفتار و بیان ایشان متفاوت است. این پژوهش برآن است تا با تحلیل گفتمان سخنان امام عوامل اثر بخش کلام ایشان را در این 40 خطبه بررسی ورابطه ی آن را با نوع مخاطب تبیین نماید. یکی از رویکردهای تحلیل گفتمان ، رویکرد نقش گرای هلیدی می باشد که برای زبان سه جنبه ی معنایی (فرانقش) قائل است. وی معتقد است که شکل گیری معنا والفاظ موجود در سخن از این سه جنبه قابل بررسی است: فرا نقش اندیشگانی، فرانقش بینافردی، فرانقش متنی. در میان زبانشناسان عرب نیز عبد الهادی بن ظافر الشهری در کتاب خود با نام(استراتیجیه الخطاب مقاربه تداولیه لغویه) مقوله ی استراتژی گفتمان را مطرح می کند سپس با معرفی معیارهای سه گانه ی شکل گیری گفتمان که همان فرانقش های سه گانه ی زبان از دیدگاه هالیدی می باشد به طرح چهار استراتژی برای گفتمان می پردازد . و این استراتژی ها را تجلی وانعکاس این فرانقش ها بر متن می داند. این استراتژی ها عبارت است از: استراتژی تضامنی، استراتژی توجیهی، استراتژی تلمیحی واستراتژی اقناع. این پژوهش سعی دارد تا کارکرد و نمود هر یک از این فرانقش های زبانی را در خطبه های نهج البلاغه در قالب این استراتژی ها بررسی کند. محورهای بحث: تحلیل ابزارهای زبانی به کار رفته در استراتژی های مختلف گفتمان در سطوح چهارگانه ی تحلیل زبانشناختی اعم از معجم، صرف، نحو، وبیان. نتیجه: اندیشه ی امام ونگرش ایشان نسبت به دنیا در قالب استراتژی تلمیحی تجلی یافته است وایشان با هدف اقناع مخاطبین از طریق احتجاج عقلی از استراتژی اقناع بهره برده اند وبا ایجاد تضامن بین خود وامت خویش به وسیله ی ابزارهای زبانی این استراتژی، شرایط را برای پذیرفتن هدایت از سوی مخاطب مهیا می سازند سپس با اتخاذ استراتژی توجیهی به وسیله ی ابزار زبانی همچون افعال انشائی امر، نهی، استفهام ونداء و ... امت را به سمت امر مورد نظر سوق دهند . روش کار: توصیفی- تحلیلی واژگان کلیدی: دنیا، نهج البلاغه، تحلیل گفتمان نقش گرا ، استراتژی گفتمان.

در هر زبانی از جمله زبان عربی و فارسی اسلوب هایی وجود دارد که گوینده و نویسنده با استفاده از آن ها مفهوم مورد نظر را همراه با تاکید به مخاطب خود میرساند. این پژوهش با بررسی ترجمه های چهار ترجمه منتخب به این نتیجه رسیده است که ترجمه های مترجمین با متن عربی حکمت های نهج البلاغه کاملا همطرازی ندارند و در این میان ترجمه مترجمین قدیم ( فیض الاسلام و امامی و آشتیانی )بیشتر از ترجمه های مترجمین جدید ( دشتی و شهیدی ) با متن عربی حکمت ها همطرازی دارد؛ زیرا ایشان عنایت بیشتری به ترجمه تحت اللفظی داشته اند درحالی که مترجمین جدید به ترجمه مفهومی پرداخته اند و ترجمه های ایشان به سبک سخن عامه مردم نزدیک تر است و مفاهیم را بدون پیچیدگی ناشی از تعدد تاکید- که برای فارسی زبانان نامانوس است- منعکس ساخته اند.

