این اثر عرفانی و ادبی مربوط به اواخر سده هفتم و اوایل سده هشتم هجری است که دارای نثری مرسل و متوسط است و با زبانی سلیسی و روان که درنوع خود شیوایی دارد و گاهی نیز به صورت شعر ناب منثرو در می آید نثر کتاب شبیه به مرصاد العباد شیخ نجم الدین رازی است که در آن از آثار سنایی عطار نیشابوری شیخ نجم الدین رازی و شهاب الدین سهروردی مقتول است به اضافه قطعات و فردها و غزلیاتی بدون نام گوینده آن ها ذکر شده که وجود این اشعار و قطعات و رباعیات لطب بیشتری به سخن داده است اما محتوای کتاب بر اساس تصریح خود مولف دریازده باب تتنظیم شده که باب هشتم آن شش فصل و باب نهم آن پنج فصل است.مولف در بابهای یازده گانه این موضوع را شرح می دهد باب اول در روموز و اشارات و معانی و حکایات در حال انسان و باماندن از سعادت ابدی و مشعول شدن به دنیا فراموش کردن مقام اصلی و تنبیه از غفلت. باب دویم در اشارات به طلسم وجود انسان و در رموز وکنوز معنی و مواعظ ونصیحت در تنبیه ودلالات بر معنی و و صف جمال وکمال روح تا بدانی که همه در وجود تو است. باب سیوم در آنکه بدانی که مقصود از آفرینش تویی و جمله بهر تو است که موجود کرده است و سبب آمدن تو در این دنیا از بهر چیست و حقیقت دنیا و موجودات را و اشغال خلق وسبب دنیا وآشوب دنیا. باب چهارم درآفریدن انسان و چگونگی و سپردن امانت به وی وسبب عزت و رففعت و سبب خواری و مذلت. باب پنجم در آفریدن انسان و حقیقت انسان و چگونگی سر که چیست وچگونه امانت نهاده اند و مقصود چیست و سر عزت و مدلت . باب ششم در معرفت آنکه از کجا آمده ای و از جه مقام و جرا آمده ای و در فراموش کردن آن مقام ودر آنکه نام تو انسان چرا است و تو چه ای. باب هفتم در بدایع فطرت و صنایع قدرت حق تعالی در خلقت انسان و چگونگی موجود گردانیدن او و آفریدن از قطره آب. باب هشتم شش فصل است فصل اول در عجایب خلقت سر ففصل دیم در عجایب خلقت چشم فصل سوم در عجایب خلقت گوش فصل چهارم در عجایب خلقت بینی فصل پنجم در عجایب خلقت دهان فصل ششم در عجایب خلقت روی و غیز باب نهم در خلقت تن و اعضا و جوارح و عجایب خلقت دست و انگشتان و کف و ناخن وشآن نیز مشتمل برپنج فصل است باب دهم در عجایب جمله تن و تشبیهات او به جمله موجودات و تشبیه صفات او به جمله حیوانات و رموز و اشارات چند از قصص در تشبیه به صفات انسان. باب یازدهم در سلطانی روح و تاثیراو در لوح جسم در عالم و وصف افعال روح و عجایب و وصف جهان و جان و دل

چکیده میرزا علیرضا « دیوان و مثنوی معراج الخیال » رساله ی حاضر تصحیحی از نسخ هی خطی متخلّص به تجلّی شیرازی شاعر قرن یازدهم هجری است. تجلّی پرورش یافت هی مکتب هندی یا اصفهانی است و در علوم عقلی از شاگردان میرزا حسین خوانساری است. وی روزگاری را در هند به سر برده و سپس به ایران بازگشته است. در سال 1072 ه ق شاه عبّاس دوم صفوی محلی از محال اردکان را به رسم سیورغال به او واگذاشت بعد از شاه عبّاس ملازم شاه سلیمان بود. و « صائب » وی بیشتر در غزل طبع آزمایی کرده و در شعر به شیو هی شاعرانی چون نظر داشته است. تصحیح دیوان بر اساس چهار نسخ هی موجود در کتابخان ههای « عرفی » نیز بر اساس سه « معراج الخیال » مجلس، آیت الله مرعشی و ملک (دو نسخه) و تصحیح مثنوی نسخ هی موجود در کتابخان ههای آیت الله مرعشی (دو نسخه) و مجلس صورت پذیرفته است، که نسخ ههای اساس و اقدم بر مبنای نسخ هی دیوان کتابخان هی ملک و نسخه ی مثنوی معراج الخیال کتابخان هی مجلس تعیین شده است. این رساله بجز فهرستهای ابتدایی و انتهایی و مقدمه، حاوی فصلهایی در باب اوضاع اجتماعی، هنری و ادبی ایران در دور هی صفویه، زندگی تجلّی ،شعر تجلّی و معرفی نسخ است. بعد از این مقدمات اشعار تجلّی شامل غزلیّات، قصاید ، مثنو یها، رباعیّات و مفردات به همراه اختلافات نسخه بدلها در پاورقی عرضه شده است. کلید واژ هها: میرزا علیرضا، تجلّی شیرازی، معراج الخیال، شعر قرن یازدهم، آقا حسین خوانساری

