نام پژوهشگر: بابک پاک نیا
بابک پاک نیا محمد رضا پیرهادی
بر خلاف آنچه که برخی از حقوقدانان ایرانی پنداشته اند عقد احتمالی دارای ماهیت متفاوتی از عقد شانسی می باشد. زیرا در عقد احتمالی نوعی از سیر عادی امور جریان دارد که موجب تمایز بحث می باشد. برای مثال اگر در بیع، فروشنده میوه ی حاصل نمای خود را به خریدار بفروشد در این صورت اگرچه ممکن است که در میزان میوه های باغ پس از رشد کامل و رسیدن تام آن کاهشی به دلایل مختلف از جمله آفت رخ دهد اما این موضوع باعث نمی شود تا ثمن به نسبت ثمره تقلیل یابد. این نوع بیع در میان فقها بحث شده است و جملگی ایشان رای بر صحت آن داده اند. این توافق مصداقی از بیع احتمالی است. اما در نظر بگیریم که شخصی به ماهی گیر بگوید که تور به دریا بینداز و هرآنچه صید گردد به مبلغ مشخصی متعلق به مشتری باشد. اگر هیچ به دست نیاید هم ثمن بایستی که تحویل شود. این توافق بیع شانسی است و حکم آن بر طبق قواعد عام بطلان است. در واقع در بیع احتمالی عقد بر طبق سیر عادی امور جریان دارد. همچنین این ادعا که عقد احتمالی همان عقد معلق می باشد نیز مورد قبول نمی باشد زیرا در عقد معلق با عدم حصول معلق علیه آثار عقد جریان نمی یابد در حالی که در عقد احتمالی با عدم حصول امر محتمل الوقوع در آینده خللی به عقد وارد نمی شود مثلا در بیمه اگر خسارتی بر بیمه گذار وارد نشود، مشارالیه نمی تواند حق بیمه پرداختی را مسترد نماید. در این پایان نامه تفاوت های عقد احتمالی از موارد مشابه بررسی گردید و ویژگی های این عقد و احکام مصادیق رایج آن در حقوق ایران و کامن لا مورد تدقیق قرار گرفت.