در مطالعات زبان شناسی گاه ساختارهای دستوری و شکل ظاهری کلمات مد نظر قرار می گیرد و گاه دلالتها و معانی پنهان . از جمله این دلالتها تاکید است که عامل موثر در تاکید جملات و عبارات چیزی جز رعایت مقتضای حال مخاطب نیست . بلاغت حکم میکند که سخن گفتن با مخاطبی که نسبت به پیام ما موضع خاصی ندارد با زمانیکهدر تردید و انکار بسر میبرد ،متفاوت است و این همان است که به آن رعایت مقتضای حال گفته می شود . کتاب ارزشمند نهج البلاغهارزشمند و گرانسنگ نهج البلاغه ، از جمله کتابهایی است که در فصاحت و بلاغت در مرتبه ای والا قرار دارد و یکی از مواردی که در بلاغت آن بسیار تاثیر گذار است ، توجه به اسلوب تاکید می باشد، اسلوب تاکید مشتمل بر مباحث نحوی ، بلاغی و آوایی می باشد. در این نوشتار، برای محدود کردن دامنه پژوهش – به دلیل گستردگی فراوان آن- صرفاً به مباحثی در بخش نحو و بلاغت پرداخته ،و در این راستا به برخی از کتب نحوی و بلاغی و نقدی مراجعه نموده و سپس اسلوبهای مستفاد از این کتابها با نامه ها تطبیق داده شد. لازم به تذکر است که برای بهره مندی هر چه بیشتر از نظرات علمای قدیم وجدید ،هم از کتب نحوی و بلاغی گذشتگان بهره جستیم و هم از کتب علمای معاصر . شیوه این پژوهش ، توصیفی – تحلیلی می باشد و نتیجه بحث ، بیانگر آنست که اسلوبهای تاکید در نامه ها ، متناسب با حال مخاطبان آنها گوناگون بوده و میزان به کار گیری شان – از نظر کمیت- در نامه ها متفاوت می باشد دستاورد اصلی این پژوهش، تعیین میزان بکار گیری اسلوبهای تاکید در نامه ها و شناخت مخاطبان و عاملان عصر امام (ع) می باشد. از آنجایی که تاکید، یک مبحث اصلی و مستقل ادبی بوده و مشتمل بر ساختارهایی در علم نحو، صرف، لغت، بلاغت ، زبانشناسی و نقد می باشد و با توجه به گستردگی این مباحث و پراکندگی آنها در کتابهای نحوی،بلاغی و نقدی و نبودن کتابی جامع و کامل در زبان عربی – در این زمینه – لازم دیدیم تا این اسالیب در زبان عربی – که همان زبان نهج البلاغه است – شناسایی شده و زمینه ای برای پژوهندگان فراهم آورد تا بتوانند در سایه ی این تحقیق ، پرده از بخشی از اسرار این کتاب ارزشمند بردارند و از مفاهیم عمیق آن تا حد امکان ،آگاه گردند. تاکید یک مبحث اصلی و یک اسلوب مستقل ادبی به شمار می رود که مشتمل بر اشکال متعددی چون تاکید به روش حروف ،عبارات و جملات می باشد که در بخشهای نحوی ، بلاغی و آوایی گنجانده شده است و این مباحث، در کتب نحو ، بلاغت، نقد و زبانشناسی به صورت پراکنده و غیر منسجم گسترده می باشد. و از آنجایی که تاکید و اسالیب آن در ترجمه متون عربی و فهم دقیق مطالب آن تاثیر بسزایی دارد و نیز به جهت گستردگی مطالب ، در این پژوهش صرفاً رویکرد نحوی-بلاغی را برگزیدیم و با این رویکرد به سراغ نامه های امیر مومنین علی(ع) رفتیم تا میزان بهره مندی امام (ع) از این اسلوبها را در نامه های متفاوت خویش مورد بررسی قرار دهیم

با توجه به اینکه اهل بیت (ع) در بردارنده ی تمام فضیلتها وارزشهای والای انسانی هستند بسیاری از پیروان مذاهب دیگر با عنایت به این ارزشها به ایشان گرایش پیدا کردهاند.علاوه بر این در بین شاعران کسانی را می یابیم که با اشعاری زیبا وتوصیف جایگاه والای اهل بیت (ع)ذوق وعاطفه خود را به رشته ی آزمون درآورده اند ،شاعران مسیحی نیز از این قاعده مستثنی نمی باشند علت آن نیاز فطری انسان به دین ومذهب میباشد.گرایش شاعران مسیحی به ویژه شاعران مسیحی لبنان به ادبیات متعهد لز رابطه ی مسیحییان وشیعیان با یکدیگر وهمچنین آشنایی آنان با اصول اسلام در نتیجه همزیستی با مسلمانان نشأت گرفته است .از طرف دیگر آثار منفی جنگهای جهانی اول ودوم بر لبنان باعث شد این شاعران اهل بیت (ع) را نمونه ی کامل ارزشهایی چون مقاومت ،آزادی خواهی وظلم ستیزی بیابند وعشق سرشار خود را نسبت به ایشان در ادبیات متعهد نمودار سازند واین ادبیات را با مقاومت پیوند دهند تا اراده ی هموطنان خود را با توجه به شخصیتهای دینی -تاریخی برانگیزانند.