رساله حاضر تصحیحی است بر نسخ? خطی «مطلع»، از متون بلاغی– عروضی مربوط به قرن یازدهم هجری که توسط وزیری ادیب به نام «رضی الدین محمد بن محمد شفیع مستوفی» به نگارش درآمده است. این کتاب به اشاره «خلیفه سلطان مازندرانی» وزیر دربار صفویان نوشته شده و به او نیز اهدا شده است. موضوع کتاب، عروض، قافیه، معانی، بیان و بدیع است و نویسنده به آثار بلاغی و عروضی قبل از خود به ویژه معیار الاشعار، معیار جمالی و حدائق السحر نظر داشته است. تصحیح این اثر بر اساس سه نسخه کامل موجود در کتابخانه های سپهسالار، آستان قدس و ملی صورت گرفته است. رساله حاضر حاوی مقدمه ای در معرفی نویسنده و امتیازات کتاب، معرفی نسخ و رسم الخط اساس است. سپس اصل متن به همراه توضیح نسخه بدل ها در پاورقی عرضه شده و در بخش پایانی، تعلیقات و توضیحاتی در مورد آیات و احادیث و ادعیه و اشعار فارسی وعربی و نکات مبهم متن آمده است. متن حاضر می تواند حلقه مفقود? بلاغت دوره تیموری و قاجار را به خوبی روشن نماید و در ترسیم سیر کتب بلاغی سهم به سزا داشته باشد.

در این پایان نامه مضامین مشترک مرصاد العباد ، الانسان الکامل و کاشف الاسرار و تاثیر و تاثر میان این آثار مقایسه و بررسی شده است . این سه اثر عرفانی به ترتیب توسط نجم الدین رازی ، عزیز الدین نسفی و عبد الرحمن اسفراینی در اوایل ، اواسط و اواخر قرن هفتم هجری به رشته ی تحریر درآمده اند و از متون مهم نثر عرفانی به زبان فارسی محسوب می شوند. آثار مذکور در قرنی تالیف شده اند که یکی از مقاطع زمانی مهم در عرفان و تصوف به شمار می آید. در این رساله ابتدا مباحث و مضامین مطرح شده در سه اثر مذکور مقایسه شدند ؛ سپس مضامین مشترک بیان شده در این آثار - که از مضامین عرفانی مورد توجه در قرن هفتم به شمار می آیند- مشخص گردیدند و در مرحله ی بعد نظرات و مطالب بیان شده توسط مولفان در رابطه ی با هر مضمون ، مورد بررسی قرارگرفت. همچنین آیات ، احادیث و ابیات مشترک در آثار یاد شده نیز مشخص گشته و تحلیل شد. در نهایت این نتیجه به دست آمد که بیست و هشت مضمون مشترک در هر سه متن ، وجود دارد و در همه ی این مضامین ، مفاهیم و نظرات مشابهی بیان گردیده . همچنین علاوه بر مفاهیم یکسان ، در تعدادی از مضامین مشترک بررسی شده ، تعابیر ، ترکیبات لفظی و توصیفات مشابهی نیز توسط مولفان این آثار ، به کارگرفته شده اند. بر اساس نتایج به دست آمده می توان گفت که در متن کاشف الاسرار هم مفاهیم مشترک و هم در موارد متعددی ، عبارات و توصیف های قابل توجه مشترکی با نثر مرصاد العباد یافت می شود که نشان می دهد عبد الرحمن اسفراینی در تالیف کاشف الاسرار ، چه از نظر مفهوم و چه از نظر لفظ ، تحت تاثیر مرصاد العباد اثر نجم الدین رازی بوده است . در مورد الانسان الکامل نیز این موارد صدق می کند ، اما میزان و چگونگی اشتراک میان این اثر و مرصاد العباد به گونه ای است که می توان گفت : عزیز الدین نسفی در تالیف الانسان الکامل از مرصاد العباد تاثیر پذیرفته و این تاثیر پذیری او بیشتر مربوط به حوزه ی معنا و مفهوم است .

علیقلی خان واله داغستانی، از شاعران قرن دوازدهم هجری است که درسال 1124 در اصفهان متولّد و در سال 1146 عازم هند شد. او در هند وارد دربار پادشاهان گورکانی شد و تا سال 1170 که در گذشت به مشاغل درباری و نظامی اشتغال داشت. اشعار گردآوری شده از واله در این تحقیق شامل 12 قصیده، 199 غزل، 8 قطعه، 5 مثنوی، 476 رباعی، 20 دوبیتی و 36 تک بیتی است که جمعاً بالغ بر 3170 بیت فارسی می‏شود. بیشتر اشعار او در قالب غزل و رباعی سروده شده است. واله در سرودن اشعار خود به شیوه شاعرانی چون انوری در قصیده، حافظ و نظیری نیشابوری در غزل و نظامی گنجوی در مثنوی توجه داشته است. در این پژوهش اشعار او بر اساس پنج نسخه خطی موجود در کتابخانه‏های ایران گردآوری شده، در مقدمه آن، زندگی نامه، اوضاع سیاسی و اجتماعی و ادبی ایران و هند در قرن دوازدهم و سبک شعری واله بررسی شده است. بیشتر اشعار واله عاشقانه و در فراق معشوقه‏اش خدیجه سلطان سروده شده است. او همچنین اشعاری در مدح امام علی(ع) و هجو برخی از افراد عصر خود دارد. روش تصحیح اشعار بر مبنای نسخه اساس است و نسخه اول کتابخانه مجلس به عنوان اساس تصحیح انتخاب شده، چهار نسخه دیگر یعنی کتابخانه مرعشی نجفی قم، کتابخانه ملی، کتابخانه ملی ملک و نسخه دوم کتابخانه مجلس به عنوان نسخه بدل مورد استفاده قرار گرفته‏اند. اشعار ترکی و اردو به صورت عکس بعد از اشعار آمده است. ضمناً تشابه اسمی او با چند شاعر دیگر موجب شده است برخی فهرست نویسان دچار اشتباه شده، اشعار واله‏های دیگر را نیز به نام او ثبت کنند.

