نقد و بررسی ترجمه های فارسی قرآن کریم، از جمله مباحثی است که در چند دهه اخیر در حوزه پژوهش های قرآنی، مورد توجه قرار گرفته است. از آنجا که حدود 500 آیه قرآن درباره احکام شرعی است، که به «آیات الاحکام» نامدار است، لزوم توجه و دقت مترجمان قرآن را به چگونگی و درستی در ترجمه معطوف می دارد. در این پژوهش چگونگی ترجمه آیات الاحکام قرآن با توجه به کتاب های مهم لغت، تفاسیر، آیات الاحکام، و ... در دو بخش آیات عبادات و آیات معاملات، در دوازده ترجمه فارسی معاصر (آیتی، الهی قمشه ای، انصاری، بهبودی، پاینده، رضایی اصفهانی، شعرانی، صادقی تهرانی، فولادوند، مشکینی، مکارم شیرازی) بررسی شده است. در بررسی انجام شده روشن می گردد که ساختار آیات الاحکام، به گونه ای است که مترجم نمی تواند بدون آشنایی با «دانش فقه» ترجمه ای درست و بی لغزش ارائه دهد؛ از این رو برخی از ترجمه های فارسی معاصر دچار لغزش شده اند.

بعد از رحلت پیامبر(ص)، جریان های فکری و کلامی متعدد و معارض با یکدیگر که غالبا از اهل سنت بودند، پدیدار گردیدند؛ هر یک از آن ها برای تبیین اندیشه های خود از سویی آیات اعتقادی قرآن را مطابق اندیشه ها و روش های خود تفسیر می کردند که در اثنای این تکاپوها، برخی آیات به تحریف معنوی مبتلا گردیدند و روایات نیز در پاره ای موارد یا دستخوش تحریف لفظی و تبیین ناصواب شدند و یا به وضع گرفتار آمدند. اهل بیت(ع) در مواجهه با اقوال کلامی آنان و روایاتی که مستمسک عقاید جریان های فکری و کلامی بود، با روش های متنوع تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر قرآن به سنت، تفسیر قرآن با شأن نزول، تفسیر قرآن با عقل، تأویل قرآن، بهره گیری از لغت، بهره گیری از قواعد ادبی؛ گاه برداشت های ناصواب کلامی را که در مواردی ناشی از تحریف روایات بود، برمی نمودند و گاه با تبیین صحیح روایات، سوء برداشت ها را می زدودند و گاه با استناد به ادله عقلی و نقلی، سستی مستندات آن اقوال را با نشان دادن جعلی بودن روایات مورد استناد نحله ها آشکار می کردند.

رنج و شادی، دو حالت درونی است که تقریباً بیشترِ انسان ها به نوعی با آن ارتباط دارند. انسان در سختی و کَبد آفریده شده و در طول زندگی نیز با مشکلات مختلفی روبه رو است. مدیریت آنها می تواند او را از اَلم و رنج برهاند و در دلِ بلایا مسیری شادی آفرین به وی بنمایاند. از سوی دیگر، عدم مدیریت مشکلات موجب اختلالات عصبی و گاه نارضایتیِ او از زندگی می گردد. برخی از ادیان برای مدیریت مشکلات و رسیدن به شادی، براساس جهان بینی خویش، برنامه هایی ارائه نموده اند تا رنج را ریشه کَن کنند یا تحمل آن را برای انسانْ آسان نموده و در این دنیا وی را به شادمانی برسانند. در آموزه های اسلامی و تعالیم بودا برای دستیابی به این امر، راهکارهایی ارائه شده است. نوشته پیش رو به روش توصیفی تحلیلی به دنبالِ دست یافتن به راهکارهای اسلام و بودیسم جهت رهاییِ از رنج و دستیابی به شادمانی و مقایسه و تحلیل آنهاست. اسلام با پذیرش رنج و مصیبت در زندگی انسان, آن را هدفمند و فرجام آن را خیر و خوبی و وسیله ای برای رسیدن به کمال می داند. یکی از آموزه های مهم آیین بودا نیز اصل رنج است. براساس آن مهم ترین خصیصه زندگی انسان رنج در زندگی می باشد که پس از انجام دستورات هشت گانه، از آن رهایی می یابد. این رساله پس از طرح مسئله و مفهوم شناسی، به بحث درباره موضوع رنج و شادی در این دو دیدگاه پرداخته و راهکارهای رهایی از رنج و نیل به شادی از نظر اسلام و بودا را به صورت تحلیلی بررسی می کند.