این رساله برای آشکار کردن گوشه ای از زیبایی های کلام، که باعث لذت بخشی از متن ادبی می شود و همچنین گسترش دادن تذوق ادبی در مخاطب تلاش نموده است. زیبا شناختی به معنای شناخت زیبایی و هنر در قرآن می باشد و برای درک زیبایی شناسی باید اموری همچون تصویر پردازی در قرآن، گونه های مختلف عاطفه، عناصر صور خیال (تشبیه، استعاره، کنایه، مجاز)، هماهنگی لفظ و معنا در قرآن و... را شناخت. علت اینکه صحنه های قیامت فقط از خلال سوره های مکی مورد بررسی قرار گرفت؛ این بود که بیشتر آیات مربوط به قیامت در این سوره ها ذکر شده است. و چون ذهن ما مفهومی پیچیده و مبهم از صحنه های قیامت دارد؛ لذا بهترین شکل نزدیک کردن آن صحنه ها به ذهن استفاده از تصویرپردازی است. و از آنجا که تصویرپردازی یکی از مباحث اساسی زیبایی شناسی در کلام است، ابتدا تصویر و سپس تصویر عاطفه در صحنه های قیامت به تفصیل مورد بررسی قرار داده است.

تحلیل گفتمان یک گرایش مطالعاتی بین رشته ای است که به عنوان یکی از روش های کیفی در حوزه های مختلف علوم سیاسی، اجتماعی، ارتباطات و زبانشناسی انتقادی قرار گرفته است. اصطلاح تحلیل گفتمان نخستین بار سال 1952 در مقاله ای از زبان شناس معروف انگلیسی زلیک هریس به کار رفته است. تحلیل گفتمان دیگر صرفا با بافت صرفی نحوی و لغوی تشکیل دهنده ی جمله سرو کار ندارد بلکه فراتر از آن به عوامل بیرون از متن، یعنی بافت موقعیتی ، فرهنگی ، اجتماعی، سیاسی، ارتباطی و... سروکار دارد. از آنجا که از منظر تحلیل گفتمان، پژوهشی در زمینه ی تبیین دیدگاه های حضرت علی(ع) در مورد فرمانداران صورت نگرفته، این پژوهش به تحلیل هفت نامه از نامه های سیاسی و اقتصادی امام(ع) به فرماندارانش بر اسااس الگوی تحلیل گفتمانی (فرکلاف) پرداخته است.از آنجا که این پژوهش نامه های کوتاه امام علی(ع) را مورد بررسی قرار داده یکی از دلائل انتخاب این نامه ها کوتاه بودنشان و سپس موضوعات آن هاست، چرا که در حال حاضر مسائل سیاسی و اقتصادی از جمله موضوعات پرکاربرد جامعه است. فرکلاف معتقد است گفتمان دارای سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین بوده و بافت موقعیتی و فکری در کنار بافت زبانی قرار دارد، این پژوهش نیز در سطح توصیف به بافت زبانی(صرف، نحو، بلاغت) هر یک از نامه ها پرداخته و در سطح تفسیر، بافت موقعیتی و بافت فکری و بافت موضوعی هر نامه را مورد بررسی قرار داده و در سطح تبیین به ارتباط بین تفسیر و توصیف می پردازد. در پایان این پژوهش به این نتیجه رسیده است که دال های اصلی بافت موضوعی نامه های اقتصادی و سیاسی امام(ع) با هسته های مرکزی این نامه ها کاملا مرتبط بوده و بافت زبانی و وجود جمله های تاکیدی و یا فعلی و وجود افعال مضارع و استعاره و تکرار متأثر از بافت موقعیتی و فکری حضرت است. روش تحقیق این پژوهش (توصیفی- تحلیلی) می باشد. کلمات اساسی: گفتمان، تحلیل گفتمان، نامه های امام علی علیه السلام،فرمانداران