از مهمترین اهداف هر جامعه ، بالا بردن سطح رشد اخلاقی در میان افراد آن جامعه است . این بحث از قدیم ترین زمانها مطرح بوده است و اخلاق بخش مهمی از رفتار اجتماعی انسانها به شمار می رفته است . بررسی موضوعات و مباحث اخلاقی و تبیین مواضع و دیدگاههای صاحب نظران این علم نیز از اهمیت خاصی برخوردار است ، زیرا صفات پسندیده معیار زندگی انسانهاست و آدمی در پرتو اخلاق حسنه است که می تواند به موفقیتی که شایسته ی اوست برسد. همچنین دوری از رذیلتها ، زمینه ی بروز رفتارهای نیک را در انسانها آماده می کنند. دست یابی به فضیلتها ی اخلاقی وسیله ی ارتقای شخصیتی انسانهاست و با عملی کردن آنهاست که آدمی شایسته ی مقام خلیفه اللهی می شود و سعادت در دنیا و آخرت را به دست می آورد. رفتارهای نیک مایه ی نجات و رستگاری انسان و رساننده ی او به سعادت است و رفتارهای زشت مایه بدبختی و شقاوت وی می گردد. اگر کمی دقت کنیم ، خواهیم دید که بیشتر آثار مهم و باارزش زبان فارسی، کل اثر یا حداقل بخش زیادی از آن را به این مقوله اختصاص داده اند و نصیحتهای اخلاقی و پند واندرزهای حکیمانه در آثارشان موج می زند.از شاعران گذشته که آثارشان در حوزه ی اخلاق قابل بررسی است می توان از فردوسی و ناصرخسرو و عطار و نظامی و مولانا و سعدی نام برد. پس کمتر اثری در زبان فارسی می توان یافت که در آن موضوع پند واندرز مورد توجه قرار نگرفته باشد. شاعران و نویسندگان همواره به جهان با دیده ی عبرت و تأمل نگریسته اند و حاصل تفکر و تأمل خود را در قالب پند و اندرز به آیندگان عرضه کرده اند. خصوصیت مشترک بین آنها دستورالعملهای اخلاقی سازنده ای است که در اختیار خوانندگان خود قرار می دهند و انسانها را به سوی سعادت و کمال حقیقی شان راهنمایی می کنند. بنابراین اهمیت این موضوع در همین نکته نهفته است که شناخت اخلاق و مفاهیم اخلاقی و بکار بستن آنها در زندگی عملی انسانها باعث رسیدن آنها به سرمنزل مقصود خواهد شد؛ پس چه بهتر که این مفاهیم و ارزشها را بشناسیم و نظرها و عقاید و دیدگاههای دو شاعر بزرگ کشورمان، سعدی و صائب را در این مقوله ، بدانیم و در یابیم که هر یک در مورد یک ارزش اخلاقی چه نظر و دیدگاهی دارند.

رضا امیرخانی، نویسنده ی جوان و خلاقی است که در سال های اخیر در عرصه ی ادبیات داستانی درخشیده است. آثار او به ترتیب عبارتند از: ارمیا، ناصر ارمنی، منِ او، از به، داستان سیستان، نشت نشا، بیوتن، سرلوحه ها، نفحات نفت و جانستان کابلستان. پنج اثر از آن ها به صورت غیرداستانی و در قالب هایی همچون مقاله، یادداشت های پراکنده و گزارش ارائه شده است که ما در این تحقیق، تنها به شرح مختصری از آن ها بسنده کرده ایم. موضوع اصلی این پژوهش، نقد و بررسی آثار داستانی امیرخانی است، که شامل رمان ارمیا، مجموعه داستان ناصرارمنی، رمان منِاو، داستان بلند ازبه (به شیوه ی نامه نگاری) و رمان بیوتن است. ما در انجام این تحقیق، نخست تمامی آثار او را با دقّت مطالعه کرده و با سبک نثر او آشنا شده و پس از آن تک تک آثار داستانی وی را از دیدگاه موضوع و عناوین داستان، عناصر داستان اعم از شخصیت پردازی، زاویه ی دید، فضاسازی و شیوه ی روایت و نیز ساختار زبانی و همچنین از نظر محتوا و نشانه های مذهب در داستان، مورد نقد و بررسی قرار دادیم. با توجه به برخی ابداعات و خلاقیت های موجود در آثار داستانی رضا امیرخانی، معرفی و نقد آثار او می تواند در شناخت بهتر سبک نثر او به خوانندهی امروزی کمک شایانی داشته باشد و به نوقلمان در جهت الگوگیری یاری رساند.

