چکیده مقدمه: بیش از هشتاد درصد مردم، حداقل برای یک بار کمردرد را در زندگی خود تجربه نموده اند که این دردها با گذشت زمان، به کمردرد مزمن تبدیل خواهد شد. از آنجا که اکثر این بیماران تمایل دارند تا برای درمان خود به روش های غیرتهاجمی و غیردارویی مثل ورزش، ماساژ، حرکت درمانی، رفلکسولوژی و مانند آن روی آورند و نیز با توجه به تبلیغات و استفاده های غیرعلمی از این روشها و همچنین بررسی مطالعات گذشته بعضی از محققان پیشین که به نظر می رسد هم حرکت درمانی روش مناسبی برای درمان کمردرد های مزمن است و هم علم رفلکسولوژی به عنوان یک روش از این موضوع حمایت می کند، ضروری به نظر می رسد که مقایسه ای بین هر دو روش یاد شده انجام گیرد تا مشخص شود کدام روش بر بهبودی و میزان کاهش کمردردهای مزمن، موثرتر می باشد. روش شناسی: این تحقیق، نیمه تجربی و کاربردی بر روی 36 مرد مبتلا به کمردرد مزمن با تشخیص پزشک می باشد. معیارهای ورود به تحقیق شامل افراد غیر ورزشکار با bmi (شاخص توده بدنی) بین 18 تا 25 و محدوده سنی 20 تا 50 سال بود که در 3 سال گذشته هیچ فعالیت ورزشی جدی یا قهرمانی نداشتند. آزمودنیها بطور تصادفی ساده به 3 گروه مساوی 12 نفری، شامل تجربی حرکت درمانی ، تجربی رفلکسولوژی و گروه شاهد، طبقه بندی شدند. روش اندازه گیری در این پژوهش بدین نحو بود که ابتدا میانگین شدت کمردرد بیماران از طریق تست vas اندازه گیری و به عنوان پیش آزمون ثبت شد. سپس به گروه تجربی حرکت درمانی 30 جلسه برنامه حرکت درمانی (به مدت 10 هفته و در هر هفته 3 جلسه 30 دقیقه ای) ارائه داده و بعد از آن، میانگین vas آنها اندازه گیری شد. گروه تجربی رفلکسولوژی را نیز بطور همزمان 30 جلسه تحت برنامه رفلکسولوژی کف پا (به مدت 10 هفته و در هر هفته 3 جلسه 30 دقیقه ای) قرار دادیم و سپس میانگین vas آنها را محاسبه نمودیم و به عنوان پس آزمون ثبت کردیم. برای انجام محاسبات داده های خام از نرم افزار spss نسخه 18 و جهت تفسیر داده ها و معنادار بودن فرضیه های تحقیق، از روش آزمون t وابسته (مقایسه درون گروهی) و p-value استفاده کردیم. همچنین برای مقایسه میانگین بین گروهها از روش one way-anova و آزمون تعقیبی lsd استفاده شده است. نتایج و یافته ها: برنامه منتخب حرکت درمانی بر میزان کاهش کمردردهای مزمن، به طور معناداری تاثیر داشت. برنامه منتخب رفلکسولوژی کف پا نیز بر میزان کاهش کمردردهای مزمن، به طور معناداری تاثیر داشت. (005/0 > p) اما بین تاثیر برنامه منتخب حرکت درمانی و رفلکسولوژی کف پا بر کاهش کمردردهای مزمن، تفاوت معنادار وجود نداشت (05/0 > p) که البته در مقایسه با گروه شاهد، گروه حرکت درمانی تاثیر بیشتری داشت. (005/0 > p) بحث و نتیجه گیری: هر دو روش حرکت درمانی و رفلکسولوژی کف پا با عث کاهش کمردردهای مزمن می شوند، اما در مقایسه با گروه شاهد، روش حرکت درمانی موثرتر است. به عبارت دیگر، درست است که رفلکسولوژی می تواند باعث کاهش کمردردهای مزمن شود اما از آنجا که حرکت درمانی جواب بهتری به تحقیق حاضر داده است، به نظر می رسد که این روش، روش مناسب تری جهت کاهش کمردردهای مزمن می باشد.