چکیده: هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش های ذهن آگاهی مبتنی بر کاهش استرس و تنظیم هیجان بر بهزیستی روانشناختی و تاب آوری جانبازان شیمیایی بود. روش پژوهش حاضر آزمایشی( پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری) با استفاده از دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل بود. چهل و هفت نفر از جانبازان شیمیایی مرد شهرستان سردشت که دارای نمره ی بالاتر از 21 در پرسشنامه ی سلامت عمومی بودند، به صورت تصادفی انتخاب و سپس در سه گروه آموزش ذهن آگاهی، آموزش تنظیم هیجان و گروه کنترل جایگزین شدند. برای گروه اول آموزش ذهن آگاهی مبتنی بر کاهش استرس و برای گروه دوم آموزش تنظیم هیجان اعمال شد و گروه کنترل هیچ نوع آموزشی دریافت نکردند. داده های پژوهش با کمک پرسشنامه ی سلامت عمومی و مقیاس های رضایت از زندگی، عاطفه ی مثبت - منفی، افسردگی- شادکامی، علایم جسمانی و تاب آوری جمع آوری شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون های تعقیبی توکی و بنفرونی استفاده شد. یافته های تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر نشان داد که آموزش های ذهن آگاهی و تنظیم هیجان به طور معنی داری بر افزایش عاطفه ی مثبت، شادکامی و رضایت از زندگی و کاهش عاطفه ی منفی جانبازان شیمیایی اثربخش بوده اند و اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر این متغیرها بیشتر از ذهن آگاهی بوده است(01/0>p). یافته ها نشان داد که آموزش های ذهن آگاهی و تنظیم هیجان نسبت به گروه کنترل بر بهبود علایم جسمانی جانبازان شیمیایی اثربخش بوده اند. هر چند در پس آزمون بین دو گروه آزمایش تفاوت معنی داری مشاهده نشد، اما در پیگیری تأثیر ذهن آگاهی نسبت به تنظیم هیجان بیشتر بوده است. همچنین یافته ها نشان داد که آموزش ذهن آگاهی و تنظیم هیجان سلامت روان جانبازان شیمیایی را بهبود بخشیده اند و اثربخشی ذهن آگاهی بیشتر بوده است(01/0< p). در نهایت، یافته ها نشان داد که آموزش ذهن آگاهی و تنظیم هیجان، تاب آوری جانبازان شیمیایی را بهبود بخشیده اند و اثربخشی تنظیم هیجان بیشتر بوده است(01/0< p)

هدف این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی(mbct) بر کاهش علائم روان شناختی و جسمی بیماران مبتلا به نشانگان روده ی تحریک پذیر بود. روش پژوهش حاضر آزمایشی (پیش آزمون ـ پس آزمون ـ پی گیری) با گروه آزمایش و کنترل بود. جامعه ی آماری این پژوهش کل بیماران زن مبتلا به اختلال عملکردی گوارش در شهر اصفهان بودند که به کلینیک روان تنی (سایکوسوماتیک) اصفهان در طی پژوهش مراجعه می کردند. بدین منظور 14 بیمار مبتلا به نشانگان روده ی تحریک پذیر براساس ملاک های تشخیصی rome-ii، به صورت نمونه گیری در دسترس توسط متخصصان گوارش انتخاب و در دو گروه آموزش ذهن آگاهی و کنترل قرارگرفتند. آزمودنی ها در دو گروه قبل از مداخله، در پایان مداخله (دو ماه پس از آموزش) و دو ماه بعد در مرحله ی پیگیری مورد آزمون قرار گرفتند. جهت تشخیص گذاری و ارزیابی علائم جسمی اختلال نشانگان روده ی تحریک پذیر از ملاک تشخیصی rome-ii و جهت ارزیابی علائم روان شناختی از فرم کوتاه پرسشنامه نشانه های روانی استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر استفاده شد. یافته ها نشان داد که میانگین نمرات علائم روان شناختی در گروه آموزش ذهن آگاهی در مرحله پس آزمون و پیگیری نسبت به پیش آزمون و گروه کنترل کاهش یافته است. همچنین یافته ها نشان داد که میانگین نمرات علائم جسمانی بیماران ibs (شدت و میزان)، در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل در پس آزمون و پی گیری کاهش معنادار داشته است. بر اساس نتایج، آموزش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر بهبود علائم روان شناختی و جسمانی بیماران مبتلا به نشانگان روده ی تحریک پذیر اثر بخش است و تلویحات مهمی در توجه به درمان های مبتنی بر ذهن آگاهی در کاهش مشکلات روان شناختی بیماران دارای نشانگان روده ی تحریک پذیر دارد.