چکیده: تصوف در نگاهی کلی و از دیدگاه بسیاری از دانشمندان، ژرفکاری در دین و توجه به باطن شریعت را مدّنظر دارد. در واقع با این دیدگاه، تصوف نه تنها از بدنهی دین بیرون نیست که جوهرهی اصلی دین محسوب میشود، اگر چه عالمان علوم ظاهری از دیرباز با این ادعا مخالفت داشتهاند. اشرف علی تهانوی، از دانشمندان معاصر، شخصیتی است که همه به علوم ظاهری شریعت تسلط داشته و هم نظر مساعدی نسبت به گرایشهای اصیل و راستین عرفانی داشته است، دیدگاه این عالم بزرگ هندی و پیروان او بسیار قابل تأمل است. اندیشههای او که متأسفانه، کمتر در میان دانشوران ایرانی شناخته شده، برای فرهیختگان عرب و هند - با توجّه به ترجمه و نشر آثار او به این دو زبان - کاملاً شناخته شده است. از این رو ترجمه، نقد و معرفی یکی از مهمترین آثار در این زمینه یعنی کتاب «بین التصوف و الحیاه» هر چه بیشتر ضرورت یافت. این اثر در واقع برداشتهای استاد عبدالباری الندوی- یکی از شاگردان برجستهی تهانوی- از درسها و سیرهی عملی شیخ تهانوی است که در صدد ارائهی الگویی مناسب برای بهرهمندی از مضامین عرفانی موجود در سنت اسلامی بوده است؛ بدین معنا که تهانوی، جمع میان شریعت و طریقت را در دنیای معاصر امری ممکن و بلکه لازم میشمرد و البته از نقد برخی خرافهها و گزافههای موجود در ادبیات صوفیانه نیز پروا نداشته است.

چتر در نورد پدیده ای است که به طور ناگهانی بروز کرده و در مدت زمان کوتاهی اثرات مخرب خود را اعمال می کند. در این تحقیق سعی شده است تا با استفاده از روشهای نظری و عملی، شناخت جامع تری از پدیده چتر در نورد سرد حاصل گردد. فعالیت های انجام شده در این رساله را می توان به سه بخش تقسیم کرد. بخش اول به شبیه سازی های انجام شده برمی گردد. در بخش دوم آزمایش های عملی انجام گرفته و تحلیل شده است. بخش سوم مربوط به بهینه سازی سرعت نورد با قید اجتناب از چتر می باشد. برای مطالعه چتر نیاز به مدلی است که هم دربردارنده فرآیند نورد و هم شامل سازه آن باشد. مدل های موجود همگی تحلیلی بوده و دارای فرضیات ساده کننده زیادی می باشند. در این تحقیق برای اولین بار تکنیک ale در اجزاء محدود به منظور شبیه سازی پدیده چتر مورد استفاده قرار گرفته است. استفاده از مدل اجزاء محدود باعث حذف بسیاری از فرضیات ساده کننده فرآیند شده است. در این رساله چهار مدل اجزاء محدود مختلف، همگی با استفاده از تکنیک ale، ارائه شده است. در مدلهای دوم وچهارم شرایط حاکم بر واحد نورد دو قفسه ای مجتمع فولاد مبارکه شبیه سازی شده و نتایج آن با داده های عملی حاصل از این واحد مقایسه شده است. تحلیل و بررسی مدلهای اجزاء محدود نشان داد که بخش الاستیک ورق که بین قفسه ها قرار می گیرد، نقش مهمی در بروز پدیده چتر دارد. بازبینی روابطی که تاکنون برای تعیین کشش ها مورد استفاده قرار می گرفته است، منجر به مطرح شدن ایده جدیدی در شبیه سازی رفتار بین قفسه ای ورق گردید. این ایده متکی بر تئوری پخش امواج در محیط الاستیک می باشد. تئوری مطرح شده در قالب یک برنامه شبیه سازی پیاده شده و صحت کارایی آن از طریق مقایسه با داده های عملی اثبات شده است. بنابراین در ادامه سعی شد با انجام آزمایش های عملی، فهم بهتری از چتر در نورد حاصل گردد. بدین منظور سه آزمایش طراحی گردید و در این واحد انجام شد. در این آزمایش ها با استفاده از سنسورهای شتاب سنجی که در محل های مختلف قفسه نصب گردید و همچنین به کمک میکروفون، رفتار هر دو قفسه در لحظه وقوع چتر تحلیل شد. بخش آخر این رساله به بهینه سازی فرآیند نورد در واحد نورد دوقفسه ای مجتمع فولاد مبارکه پرداخته است. مشکلی که در این واحد وجود دارد این است که امکان استفاده از سرعت نامی دستگاه وجود ندارد و چتر به صورت یک بازدارنده عمل می کند. در این واحد، نورد در سه مرحله به صورت رفت و برگشتی صورت می گیرد. مشکل چتر بیشتر در مراحل دوم و سوم خود را نشان می دهد. هدف از این بخش، تنظیم پارامترهای نورد به منظور دستیابی به سرعت های بالاتر بوده، به گونه ای که پدیده چتر هم رخ ندهد. بدین منظور بر پایه شبیه سازی هایی که انجام شده بود و با ترکیب روشهای طراحی آزمایش، شبکه عصبی، تحلیل آماری و الگوریتم ژنتیک، بهینه سازی انجام پذیرفت. نقاط بهینه در عمل هم مورد ارزیابی قرار گرفت و مشخص شد که حدود 20 درصد افزایش سرعت در مرحله دوم و حدود 10 درصد افزایش سرعت در مرحله سوم حاصل شده است.

