گندم 20 درصد از کالری غذای جهان را تأمین می کند و غذای اصلی حدود 40 درصد از جمعیت جهان است. بیماری لکه برگی سپتوریا توسط قارچ (rob.) desm septoria tritici ایجاد می گردد. این بیماری در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم توسط محققین در اروپا و آمریکای شمالی توصیف شد ولی با کشت گسترده ارقام اصلاح شده پاکوتاه و با عملکرد بالا توسعه پیدا کرد و به عنوان یک مشکل اساسی روی عملکرد و کیفیت محصول مورد توجه قرار گرفت. در این مطالعه سه رقم گندم نان بهاره و یک لاین مقاوم از مرکز بین المللی تحقیقات کشاورزی در مناطق خشک در طرح ژنتیکی تجزیه میانگین نسل ها، به منظور بررسی وجود مقاومت به بیماری لکه برگی سپتوریا و تجزیه ژنتیکی مقاومت در مرحله گیاهچه ای در گلخانه و گیاه کامل در مزرعه مورد ارزیابی قرار گرفتند. طرح های آزمایشی مورد استفاده در گلخانه و مزرعه به ترتیب طرح کاملاً تصادفی و طرح بلوک های کامل تصادفی بودند. صفات مورد مطالعه در مرحله گیاهچه ای شامل: نکروز، naudpc، پیکنید و paudpc و در مرحله گیاه کامل شامل: شدت بیماری و saudpc بودند. حداقل فاکتورهای موثر برای کنترل مقاومت به بیماری لکه برگی سپتوریا بین یک تا سه در تلاقی های مختلف متغیر بود. نتایج تجزیه میانگین نسل ها در مرحله گیاهچه ای برای تلاقی لاین مقاوم × تجن نقش بارز اثرات افزایشی را در کنترل صفات نکروز و naudpc نشان داد. برای صفات پیکنید و paudpc در این تلاقی نقش اثرات غالبیت بارزتر بود. در تلاقی های لاین مقاوم × مغان و مروارید × مغان مقادیر اثرات غالبیت به مراتب بیشتر از اثرات افزایشی بود و اثر متقابل غیرآللی غالبیت × غالبیت به طور معنی داری در کلیه صفات شرکت داشت. اثر متقابل غیرآللی افزایشی × غالبیت [j] در هیچکدام از صفات مورد بررسی معنی دار نبود. در مرحله گیاه کامل در مزرعه برای تلاقی لاین مقاوم × تجن و لاین مقاوم × مغان به ترتیب نقش اثرات افزایشی و غالبیت مشهودتر بود. برآورد بالای آثار غالبیت و اپیستازی توجه به تولید بذر هیبرید را به عنوان استراتژی اصلاح یک صفت تداعی می نماید، همچنین نشان می دهد که انتخاب را باید تا چندین نسل بعد، مانند نسل تک بذر به تأخیر انداخت تا به سطح بالایی از تثبیت ژن رسید و برعکس برآورد بالای آثار افزایشی توجه ما را به کاربرد روش های مختلف عمل انتخاب، مانند گزینش لاین خالص و یا روش تلاقی برگشتی جلب می نماید.

