چکیده: شرایط مکانی – زمانی و مقتضیات اجتماعی و جنسیتی، تاثیر بسزایی در کنش های فرهنگی افراد دارد. شیوه دینداری و دین ورزی به عنوان بخشی از فرهنگ غیرمادی جوامع انسانی، از این قاعده مستثنی نیست؛ امری که خود، بر دیگر ساحت های زندگی و وجوه فرهنگی اجتماعات انسانی، تاثیری بی بدیل می گذارد. بررسی ژرفانگرانه از آنچه در یک اقلیت جنسیتی- مسلکی روی می دهد، علاوه بر ارائه داده هایی ذیقیمت از یکی از انواع دین ورزی، میزان تاثیر و تاثر عوامل مذکور را نیز به خوبی نمایان می کنند. زنان صوفی ساکن در سقز، اقلیتی مناسب برای انجام چنین تحقیقات ژرفانگرانه ای می باشند. آنان از یک سو متاثر از شرایط کلی و فرهنگ عمومی حاکم بر جامعه کردها هستند و از سوی دیگر به دلیل عامل جنسیت، تابع مقتضیاتی ویژه در همان اکولوژی فرهنگی می باشند. این پژوهش حاصل کار میدانی در میان زنان پیرو دو طریقت تصوف قادریه و نقشبندیه در شهر سقز می باشد. محقق بیش از یک سال، به تناوب در مراسم و مناسک این گروه از زنان حضور داشته و از روش ها و فنون تحقیقات مردم شناسی شامل مشاهده، مشاهده مشارکتی، مصاحبه و منابع کتابخانه ای برای جمع آوری داده های مورد نظر استفاده کرده است. داده های حاصل از این پژوهش نشان می دهد که دراویش زن در سقز توانسته اند به مدد "یک مسلک دینی"، هم احتیاجات روانی مرتبط با مفاهیم ماورالطبیعه شان را تامین کنند و هم آزادی های اجتماعی بالنسبه قابل توجهی در مقایسه با دیگر زنان هم سنخ شان در همان جامعه، برای خود دست و پا کنند. آنان هم چنین با ایجاد برخی تغییرات در شیوه اجرای مناسک، قواعد و مراسم صوفیانه، سبکی زنانه از این شیوه دین ورزی ایجاد کرده اند. واژگان کلیدی: دین، تصوف، زنان، مناسک دینی، طریقت قادریه، طریقت نقشبندیه، سقز