این پژوهش باعنوان«حیرت درعرفان»درسه اثر دیوان شعر سنایی غزنوی ،منطق الطیر عطّارِ نیشابوریِ ومثنوی معنویِ مولاناجلال الدّین محمّدبلخی شامل مقدّمه،چهارفصل ویک نتیجه گیری کلّی به نگارش درآمده است. فصل اول کلیّات:شامل تعریف لغوی واصطلاحی از واژه ی حیرت با نقل اقوال از قدما ومعاصرین. فصل دوم :حیرت در دیوان شعر مجدودبن آدم سنایی غزنوی. فصل سوم:حیرت درمنطق الطّیر فریدالدّین عطّار نیشابوری. فصل چهارم حیرت در مثنوی معنوی مولانا جلال الدّین محمّد بلخی. دربررسی اصطلاح حیرت دراین آثاردرمی یابیم این واژهعلاوه برمعنای لغوی،درمعنای خاصِ صوفیانه ی آن نیزاستفاده شده است. حیرت را ازلحاظ لغوی می توان به معنی «سرگشته شدن ویابریک حال ماندن از تعجّب دانستوازنظر اصطلاحی وصوفیانه، امری است ناگهانی که بر دل عارف یا سالک وارد واو را ازتأمّل وتفکّر باز می دارد.» ودر بررسی این سه اثرواستفاده ی اصطلاح حیرت در آن ها،می توان این گونه نتیجه گرفت کهدرمنطق الطّیر ومثنوی معنوی،واژه ی حیرت درمعنای عرفانی آن گسترده تر وعمیق تربه کار رفته است وقبل از سنایی اصطلاحات عرفانی در آثار عرفا به میدان،عقبه ومقامنام برده می شدوسنایی نیزآن ها را به عنوان مقام، مورد تأییدقرارداده است.درآثارودیوان شعرسنایی ازحیرت به عنوان یک اصطلاحِ عرفانیِ معمول استفاده شدهولی درمنطق الطّیر به ابتکارخودعطّار،ازحیرت به عنوان یک وادی نام برده شده استو سالک یاعارفی که می خواهد سلوک عرفانی داشته باشد، بایدآن را به عنوان یکی از هفت وادی برای رسیدن به مقصود که همان خودشناسی وخداشناسی است طی کند.درمثنوی دامنه ی استفاده ازاصطلاحِ حیرت گسترده تروعمیق تراست ومحدود به یک جریانمشخصنیستتاسالک خود را مقیّد به سلوک، درآن مسیرخاص کندبلکه مولانا ازتمام راه هایعرفانی، سالک را به تحیّروسرگشتگی، برای رسیدن به معشوق الهی فرامی خواند.درنتیجه می توان گفتاصطلاح حیرت ازنظرسنایی "مقام" پذیرفته شده ودرمنطق الطّیر به صورت "وادی" همراه با غم ودردوحسرت ازآن بهره گرفته شده است ودرمثنوی مولانا، جریانی است کلی،ونوعی حرکت به سوی عشق ،شورانگیزی وزیبایی طلبی محسوب می شود.

چکیده هشت سال دفاع مقدس بزرگ ترین پدید? تاریخی کشور ما در سه دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی محسوب می شود که تمامی شئون اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جامعه را تحت تأثیر قرار داده و تأثیری ژرف و بنیادین در ادبیات بر جای گذاشته است. در این دوره، ادبیات داستانی و به ویژه رمان از لحاظ کیفیت و مضمون متحول گشته، شخصیت های آن هویتی تازه می یابند. شخصیت زن که در گذشته در بسیاری از موارد، مبهم، تیره و عنصری ایستا و منفعل محسوب می شده است؛ در این برهه، ارزشی انسانی یافته و از دریچه ای نو به او نگریسته می شود. موضوع این پایان نامه، مطالع? مقایسه ای جایگاه زن در نه رمان با محوریت دفاع مقدس و به روش توصیفی ـ تحلیلی است. تلاش شده است تا شخصیت های تحول یافته و نیز نقش های آنان، تحلیل و تبیین گردد. اهمیت این جستار در بررسی موشکافان? جایگاه زن در رمان دفاع مقدس است که می تواند در تبیین الگوهای مناسب، طرح مشکلات زنان در جامعه و نیز باورمندی برای زنان امروز موثر باشد. می توان گفت هر یک از نویسندگان منتخب ـ به ویژه داستان نویسان زن ـ تلاش دارند تا تحولات جامعه و به تبع آن، تغییرات زنان را در داستان های خود منعکس کنند.

این رساله به بررسی مفاهیم و مضامینی چون عشق،فراق،مرگ و طبیعت در غزلهای سعدی و شکسپیرمی پردازد.رساله با توضیحات مختصری در رابطه با ادبیات تطبیقی(تاریخچه ی مختصر و تعریف این اصطلاح)،ادبیات غنایی(تعریف و مقایسه ی انواع فرعی قالبهای غنایی در ایران واروپا)،توضیحات مختصری درباره جامعه ی عصرسعدی و شکسپیر و پیشینه ی کارهایی که به تاثیر از سعدی(عمدتا بوستان و گلستان)در ادبیات اروپا(غالبا فرانسه)انجام گرفته است،آغاز شده و با بررسی مضامین مشترک میان این دو شاعر ادامه یافته است.با توجه به اینکه این دو شاعر از نظر زمانی تقریبا سه قرن فاصله دارند و نیز اینکه اولین ترجمه از گلستان در سال 1634 م. یعنی 18 سال پس از مرگ شکسپیر در فرانسه انتشار یافته است،تاثیرپذیری این دو شاعر از یکدیگر غیر ممکن به نظر می رسد. همچنین متفاوت بودن شرایط اجتماعی عصر دو شاعر قابل توجه است،شرایط بحرانی جامعه ی ایران در زمان سعدی وخشونتی که در زمان حمله ی مغول بر ایران حکمفرما بود،از لطافت غزلهای وی نکاسته است.در حالی که عصر شکسپیر، "عصر طلایی" نامیده می شود، یعنی دورانی که در آن انگلستان از شرایط مساعد سیاسی،اجتماعی و اقتصادی برخوردار بود.هرچند در غزلهای سعدی جنبه ی جسمانی وجود انسان انکار نمی شود،اما عشقی که سعدی در صدد توصیف آن برآمده است،چیزی فراتر از عشق ظاهری و مادی ست. جهان بینی و نظرات عقیدتی-فلسفی وی عمدتا در در قصاید و قطعات بیان شده اند،اما برخی از غزلهای وی نیز جنبه های عارفانه پیدا میکنند.او عاشقی ست که نظرکردن به صورتِ نگار را بهانه ای برای درک صنع صورتنگار،می داند ،درحالی که در سانتهای شکسپیر جز در سانت 146 و ابیات اندکی از چند سانت دیگر، اشاره ای به مفاهیم عرفانی دیده نمی شود.به نظر می رسد که عدم استفاده از نمادهای مذهبی (جز در دو قطعه ی کوتاه از دو نمایشنامه ی تاریخی ریچارد دوم،هنری پنجم و یک سانت) یکی از ویژگیهای آثار شکسپیر است.روشن ترشدن فضای حاکم بر غزلهای این دو شاعروبررسی برخی از استعاره ها و تشبیهات به کاررفته توسط آنها در مورد فراق،مرگ،عشق و طبیعت از نتایج این تحقیق به شمار می رود.