به منظور ارزیابی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای آن در پنبه و انتخاب بهترین ژنوتیپ، 14 رقم پنبه در آزمایشی به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرارطی سال 1391 و تحت دو شرایط آبیاری معمول و تنش خشکی آخر فصل در مزرعه تحقیقاتی مرکز آموزش فنی و حرفه ای شهرستان نهبندان مورد مطالعه و مقایسه قرار گرفتند. ارقام مورد بررسی شامل دلتا پاین 25، n-200، sb35، بختگان، t3-39-84، ورامین، مهر، سای آکرا، شیرپان603، sp731، ارمغان، ساحل، خرداد، اولتان بودند. صفات مورد بررسی شامل روز تا جوانه زنی، روز تا گلدهی، روز تا شروع قوزه دهی، روز تا 50% قوزه دهی، روز تا 90% قوزه دهی، روز تا شکوفایی قوزه، تعداد قوزه در بوته، تعداد شاخه قوزه دهنده، ارتفاع، وزن وش وکیل بودند. ابتدا تجزیه های آماری برای بررسی های فنوتیپی صفات شامل تجزیه واریانس، محاسبه همبستگی های فنوتیپی بین صفات، رگرسیون گام به گام، تجزیه مولفه های اصلی و تجزیه خوشه ای انجام گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تاثیر تنش خشکی آخر فصل بر روی صفاتی نظیر ارتفاع بوته، تعداد شاخه زایا، وزن وش و تعداد قوزه در بوته در سطح 1% معنی دار بود. بین ارقام مورد بررسی نیز از نظر تعداد شاخه قوزه دهنده و کیل در سطح 1% تفاوت معنی دار وجود دارد. همبستگی ساده صفات ارتباط مثبت و معنی دار عملکرد (وزن وش) را با صفت تعداد قوزه در بوته در سطح بالای میزان همبستگی ( **0/93 r=) نشان داد. با استفاده از رگرسیون گام به گام صفات تعداد قوزه در بوته و تعداد شاخه قوزه دهنده به عنوان صفات تاثیر گذار وارد مدل شدند که 94 درصد از تغییرات عمکرد را توضیح دادند. در تجزیه به مولفه های اصلی در شرایط نرمال، 4 مولفه اول در مجموع 83 درصد از تنوع را توجیه کردند و در شرایط تنش 3 مولفه اول بیش از 71 درصد تنوع را توجیه نمودند. گروه بندی ژنوتیپ ها با استفاده از تجزیه کلاستر در شرایط نرمال و تنش خشکی به ترتیب 3 و 4 گروه شناخته شد. در تجزیه بای پلات در شرایط بدون تنش صفات تعداد قوزه در بوته و تعداد شاخه قوزه دهنده به عنوان صفات متمایز و نماینده صفات، عملکرد شناخته شد. ارقام ایده آل در این شرایط به ترتیب رقم بختگان، ورامین و t3-39-84 بودند. در شرایط تنش نیز صفات فوق الذکر به عنوان صفات متمایز و نماینده صفات شناخته شدند و به طور کل در بررسی داده ها در دو شرایط تنش خشکی و بدون تنش با استفاده از تجزیه بای پلات صفات تعداد شاخه قوزه دهنده، تعداد قوزه در بوته و ارتفاع به عنوان صفات متمایز و عملکرد به عنوان نماینده صفات معرفی شدند. ارقام ایده آل در این شرایط به ترتیب رقم بختگان، رقم ساحل، رقم t3-39-84 و رقم ورامین بودند. بیشترین عملکرد در شرایط آبی مربوط به رقم بختگان و در شرایط تنش خشکی مربوط به رقم t3-39-84 بود.

به منظور مشخص کردن سطح بیان ژن cu/zn sod و فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز تحت تنش شوری در 3 ژنوتیپ انتخابی خیار، آزمایش مقایسه بیان ژن cu/zn sod و فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز بر پایه آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در پژوهشکده زیست فناوری دانشگاه زابل انجام شد. سه تکرار برای هر ژنوتیپ در نظر گرفته شد و سپس نمونه¬ها تحت تیمار شوری با دو غلظت mm 50 و mm 100 قرار گرفتند. rna از برگ هر نمونه استخراج شده و cdna با رونویسی معکوس ساخته شد. برای به هنجار کردن تمامی نمونه¬ها سطح بیان ژن ? توبولین به عنوان ژن کنترل همزمان با ژن مورد مطالعه در واکنش real time pcr مورد بررسی قرار گرفت. سپس آنزیم سوپراکسید دیسموتازکه توسط این ژن کد می¬شود را نیز به¬وسیله اسپکتروفتومتری با طول موج 560 نانومتر بررسی شد. نتایج نشان داد در میان ژنوتیپ¬های مورد بررسی بیشترین مقدار بیان ژن مربوط به ژنوتیپ شماره 3 در شرایط تنش شوری mm 100به مقدار 247/6 و کمترین میزان مربوط به ژنوتیپ شماره 1 با مقدار 59/2 در حالت بدون تنش می¬باشد. در مورد آنزیم نیز ژنوتیپ شماره 2 تحت تنش شوری با غلظت mm 100 با مقدار 503/8 بیشترین مقدار فعالیت آنزیم و ژنوتیپ شماره 1 در حالت شاهد با مقدار 25/2 کمترین میزان فعالیت آنزیم را از آن خود کرده است.