بدون شک، ادیبان از بدو نزول قرآن در ادوار مختلف، همواره با کلام الله پیوندی ویژه و عمیق برقرار کرده اند. وام گیری از قرآن در گذشته با عناوینی، چون: اقتباس، تضمین، استشهاد و ...صورت می پذیرفت، ولی از سال 1966م و بعد از طرح اصطلاح بینامتنیت توسط ناقد بلغاری «ژولیا کریستوا» شکل نظریه ای مدوّن به خود گرفت. امروزه شاعران و نویسندگان مسلمان در ابعاد و حوزه های مختلف از آیات و مضامین قرآنی بهره می برند، یکی از این حوزه ها، حوزه ی ادب پایداری است و از جمله شاعران آن محمد علی شمس الدین و سید حسن حسینی می باشد. شمس الدین(ت1942م) و زنده یاد حسینی(1383-1335) شاعران معاصر لبنانی و ایرانی در زمرهی شاعرانی به شمار میآیند که از هنر خویش در جهت پاسداری از ارزشهای اصیل انسانی و اسلامی بهره گرفته اند. آن دو که اوضاع حساس و پر التهاب سیاسی و اجتماعی را در جوامع خود تجربه کرده اند و از نزدیک شاهد آلام و دغدغه های مردم بوده اند، توانستند از خلال اشعارشان، مفاهیم عقیدتی، اخلاقی و اجتماعی چون: خداباوری، ظلم ستیزی، ایستادگی در برابر دشمن، تحقیر دشمن و افشای مظالم او و... را گاهی از طریق رابطه ی بینامتنی اقتباسی، امتصاصی، اشاره ای، اسلوبی با قرآن به مردم منتقل سازند و زمانی دیگر با فراخوانی شخصیت های قرآنی به شکل مستقیم یا رمزگونه و استفاده ی متضاد از لفظ و مضمون قرآنی، مفاهیم مورد نظر خود را در اشعارشان منعکس نمایند. چکیده بدون شک، ادیبان از بدو نزول قرآن در ادوار مختلف، همواره با کلام الله پیوندی ویژه و عمیق برقرار کرده اند. وام گیری از قرآن در گذشته با عناوینی، چون: اقتباس، تضمین، استشهاد و ...صورت می پذیرفت، ولی از سال 1966م و بعد از طرح اصطلاح بینامتنیت توسط ناقد بلغاری «ژولیا کریستوا» شکل نظریه ای مدوّن به خود گرفت. امروزه شاعران و نویسندگان مسلمان در ابعاد و حوزه های مختلف از آیات و مضامین قرآنی بهره می برند، یکی از این حوزه ها، حوزه ی ادب پایداری است و از جمله شاعران آن محمد علی شمس الدین و سید حسن حسینی می باشد. شمس الدین(ت1942م) و زنده یاد حسینی(1383-1335) شاعران معاصر لبنانی و ایرانی در زمرهی شاعرانی به شمار میآیند که از هنر خویش در جهت پاسداری از ارزشهای اصیل انسانی و اسلامی بهره گرفته اند. آن دو که اوضاع حساس و پر التهاب سیاسی و اجتماعی را در جوامع خود تجربه کرده اند و از نزدیک شاهد آلام و دغدغه های مردم بوده اند، توانستند از خلال اشعارشان، مفاهیم عقیدتی، اخلاقی و اجتماعی چون: خداباوری، ظلم ستیزی، ایستادگی در برابر دشمن، تحقیر دشمن و افشای مظالم او و... را گاهی از طریق رابطه ی بینامتنی اقتباسی، امتصاصی، اشاره ای، اسلوبی با قرآن به مردم منتقل سازند و زمانی دیگر با فراخوانی شخصیت های قرآنی به شکل مستقیم یا رمزگونه و استفاده ی متضاد از لفظ و مضمون قرآنی، مفاهیم مورد نظر خود را در اشعارشان منعکس نمایند. در این زمینه، شمس الدین در میزان به کارگیری بینامتنیت اقتباسی جزئی، حوار و امتصاصی ضمنی بر حسینی تفوّق دارد؛ در حالی که حسینی از بینامتنیت اشاره ای به داستان های پیامبران بیش از شمس الدین استفاده نموده و شخصیت های قرآنی را اغلب به شکل نمادین در اشعارش فراخوانده است. میزان بهره گیری از بینامتنیت اقتباسی کامل محوّر و اسلوبی در اشعار هر دو شاعر اندک است و بینامتنیت اقتباسی کامل منصّص در اشعار شمس الدین مشاهده نگردید. شیوه ی تحقیق تحلیلی، توصیفی و شیوه ی جمع آوری داده ها کتابخانه ای می باشد. کلمات کلیدی: قرآن کریم، انواع بینامتنیت، محمد علی شمس الدین، سید حسن حسینی، مضامین عقیدتی، اخلاقی و اجتماعی کلمات کلیدی: قرآن کریم، انواع بینامتنیت، محمد علی شمس الدین، سید حسن حسینی، مضامین عقیدتی، اخلاقی و اجتماعی

ملحمه عنوانی است که در ادبیات معاصر عرب بر مجموعه های شعری طولانی اطلاق می¬گردد که داستان زندگی یک انسان بزرگ را در موقعیت های مختلف به تصویر می کشد. ادبیات کهن عرب از ملحمه با این مفهوم اصطلاحی تهی می باشد. ملحمه در ادبیات معاصر عرب به عنوان یکی از انواع ادبی مطرح شده و در این میان ملحمه های دینی و اسلامی از اهمیت بیشتری برخوردار بوده اند. عبدالمنعم فرطوسی شاعر شیعه عراقی و جورج شکّور شاعرمسیحی لبنانی از شاعران معاصری هستند که زندگانی رسول خدا را برای ملحمه های خود برگزیده اند. این پژوهش که با روش کتابخانه ای به بررسی محتوایی و ادبی این دو ملحمه پرداخته در پنج فصل آماده گردیده است. در این پژوهش تلاش شده نگاه دو شاعر ملحمه سرا با دو دین متفاوت درباره شخصیت والا و بی¬نظیر رسول خدا صلّی الله علیه و آله بررسی و مقایسه گردد. ویژگی ها و فضایل اخلاقی، معجزات و کرامات و رخدادهای زندگی رسول خداصلّی الله علیه و آله از مواردی بوده که درنگاه دو شاعرمورد تحلیل واقع شده است. دقّت در به تصویر کشیدن ویژگی های اخلاقی و اجتماعی رسول خدا صلّی الله علیه و آله از جانب شکّور و توجه خاص فرطوسی به کرامات و معجزات ایشان بخشی از نتایج محتوایی پژوهش به شمار می روند. در بخش ادبی تنوع و گستردگی تصاویر تشبیهی و استعاری در دو ملحمه ، ابتکار و نوآوری و ارائه تصاویر جدید در ملحمه شکّور، فراوانی انواع کنایه و استعاره مکنیه در ملحمه شکّور بخشی از نتایج ادبی می باشند.

