نام پژوهشگر: محمدرضا جهانگیری
محمدرضا جهانگیری مهناز مظاهری اسدی
از آنجا که پساب کارخانه های نساجی، سهم عمده ای در آلودگی محیط زیست دارند، رنگ زدایی این پساب گامی اساسی در جهت کاهش آلودگی محیط زیست و در نتیجه حفظ زنجیره های حیات به شمار می رود. در این تحقیق تلاش شده است تا با استفاده از یک سویهء قارچ aspergillus niger عمل رنگبری بر روی پساب کارخانهء نساجی انجام شود. سویهء مورد نظر آبزی است و از خلیج گرگان جدا شده است . برای این انتخاب و آزمایش توسط آن دلایل ویژه ای وجود دارد، نخست بررسی تصفیهء پساب صنایع نساجی توسط میکروارگانیسم ها (قارچ) و مقایسهء بازده آن با روشهای دیگر تصفیه، دوم بررسی توانایی قارچ فوق در امر رنگبری و سوم تعقیب این فرضیه که برای پاکسازی محیط زیست از آلوده کننده ها، باید عناصری را در محیط زیست شناسایی نموده و آنها را پرورش داد که بدون دخالت ورود یک عنصر بیگانه و بهم خوردن تعادل زیست بومی، این مهم انجام پذیرد. به همین منظور، قارچ aspergillus niger بر روی نمونه هایی از پساب کارخانهء نساجی جهان چیت کرج، کشت داده شد. عمل کشت در یک بیوراکتورایرلیفت به قطر 10 cm که به صورت ناپیوسته عمل می کند، صورت گرفت . در آن سرعت هوادهی، میزان تلقیح، ph خوراک ، حذف موادمغذی از محیط کشت اولیه و دمای خوراک بررسی گردید. نتایج حاصله، مشخص نمود که با افزایش سرعت ظاهری گاز تا 0/17 متر بر ثانیه، بر مقدار بیومس تولیدی افزوده شده و بیش از آن تغییری در مقدار بیومس حاصل نمی گردد. با افزایش میزان تلقیح تا 10 درصد حجمی از پساب ، درصد حذف رنگ افزایش یافته و پس از آن ثابت باقی می ماند. با کنترل ph در ph6 نیز می توان بازدهی عمل رنگبری را به حداکثر مقدار خود رسانید. با حذف مرحله به مرحلهء مواد مغذی از محیط کشت ، غلظت سوبسترای محدودکننده مشخص گردید. این مقدار برای گلوکز 5 گرم بر لیتر بدست آمد. با افزایش دما راندمان حذف رنگ افزایش یافت . بالاترین درصد رنگبری بین 25 تا 30 درجه سانتی گراد بویژه در 28 درجه سانتی گراد مشاهده گردید. با بررسی سینتیک رشد قارچ در شرایط بهینه، ضریب رشد آن 0/008hr بدست آمد. همچنین بررسی پدیدهء انتقال جرم در بیوراکتور نشان داد که چون فاکتور موثر برابر 0/78 می باشد، نفوذ مولکولی در پلتهای میسلیومی تاثیر چندانی در پدیدهء انتقال نداشته و بالک سیال در برابر انتقال جرم محدودکننده می باشد. بررسی پدیده حذف رنگ مشخص نمود که درصد بالایی از رنگ توسط جذب بیولوژیکی جذب می گردد و مطالعهء همدمای جذبی بیومس قارچی نشان داد که اطلاعات آزمایشگاهی بدست آمده با مدل فرندلیچ مطابقت بیشتری دارند. برای پیاده نمودن این سیستم در یک بیوراکتور پیوسته محاسباتی برای تعیین تعداد واحدهای انتقال (ntol) و ارتفاعی از برج پرشده که معادل با یک واحد انتقال عمل می کند (htol) صورت گرفت و مشخص شد که به ازای دبی پساب خروجی از کارخانه جهان چیت کرج، بیوراکتوری با قطر 20 سانتی متر و ارتفاعی معادل 3/5 متر نیاز است تا راندمان حذف رنگ به استانداردهای مورد نظر برسد.