چکیده : وفور مفاهیم اخلاقی در کتاب های ادبی ، از جمله مزایای ادبیات فارسی است. مرزبان نامه و انوار سهیلی از جمله آثار تعلیمی ادب فارسی اند که در آن انواع فضیلت ها و رذیلت های اخلاقی و هم چنین آیین کشورداری به گونه ای غیر مستقیم بیان شده است. نویسندگان این دو کتاب سعی بر آن داشته اند تا تعالیم اخلاقی مورد نظر خود را با استفاده از اشعار فارسی و عربی و احادیث برای داشتن یک جامعه ی مطلوب و آرمانی ، ارائه دهند. پژوهش حاضر با عنوان «مقایسه ی بن مایه های اخلاقی در کتاب انوار سهیلی با مرزبان نامه» به بررسی و مقایسه ی تعالیم اخلاق فردی نظیر صبر و قناعت و اجتماعی چون مشورت و اتحاد و سیاسی هم چون عدالت و دادگری در دو کتاب می پردازد. سعی نگارنده بر آن بوده تا با پررنگ ترساختن و برجسته کردن مفاهیم اخلاقی موجود در متن به مخاطب معاصر خود اعلام دارد که گذشتگان ما در متون ادب فارسی توانسته اند مضامین تکراری و گاه بدیهی (همچون بدی ، زشتی دروغ ، دزدی ، خیانت) را با شیوه های نو و قالب های تازه به گونه ای ارائه دهند که تازگی خود را از دست ندهند. پس امروزیان نیز می توانند در این تغییر شیوه به آن ها اقتدا کنند. این رساله در چهار فصل نگارش یافته ودر جمع آوری منابع و اطلاعات از روش مطالعات کتابخانه ای استفاده شده است. کلمات کلیدی : فضایل ، رذایل ، مرزبان نامه ، انوار سهیلی ، کاشفی ، وراوینی

رساله? حاضر با موضوع تصویر امامان شیعه علیهم السلام در متون زهد و تصوفِ نخستین در تلاش است با بررسی متونی که از دوره? زهد و تصوفِ نخستین، یعنی تا حدود سال 400 هجری، باقی مانده است تصویری را که از امامان شیعه علیهم السلام در ذهن و ضمیر زاهدان و صوفیان وجود داشته است استخراج و بازسازی کند. این رساله شامل پنج فصل است. فصل یکم درباره? کتابهای زهد است. در این فصل سیزده «کتاب زهد» معرفی و بررسی شده است. کهن ترینِ این کتابها از عبدالله بن مُبارک مَرْوَزی (ف. 181) است و تازه ترینِ آنها از خطیب بغدادی (ف. 463). از بررسی کتابهای زهد به دست می آید که امامان شیعه علیهم السلام، در مقایسه با دیگر خلفا و اصحاب و تابعان و تَبَعِ تابعان، از جایگاه والایی برخوردار نبوده اند. در فصل دوم آثار حکیم ترمذی (ف. ح 296) بررسی شده است. وی را نه می توان زاهد صرف دانست و نه می توان در جرگه? صوفیان وارد کرد. دیدگاه ترمذی درباره? امامان شیعه علیهم السلام کاملاً منحصربه فرد و به دیدگاه نواصب نزدیک است. هیچیک از زُهّاد و صوفیه با ترمذی هم رأی نیستند. فصل سوم درباره? رساله های کوچک صوفیه است. در این فصل هفتاد رساله? صوفیانه از یازده نویسنده را معرفی و بررسی و تحلیل کرده ایم که کهن ترین این رساله ها از شقیق بلخی (ف. 194) است و نو ترین آنها از ابوعبدالرحمن سُلَمی (ف. 412). فصل پایانی درباره? چهار کتاب جامع صوفیه است: اللمعِ ابونصر سرّاج (ف. 378) و التعرفِ ابوبکر کُلابادی (ف. 385) و قوت القلوب ابوطالب مکی (ف. 386) و تهذیب الأسرارِ ابوسعد خرگوشی (ف. 406/407). از بررسی رساله های صوفیه و کتابهای جامعِ تصوف می توان به این نتیجه رسید که در میان صوفیه به تدریج جریانی شکل گرفته است که برای امامان شیعه جایگاه بلندی قائل است. از نگاه این جریان امیرالمومنین علی بن ابی طالب علیه السلام جانشین باطنی پیامبر صلی الله علیه وآله و تنها دارنده? علم باطن و علم لَدُنّی در میان یاران پیامبر صلی الله علیه وآله به شمار می رود. در فصل پنجم خلاصه? مطالب رساله و نتایج حاصل از آن مطرح شده و دیدگاه های زهاد و صوفیه درباره? امامان شیعه علیهم السلام مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