از آنجا که یکی از ملاک های تمایز تفاسیر از یکدیگر، تفاوت روش تفسیری آنان است، در دوران اخیر بررسی و تحلیل روش های تفسیری بیش از پیش مدنظر قرار گرفته است. تفسیر إرشاد الحیران إلی توجیهات القرآن تألیف أحمد عبدالسلام أبومزیریق از جمله تفاسیر اهل سنت است که به زبان عربی و در دوازده جلد در قرن پانزدهم هجری به نگارش در آمده است. این تفسیر اولین تفسیر چاپ شده در کشور لیبی می باشد که شامل تفسیر تمامی سور قرآن است. مفسر در نگارش تفسیر خود، تنها از منابع تفسیری اهل سنت به خصوص «التحریر و التنویر» و «فی ظلال القرآن» مدد جسته است. روش تفسیری مفسر بر پایه تفسیر ادبی از قرآن می باشد به گونه ای که مباحث مفردات، إعراب و بلاغت در سرتاسر تفسیر و در ذیل تمام سور مشاهده می شود؛ لکن روش های دیگری مانند تفسیر قرآن به قرآن و گرایش های علمی و اجتماعی را نیز می توان در آن یافت. مفسر با هدف دوری از اسرائلیات، جایگاهی برای روایات حتی روایات اهل سنت در تفسیرش قائل نشده است. این تفسیر که براساس قرائت قالون از نافع مدنی به رشته تحریر درآمده است؛ از بحث های علوم قرآنی خالی نمی باشد و مفسر به فراخور حال به برخی از این مباحث مانند تناسب، إعجاز، نسخ، حروف مقطعه، سبب نزول و دیگر موارد پرداخته است. مفسر در ذیل برخی از آیات دیدگاه های تفسیری جدیدی را بیان نموده است.

سوره مبارکه توبه، در سال نهم هجری و در آخرین سال های حیات آن حضرت نازل شده است، می توان گفت که جریان های موجود در آن عصر و زمان، از حساسیت و اهمیت ویژه ای برخوردار بوده اند. انتشار سریع اسلام در مدینه، خصوصا در سال های آخر، برای منافع بسیاری از گروه ها و جریان های اجتماعی خطر آفرین بوده، آنان را به واکنش شدید علیه اسلام واداشت. برخی گروه ها به مبارزه آشکار و برخی دیگر به مبارزه پنهان و مخفیانه با اسلام، پیامبر(ص) و جامعه اسلامی پرداختند. بی شک، لزوم شناخت جریان های مختلف در قرآن کریم و کیفیت مواجهه، مقابله و تعامل با آنان، بر همگان آشکار بوده و جزء مهم ترین نیازهای هر عصر و زمانی به شمار می آید. پژوهش حاضر، در راستای بهره مندی هر چه بیشتر از آیات نورانی قرآن کریم، به معرفی، بررسی و تحلیل جریان های مختلف فرهنگی- اجتماعی عصر پیامبر اکرم(ص) در پرتو سوره مبارکه توبه پرداخته است. در این پژوهش، جریان های مختلف به دو بخش خارجی و داخلی تقسیم شده اند. جریان های خارجی، شامل سه جریان مشرکان، اهل کتاب و غیر مسلمانان هم مرز و جریان های داخلی، شامل منافقان، بادیه نشینان، مومنان و سست ایمانان می شوند. در هر بخش، پس از معرفی هر کدام از این جریانات، مشخصه های روانی، اعتقادی و رفتاری هر یک و نیز کیفیت موضع گیری اسلام در برابر آنان بازگو شده است.

چکیده پایان نامه: علم وجوه و نظایر از شاخه های تفسیر است، معنای آن این است که یک واژه در چند موضع از قرآن یکسان از جهت حروف، حرکت و سکون ذکر شودولی در هر موضع به معنای متفاوتی به کار رود. این دانش در ترجمه های قرآن کریم نقش کلیدی دارد زیرا مترجمان با فهم و به کارگیری آن می توانند ترجمه ی دقیقتری از کلام الهی ارائه بدهند. ،بررسی تأثیر وجوه و نظایر در ترجمه های معاصر فارسی نشان می دهدکه هر یک از این ترجمه ها تا چه میزان از دقت برخوردارند و دقیق ترین و متقن ترین آنها از نظر رعایت وجوه معانی واژگان کدام ترجمه است، بعضی از مترجمان در رعایت وجوه معنایی واژگانی که در کتب وجوه ونظایر ذکر شده است راه احتیاط، در پیش گرفته و واژه را در قالب معنای عام و نخستین آن ترجمه کرده اند و بعضی از مترجمان با بهره گیری از وجوه معانی واژگان، ترجمه ی دقیق تری ارائه داده اند، مانند آقای محمد خواجوی که اساس کار خود را در ترجمه بر مبنای وجوه و نظایر قرار داده و از دیگر مترجمان در این زمینه موفّق تر بوده است.نتیجه این پژوهش آن شد که مترجم قرآن حتما ً باید از وجوه معانی واژگان قرآن و موارد استعمال آنها که در اغلب کتب وجوه و نظایر و تفاسیر مذکور است، آگاهی داشته باشد و آن معانی را مد نظر قرار دهد و واژه رادر هر مورد مطابق با دلالت آن به وجه معنایی متناسب ترجمه کند. دراین رساله به بررسی و نقد آرای موجود درباره وجوه معانی بیست واژه بر اساس کاربرد زیاد آن در آیات قرآن، که در کتب وجوه و نظایر ذکر شده است و استنتاج وجوه معنایی پایه و چند و چون انعکاس آن وجوه در ترجمه های معاصر فارسی پرداخته ایم.

دراین نوشتار پس از گزارشهایی کوتاه از دیدگاه جاهلی نسبت به طبیعت و نیز دیدگاه عهدین در این باره ، اهداف قرآن از طرح مسائل طبیعی بیان شده و سپس به تفصیل دیدگاه قرآن در باره آب، باران، باد، ابر، رعد، برق، کوهها، نهرها، چشمه ها، دریاها، گیاهان و نیز حیوانات تبیین شده است.