نشانه شناسی یک روش تحلیلی است که تلاش می کند با کمک متن و عناصر تشکیل دهنده ی آن به معناهای ضمنی دست پیدا کند. سوسور زبان بنیان گذار نشانه شناسی از طریق ارتباط میان واژگان در درون متن و واژگان غائب از متن که دو مبحث مهم جانشینی و هم نشینی را مطرح می کند به تحلیل متن می پردازد. این نظریه به همراه نظرات عبدالقاهر جرجانی در خصوص دلالت واژگانی، صرفی و نحوی که یکی از راه های مهم فهم معانی ضمنی متن است در پژوهش حاضر اساس تحلیل آیات نفاق در دو دو سوره ی منافقون و توبه قرار گرفته است.

پژوهش حاضر با عنوان تحلیل گفتمان خطبه های امام حسین(ع) از مدینه تا کربلا به بررسی اندیشه امام حسین(ع) و ایدئولوژی غالب و مسلط درکلام ایشان، تبیین قطب های حق و باطل و ویژگی ها و خصوصیات هر یک از این قطب ها، تعیین دال های مرکزی سخنان حضرت، تأثیر بافت موقعیت و اقتضای حال مخاطب در نوع کلام ایشان و بررسی واژگان و دستور سخنان امام از مدینه تا کربلا پرداخته است. مبانی نظری مربوط به این پژوهش، در چارچوب تحلیل گفتمان قرار دارد. روش کار این تحقیق، روشی تلفیقی است. دراین پژوهش به تبیین مسئله، از منظر دو سطح خرد و کلان نگریسته می شود. در سطح کلان، دال و مدلول لاکلا و موفه، ایدئولوژی و غیریت سازی ون دایک، و در سطح خرد نیز از ارزش تجربی و رابطه ای واژگان و مشخصات دستوری و بینامتنیت فرکلاف استفاده شده است.

بحث شامل تمهید و دو فصل است که اهداف زیر را دنبال می کند: بررسی گسترش عربی به واسطه قیاس، معرب ودخیل ،ترادف، اشتراک لفظی، تضاد، نحت،ابدال لغوی واشتقاق اکبر درجهت تطبیق در کتب اربعه بررسی انواع ابدال و عواملش برای اثبات نقش آن در رشد و گسترش الفاظ که در این راستا اقوال موافقین مانند« ابن جنی» ،«محمد مبارک» ،« ابوعلی فارسی» و غیره و مخالفین مانند« ابراهیم انیس» و« ابراهیم سامرایی» بررسی شده است. درضمن اینکه در ادامه بحث انواع اشتقاق را بررسی می کند زیرا این پدیده قاعده زیبای مطردی است که به آسان شدن زبان و آموزش آن به دانشجویان کمک می کند. این پژوهش کلیه جوانب لغوی در« العین» را ضمن بررسی این پدیده ها در کتب اربعه بخصوص ابدال لغوی و اشتقاق اکبر بررسی می کند. این کتابها شامل «البیان و التبین »جاحظ، «ادب الکاتب »ابن قتیبه «الکامل» مبرد و «امالی» قالی می باشد. رساله «مقاییس اللغه» و «معجم الوسیط» را به شکل آماری بررسی می کند و به این نتیجه می رسد که این نویسندگان در زمینه معرب و دخیل و اشتقاق و ابدال از مؤلفین کتب اربعه تأثیر پذیرفته اند . درضمن بررسی کتابهای مذکوراز «العین» تا «معجم الوسیط» چنین به نظرمی رسد که، تقارب در مخارج بیشتراز تجانس و تباعد مطرح شده است. منهج اصلی این رساله منهج متکامل است ،ضمن تکیه بر منهج لغوی وصفی،منهج لغوی مقارن و منهج تاریخی.