میرزا معزالدین محمد موسوی خان فطرت فرزند میرزا فخرا و نواده دختری یکی از علمای بزرگ مشهد به نام «محمد زمان مشهدی » است که در سال 1050 هـ . ق در مشهد به دنیا آمد.در جوانی به اصفهان رفت و پس از تحصیلات دینی و ادبی به هند مهاجرت کرد.در آنجا مورد توجه اورنگ زیب، پادشاه هند قرار گرفت و هم داماد او شد. او در هند به مناصب بلند دیوانی رسید و در سال 1101هـ در همانجا از دنیا رفت. اشعار به جامانده از او در سبک هندی و عمدتاً غزل عاشقانه است. بسیاری از غزل های او در نسخه های موجود ناتمام و کمتر از پنج بیت است. همچنین از او شش رباعی، یک مثنوی ناتمام و پنج قصیده باقی مانده است. دو قصیده از پنج قصید? موجود او در مدح اهل بیت (ع) است، اولی در منقبت امام علی (ع) و دیگری در ستایش امام علی بن موسی الرضا (ع). مثنوی ناتمام او بیست و شش بیت دارد و تنها در یکی از نسخه ها دیده می شود. به نظر می رسد شاعر قصد سرودن ساقی نامه ای در بحر متقارب داشته که ناتمام مانده و یا کامل شد? آن به دست ما نرسیده است. در این پایان نامه علاوه بر تصحیح دیوان، زندگی شاعر و ویژگی های اشعارش بررسی شده است.

انسان از زمانی که دارای گذشته می شود، حسرت از دست دادن آن گذشته و موارد پیش آمده در آن و یا داشته ها و نداشته هایش در گذشته را چشیده است و این حسرت یا خودآگاه بوده و یا نا خودآگاه یا در ذهن جمعی و یا در ذهن فردی بوده است. معمولا انسان ها هیچ گاه از شرایط و اوضاع زمان حال رضایت نداشته اند و عموم افراد دلتنگی و صورت های مختلف آن را به نوعی تجربه کرده اند. حسرت گذشته و دلتنگی برای همه ی آنچه از دست رفته – که یکی از حوزه های معنایی پدیده ی نوستالژی- هماره ذهن بشر را درگیر خود کرده است. اوضاع و احوال سیاسی ، اجتماعی و کلا وضع زندگی انسان ها در ایجاد حس نوستالژی موثر است. تقریبا تمام شاعران و هنرمندان در آثار خود به نحوی غم غربت و دلتنگی های حاصل از آن را با ابزار و تصویر های شعری گوناگون بیان کرده اند. تجلی این حس، شاعر را در خود فرو برده، دچار حس نوستالژی می نماید. در این پایان نامه بر آن شدیم تا فرآیند نوستالژی را در گوشه ای از شعر معاصر بررسی نماییم و از شاعران معاصر گلچین گیلانی، سیمین بهبهانی، هوشنگ ابتهاج و شفیعی کدکنی را برگزیدیم. نتیجه ی بررسی مجموعه آثار هر کدام از شاعران بدین صورت دریافت شد: نوستالژی در شعر گلچین بیشتر یادکرد وطن و احساسات عمیق او به سرزمینش گیلان است. خاطرات خوش او از گیلان و وطنش همیشه با او در غربت همراه بوده است. نوستالژی زادگاه و ایام کودکی و جوانی گلچین، احساسات شدید او را به سرزمینش نشان می دهد و حسرت برگشت به وطن و دوران خوب گذشته دغدغه ی بزرگ او بوده است. نوستالژی در سیمین بهبهانی که مولفه های زیادی را در بر می گیرد، بیشتر به یاد عشق و معشوق و روزهای خوب عاشقی است. پس از آن دوران کودکی و خاطرات آن مورد حسرت سیمین است و در مورد حسرت جوانی و از دست دادن آن نیز اشعار قابل توجهی دارد. ابتهاج هم بیشترین یادکردهایش به حسرت عشق گذشته و وصال یار و بی وفایی او تعلق دارد که در تمامی این اشعار ابتهاج با زبانی نغز، شیوا، دلنشین و حافظ گونه از بار و بی وفایی او شکوه می کند و حسرت وصال را در دل دارد. شفیعی بیشتر به نوستالژی گذشته گرای جمعی و دوری از وطن توجه دارد و بعد حسرت روزهای عاشقی توام با عشق و جنون را در سر دارد. در مقام مقایسه باید گفت بالاترین بسامد مضمون مورد نظر در اشعار هوشنگ ابتهاج مشاهده گردید. در این اشعار چهارده مولفه از مولفه های نوستالژی مشاهده شد که بیشترین آن در حسرت عشق گذشته و وصال یار بوده است و پس از آن حسرت جمع یاران قدیم و مرگ آنها. شعرهای کلاسیک و نوین او با مضمون نوستالژی تقریبا برابر بوده اند.