جمع آوری ژرم پلاسم اولین قدم در راه اصلاح گیاهان است. در این پژوهش تنوع ژنتیکی 20 ژنوتیپ خیار ایرانی با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیک و مولکولیssr بررسی گردید. در مجموع از 10 جفت آغازگر برای تکثیر قطعاتی از dna ژنومی گیاه استفاده شد. دی ان آی ژنومی استخراج شده از نمونه های گیاهی با این آغازگرها تکثیر و محصولات حاصل با استفاده از ژل پلی اکریل آمید الکتروفورز شدند. در این بررسی 61 مکان ژنی امتیازبندی شدند که از این تعداد 41 مکان چندشکلی نشان دادند. برای ارزیابی شباهت ژنتیکی میان توده ها از تحلیل خوشه ای با استفاده از ضریب تشابه جاکارد با روش upgma استفاده گردید. میانگین فاصله ژنتیکی میان توده ها (با استفاده از ضریب تشابه جاکارد) 74/0 و میانگین محتوای اطلاعات چندشکل (pic ) 66/0 بود. آغازگر p8 بالاترین مقدار pic (8/0) را دارا بود. بررسی دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه ای داده های مولکوی تنوع بالایی را در بین ژنوتیپهای مورد مطالعه نشان داد. بیشترین فاصله ژنتیکی بین ژنوتیپ های tn-94-218 و tn-94-186 و کمترین فاصله ژنتیکی بین ژنوتیپهای tn-94-154 و tn-94-163 بود. با توجه به نتایج و مشخص شدن کارآیی این نشانگر در تفکیک توده ها، جمع آوری و ارزیابی مولکولی ژنوتیپ ها از سایر نواحی پراکنش این جنس در منطقه، می تواند اطلاعات تکمیلی در ارتباط با تنوع و تاکسونومی این جنس فراهم نماید.

به منظور ارزیابی تاثیرات اسید سالیسیلیک و باکتری باسیلوس آمیلولیکوفاسینس پی¬تی¬سی-سی 1732 بر بیان ژن و برخی خصوصیات فیزیولوژیک بادرشبو ، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار، در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل انجام شد. در این آزمایش اثر سه سطح اسید سالیسیلیک (0، 1 و 2 میکرومولار) به صورت محلول پاشی و باکتری در دو سطح (0 و cfu/ml 7-10×1) به¬صورت تزریق پای ریشه، بررسی شدند. بیان ژن فنیل آلانین آمونیالیاز و آنزیم¬های فنیل آلانین آمونیالیاز، پرولین، کربوهیدرات، رنگیزه¬های فتوسنتزی (کلروفیل a و b، کارتنوئید)، آنتی اکسیدانها (پلی فنیل اکسیداز و کاتالاز)، فنل کل و فلاونوئید اندازه¬گیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که باکتری باسیلوس و اسید سالیسلیک تاثیر معنی¬داری بر روی میزان بیان ژن و مقدار فعالیت آنزیم فنیل¬آلانین-آمونیالیاز، رنگیزه¬های فتوسنتزی، فلاونوئید، فنل کل، پرولین و کربوهیدرات نسبت به شاهد داشته و فعالیت آنزیم¬های آنتی اکسیدان روند کاهشی پیدا کرد اما باکتری اثر بیشتری نسبت به اسید سالیسیلیک بر صفات ذکر شده نشان داد. در این پژوهشش به منظور ارزیابی الگوی بیان ژن pal تحت تیمار اسید سالیسیلیک و باکتری باسیلوس آمیلولیکوفاسینس با استفاده از واکنش زنجیره¬ای پلیمراز در زمان واقعی (real time pcr) بررسی شد و نتایج نشان داد که تیمارهای اعمال شده باعث افزایش بیان ژن شدند. با توجه به یافته¬های این تحقیق می¬توان نتیجه گرفت که کاربرد باکتری bacillus amyloliquefaciensptcc1732 و سالیسیلیک اسید در جهت افزایش عملکرد و صفات مطلوب؛ موثر باشد.

