نام پژوهشگر: اعظم رحیمیان ثابت

بررسی سیر تحول صور خیال در شعر نازک الملائکه
thesis وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه لرستان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1390
  اعظم رحیمیان ثابت   علی نظری

با نگاهی به اشعار نازک الملائکه بانوی شعر معاصر عرب این مسئله به روشنی مشهود است که تفکر و اندیشه ی شاعر در گذر سال ها از بدبینی یا تشاوم به خوش بینی یا تفاول انتقال یافته است. تشاوم شاعر تحت تأثیر عواملی از جمله شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جامعه ی او و نیز جهت گیری اصلی تفکر و فلسفه ی بدبینانه ی او که متأثر از تفکرات گروهی از فلاسفه و اندیشمندان و نیز شاعران منفی نگر می باشد؛ شکل گرفته است. از طرف دیگر حزن و اندوه شاعر و نیز دین گریزی از جمله عوامل تأثیرگذار بر بدبینی و اضطراب فکری شاعر می باشد. اما از زمانی که دیدگاه شاعر نسبت به دین و نیز ایمان به خدای تعالی تغییر یافت، نگرش وی نسبت به تمامی مسائل پیرامونش متفاوت شد. چنانکه در سایه ی این اعتقاد جدید نازک از حزنی که حدود بیست سال بر شعرش سیطره داشته، به طور نسبی رهایی یافته و نسبت به جامعه و وضعیت حاکم بر آن، مسئله ی مرگ و زندگی، عشق و...نگاهی خوش بینانه و نو یافت. نازک الملائکه خود در مقدمه ی دیوان (مأساه الحیاه و أغنیه للإنسان) زندگی اش را به دو بخش فکری تقسیم کرده است. بخش اول، بخشی است که در آن بدبینی و به گفته ی خود شاعر دین گریزی بر آن سیطره داشته است اما در بخش دوم زندگی خود، ایمان به خدا و اطمینان به زندگی را جایگزین آرای کاملا بدبینانه اش نمود. لذا نوشته ی حاضر به بررسی سیر تحول صور خیال در شعر نازک الملائکه در دو دوره ی فکری او می پردازد. اشعاری که در دوره ی اول یا تشاوم سروده شده است سرشار از مضامینی است که رنگ و بوی بدبینی و اندوه دارد و در مقابل اشعاری که در دوره ی دوم یا تفاول سروده شده، آکنده از مضامین امیدوارانه و خوش بینانه است. کلمات کلیدی: نازک الملائکه، صور خیال، تحول فکری، تشاوم، تفاول