نام پژوهشگر: حنان علویان

بررسی متن و سند مقتل ابومخنف
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه شهید چمران اهواز - دانشکده الهیات و معارف اسلامی 1390
  حنان علویان   قاسم بستانی

ابومخنف یکی از پیشگامان تاریخ نگاری در سده اول است. مقتل نگاشته شده توسط ایشان یکی از مهمترین آثار در زمینه شهادت امام حسین(ع) و واقعه عاشورا به شمار می آید. بررسی این اثر ما را با اولین تصویر مکتوب و بکر از این واقعه آشنا می کند. اثری که در آن سند روایت حفظ شده و دیدگاهها و گرایش های مذهبی بر روی متن تأثیری نداشته است و روایات بدون شاخ و برگ و با رعایت ترتیب زمانی وقوع حوادث در این اثر ثبت شده اند. انعکاس این روایت در آثار پس از آن، اهمیت آن را نزد دانشمندان دیگر از گذشته تا به امروز آشکار می سازد اما اگر روایتی در منابع دیگر انعکاس نیافته باشد عدم اعتماد راویان به روایت مزبور را نشان می دهد. روایت ابومخنف نه تنها بر کتابهای پس از قرن سوم تأثیرگذار بوده، بلکه بر منابع مهم پیش از قرن سوم، یعنی پیش از اوج گیری نهضت علمی در جهان اسلام، نیز تأثیر خود را نمایان ساخته است. در این راستا مهمترین گزارشها و روایت های پیش از قرن دهم مورد مقایسه قرار گرفته اند و سپس با کمک کتب تاریخی، رجالی، سیره و مناقب و برخی از ادعیه مورد بررسی قرار گرفته اند تا بتوان به این وسیله برخی از اعلام، اعداد و عبارت های تصحیف شده را تصحیح نمود و روایت هایی که شباهت معنایی یا سندی دارند را بیابیم. با بررسی منابع به این نتیجه می توان رسید که روایت ابومخنف در منابع پس از خود تأثیر عمیق و ریشه ای داشته به نحوی که نمی توان میان روایت ابومخنف و متن اصلی قائل به تفکیک شد. دانشمندان به این روایت به دید یک محور قابل اتکا و تعیین کننده نظر افکنده اند. اما متن این مقتل خالی از عیب نبوده و نیازمند بازنگری رسم الخطی و نحوی و تصحیح فنی واژگان، شرح و توضیح اعلام است. علاوه براین، متن نیازمند بررسی منسجم رجزخوانی ها و شعرهای درج شده در متن روایت است زیرا این ابیات در برخی از موارد ناقل نکات و مفید هستند.