بابونه کبیر با نام علمی tanacetum parthenium گیاه دو یا چند ساله ای از خانواده گل ستاره ای ها asteracea می باشد که در درمان سردرد، میگرن، صدای زنگ در گوش، سرگیجه، آرتروز کاربرد دارد. در این تحقیق اثرات الیسیتورهای غیر زیستی (نانو ذرات و تنش خشکی) بر بیان ژن ژرماکرنa سنتاز (tpgas) و پارتنولید سنتاز (tppts) دخیل در تولید پارتنولید در گیاه بابونه کبیر مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش در زمستان 1393 در مرکز زیست پژوهشی دانشگاه زابل (بیوسنتر) اجرا گردید و گیاهان در مرحله رویشی که حدودا 15 سانتی متر ارتفاع داشت با نانو ذرات نقره سنتز سبز و سنتز شیمیایی 30 ppm و نانو کلات آهن با نسبت دو در هزار میلی لیتر تیمار شدند و تحت تاثیر تنش خشکی قرار گرفتند. پس از اعمال تنش خشکی و محلول پاشی نانو ذرات نمونه برداری از گیاه صورت گرفت. بیان ژن به روش real time pcr بررسی گردید و میزان پارتنولید به روش عصاره گیری و با دستگاه hplc و به وسیله منحنی استاندارد پارتنولید سنجیده شد. نتایج نشان داد بیان ژن های ژرماکرنa سنتاز (tpgas) و پارتنولید سنتاز (tppts) در حالت اعمال نانو ذرات نقره سنتز سبز نسبت به گیاهان شاهد، تیمار شده نانو ذرات نقره سنتز شیمیایی و نانو کلات آهن افزایش معنی داری را در سطح 1% درصد نشان داد و بیشترین بیان ژن های ژرماکرنa سنتاز (tpgas) و پارتنولید سنتاز (tppts) در حالتی صورت گرفت که گیاه تحت تنش خشکی باشد و همچنین اعمال تیمار نانو ذرات نقره سنتز سبز می باشد. همچنین همبستگی مثبتی بین بیان ژن های ژرماکرنa سنتاز (tpgas) و پارتنولید سنتاز (tppts) با میزان پارتنولید مشاهده شد. به طوری که روند تغییرات میزان بیان ژن با روند تغییرات میزان پارتنولید با اعمال نانو ذرات مختلف مطابقت داشت. بنابراین نانو ذرات مذکور و تنش خشکی به عنوان القاء کننده باعث افزایش بیان ژن های ژرماکرنa سنتاز (tpgas) و پارتنولید سنتاز (tppts) و افزایش پارتنولید در گیاه بابونه کبیر می شود.

به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی اسید سالیسیلیک در شرایط تنش خشکی بر خصوصیات مورفولوژیک و فیزیولوژیک سه رقم رازیانه ( همدان، نهاوند و اصفهان)، آزمایشی در سال زراعی93-92 به صورت طرح اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل واقع در سد سیستان انجام شد. تنش خشکی شامل: سه سطح آبیاری 30 درصد ظرفیت مزرعه (تنش شدید)، آبیاری 60 درصد ظرفیت مزرعه (تنش ملایم)، آبیاری 90 درصد ظرفیت مزرعه (نرمال) به عنوان عامل اصلی و سطوح مختلف محلول پاشی و رقم های مختلف بودند که ارقام شامل اصفهان، همدان و نهاوند و محلول پاشی دارای سه سطح (صفر، 5/2 و 5 میلی مولار) به عنوان عامل های فرعی بودند. ویژگی های مورد بررسی عبارتند از: ارتفاع بوته، تعداد چتر در گیاه، تعداد چترک در چتر، دانه در چترک، طول ریشه، تعداد ساقه فرعی، قطر ساقه، وزن تر گیاه، عملکرد اقتصادی، عملکرد بیولوژیک، وزن هزار دانه، کلروفیلa و b، کلروفیل کل، کارتنوئید، کربوهیدرات، پرولین و آنتوسیانین بودند. نتایج نشان داد که تنش خشکی موجب کاهش تمامی پارامتر (خصوصا اجزای عملکرد اقتصادی) به غیر از کربوهیدرات و پرولین گردید. محلول پاشی اسید سالیسیلیک باعث افزایش برخی از پارامتر ها ازجمله: ارتفاع، تعداد چتر، تعداد دانه در چترک، طول ریشه، وزن تر ساقه، عملکرد اقتصادی، عملکرد بیولوژیک و پرولین گردید. در برخی ارقام تفاوت معنی داری از نظر برخی خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی مشاهده شد. در اثر متقابل تنش خشکی، رقم و محلول پاشی اسید سالیسیلیک بهترین رقم از نظر عملکرد اقتصادی رقم اصفهان با محلول پاشی 5 میلی مولار در شرایط آبیاری کامل حاصل شد. تجزیه های آماری شامل تجزیه واریانس، مقایسه میانگین و محاسبه همبستگی و تجزیه مولفه ها بین صفات با استفاده از نرم افزار sas انجام گردید.