شعر کودک ، دارای قالب ها ، زبان ، محتوا ، موسیقی ، و آرایه های ادبی خاص خودش است . این ویژگی ها شعر کودک را از شعر بزرگسال متمایز می کند . هرکدام از شاعران کودک نیز از امکانات شعر کودک به شکلی خاص بهره می برد که با شاعران دیگر فرق دارد. تفاوت شعر کودک و بزرگسال ، همچنین تفاوت شعر شاعران کودک ، باعث گستردگی و رشد این نوع شعر می شود. برای شناختن این تفاوت ها لازم است یک بررسی علمی و آماری صورت پذیرد تا اطلاعات روشنی به دست ما بدهد. بنابر این یک بررسی سبک شناختی را می طلبد . در این پژوهش ، با انتخاب و بررسی سبک شناسی تعداد نزدیک به سی جلد کتاب شعر کودک ، به بخشی از این اهداف رسیدم . بعد از آمارگیری و به دست آوردن داده های خام و تحلیل داده های آماری ، به این نتایج رسیدم که شعر کودک از لحاظ زبانی ، محتوایی ، موسیقی ، موتیف ها ، و ساختاری با شعر بزرگسال متفاوت است . همچنین هر کدام از شاعران به عناصر خاصی از شعر کودک توجه بیشتر نشان می دهند. یکی دیگر از نتایج این است که در شعر کودک شاعران نوآوری هایی در قالب شعرها و موضوعات آنها به وجود آورده اند . اما نتیجه گیری نهایی من این است که اگر سبک های خراسانی ، عراقی ، هندی ، و معاصر را چهار موج شعر ایران بدانیم ، بی شک شعر کودک قابلیت این را دارد که به عنوان موج پنجم شعر ایران مطرح شود . موجی که توانسته است رکود حاکم بر شعر معاصر را بشکند و خود را به عنوان یک سبک ادبی متمایز مطرح کند.

عرفان طریق? معرفت نزد آن دسته از صاحب نظران است که برخلاف اهل برهان، در کشف حقیقت بر ذوق و اشراق، بیشتر اعتماد دارند. از دیرباز عرفا و صوفیان برای برخی کارها و دستورالعمل ها از بعضی اعداد استفاده های ویژه ای می نمودند و اعدادی مانند هفت، چهل، هفتاد و... درتعالیم عرفانی آنان نقش تعیین کننده ای داشت. هفت مرحله سیر و سلوک عطار، چله نشینی های عرفا، در طول روز هفتاد بار استغفار کردن آنان و ... حاکی از این نقش است. برای بررسی و تبیین جایگاه اعداد در متون عرفانی فارسی، چهار کتاب نظم: حدیقه الحقیقه سنایی، دیوان قصاید خاقانی، مخزن الاسرار نظامی و منطق الطیر عطار و چهار کتاب منثور: ترجم? رسال? قشیریه، کشف المحجوب هجویری، کیمیای سعادت غزالی و اسرارالتوحید محمدبن منور، به عنوان منابع اصلی این پژوهش در نظر گرفته شد. در این پایان نامه ابتدا به بررسی پیشین? تاریخی و اسطوره ای اعداد پرداخته می شود تا روشن گردد اعداد مورد استفاده در متون عرفانی سابقه ای در ادیان و مذاهب حتی پیش از اسلام دارند. سپس معدود هر یک از اعداد به تفکیک مورد تحلیل و توضیح قرار می گیرد. در ادامه صورخیال اعداد در چهار مقوله: تشبیه، استعاره، کنایه و مجاز بررسی می گردد. این بررسی حاکی از آن است که اعداد چهار، هفت و هفتاد بیشترین معدود را دارند. عدد هفتاد فقط در مفاهیم اخلاقی و روایی کاربرد دارد. مسائل طبیعی، جغرافیایی و نجومی، دینی و ... مفاهیمی هستند که بیشتر در جایگاه معدود اعداد قرار گرفته اند. تصاویر شاعرانه معمولا با اعداد چهار، پنج، هفت و نه ساخته شده است. هفت فلک یا هفت آسمان بیشترین تشبیهات را به خود اختصاص داده اند. پس از آن از عناصر و طبایع چهارگانه تصاویر و مضامین شعری قابل توجهی در بخش تشبیه و استعاره دارند.

در سرزمین ایران، اقوام گوناگون با آیین و فرهنگی ممتاز زندگی می کنند ، از این دیدگاه باید ایران را یکی از غنی ترین کشورهای جهان دانست . از میان ساکنان کهنسال این سرزمین به قوم لر می توان اشاره کرد ؛ که به گواه تاریخ قبل از ورود پارس ها ، مادها و پارت ها در زاگرس سکونت داشته اند . آنان دارای آثار عظیم فرهنگی و ادبیات غنی بوده اند. در این میان شعر لری از غنی ترین شاخه های ادبیات های شناخته شده ایران زمین و لبریز از عواطف و احساسات درونی و دارای فخامت و زیبایی بی نظیر است . متاسفانه تا به امروز تحقیقی جامعی که شایسته این زبان و ادبیات با اصالت باشد ، صورت نگرفته است . در این تحقیق با روش کتابخانه ای و میدانی به بررسی مضامین غنا ، حماسه ، تراژدی ، صور خیال و آیین ها در پاره ای از اشعار شفاهی لرستان پرداخته شده که اگرچه پیش از این در برخی کتب و در حوزه پیشینه تاریخی ادبیات لرستان گردآوری هایی صورت گرفته ، اما نگاهی آکادمیک و ادبی به آنها نشده است . همچنین تک بیتی های لری میرنوروز و اشعار لری عزیز نادری با نام "تش دل" به این تحقیق افزوده شده است.