نام پژوهشگر: سمیه قایم پناه

بررسی بیو سیستماتیکی سرده(erysimum l. (brassicaceae در استان های خراسان شمالی، رضوی و جنوبی
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه فردوسی مشهد 1390
  سمیه قایم پناه   حمید اجتهادی

سرده erysimum l. با حدود 180 گونه، به قبیله ی erysimeae از تیره ی شب بو (brassicaceae) تعلق دارد و گونه های آن بیشتر در نیمکره ی شمالی و عمدتاً در اروپا-آسیا انتشار دارند. بر اساس فلورا ایرانیکا، این سرده دارای 40 گونه در فلات ایران می باشد که 26 گونه ی آن از کشور ایران گزارش شده است. گونه های این سرده از لحاظ ویژگی های ریخت شناسی بسیار متنوع بوده و بسیاری از مشکلات تاکسونومی مابین گونه های آن به صورت حل نشده باقی مانده است. مطالعه ی کنونی به منظور تعیین مرز میان گونه های این سرده در استان-های خراسان با استفاده از صفات ریخت شناسی، تشریحی، گرده شناسی و بذر صورت گرفته است. به این منظور مطالعات بر روی نمونه های هرباریوم دانشگاه فردوسی مشهد (fumh)، هرباریوم مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان و نمونه های جمع آوری شده طی فصل رویشی سال 1389 انجام شد. برش گیری در مطالعات تشریحی دمگل آذین و پوسته ی بذر، به روش دستی انجام و برش ها به کمک کارمن زاجی- سبز متیل و سافرانین- فست گرین رنگ آمیزی شدند. مطالعه ی گرده شناسی نیز به روش ارتمن و با استفاده از میکروسکوپ نوری انجام گردید. ماتریس داده ها از 75 صفت ریخت شناسی، 12 صفت تشریحی دمگل آذین، 9 صفت گرده، 6 صفت عمومی بذر، 6 صفت ریز ریخت شناسی سطح بذر و 9 صفت آناتومی پوسته ی بذر تشکیل شد. معنا داری اختلاف صفات ارزیابی شده، با استفاده از آزمون kruskal-wallis h تعیین شد و صفات متمایز کننده به کمک آنالیز های مولفه ی اصلی (pca) و خوشه ای (ca) مورد بررسی قرار گرفتند. در این مطالعه حدود 12 گونه برای خراسان معرفی و مرز میان آن ها مشخص گردید. دو گونه از این سرده، در این مطالعه برای اولین بار از خراسان گزارش شدند. بر اساس مطالعات ریخت شناسی، ویژگی های گیاهشناسی گونه های این سرده در استان خراسان شرح داده و کلید شناسایی برای آن ها ارائه گردید. نتایج حاصل از مطالعات تشریحی دمگل آذین و گرده با اینکه تفاوت میان گونه ها را نشان داد ولی مطابقت زیادی با مطالعات ریخت شناسی انجام شده بر روی گونه های این سرده نداشت. اما مطالعات بذر (تشریح و ریز ریخت شناسی سطح پوسته ی بذر) تا حد زیادی گونه های این سرده را از یکدیگر تفکیک کرده و نتایج حاصل از مطالعه ی ریخت-شناسی را تأیید نمود.