پژوهش حاضر مطالعه ای است در حوز? جامعه شناسی تاریخی و تاریخ اجتماعی مصر است. این پژوهش با اتکاء به داده ها و اطلاعات تاریخی موجود، به مطالعه فرایند اجتماعی شدن سیاسی در جامعه مصر در عهد ایوبیان(حک: 567-648ق) می پردازد. بخش مهمی از فرایند اجتماعی شدن سیاسی در جامعه مصر از طریق نهاد تعلیم و تربیت که مدارس وجه غالب آن بودند، صورت گرفت و از این رو، مطالعه تاریخی فرایند آموزش در مدارس بر اساس رویکرد اجتماعی شدن سیاسی مهم ترین وجه این رساله خواهد بود؛ نیز این رساله نشان خواهد داد که چگونه تحت تأثیر حاکمیت سیاسی، مدارس موجب شدند تا ارزش ها و هنجارها از نسلی به نسل دیگر منتقل گردد و افراد در جامعه مصر به شکلی خاص جامعه پذیر شوند و حاصل این فرایند نیز تضمین استقرار و تثبیت حاکمیت سیاسی ایوبیان باشد. طی این فرایند، مشروعیت سیاسی برای حاکمیت ایوبیان به طور مداوم بازتولید گردید، بدین ترتیب که نهاد سیاسی با تأثیر نهادن بر نهاد اقتصاد موجب گشت تا این نهاد در خدمت نهاد فرهنگ در آید و بازتولید نهاد فرهنگ نیز مشروعیت حاکمیت تسنن و تبلور عینی آن یعنی سلطنت ایوبیان باشد. طی مطالعه فرایند جامعه پذیری سیاسی در جامعه مصر عهد ایوبی، موضوعاتی مانند تأثیر مدارس در تربیت نخبگان جامعه تسنن برای اداره درگاه ایوبیان و نهادهای دینی، تشکیلاتی و قضایی آن و نقش برخی عالمان برجسته ایرانی در این زمینه، گسترش یافتن کلام اشاعره در مصر و نقش مدارس در این راستا، شکل گیری پدیده همراهی مدرسه و خانقاه و نفوذ تصوف زاهدانه ایرانی در مصر، تأثیر مدارس در بسیج نیروهای مختلف جامعه برای شرکت در جنگهای صلیبی، نقش مدارس در ایجاد تحرّک اجتماعی در جامعه مصر و ایفای نقش مثبت آنها در شکوفایی اقتصادی شهرهای مصر نیز مورد بررسی قرار گرفته است. کلید واژه ها: تاریخ اجتماعی، اجتماعی شدن سیاسی، نهاد اجتماعی، مصر، مدرسه، ایوبیان، عالمان.

تولّد کشور عربستان سعودی از مهمترین پدیده های جریان ساز در تاریخ معاصرکشورهای اسلامی است که باعث تغییر وتحول شگرفی در درون این سرزمین وتاثیرات عمیقی درمنطقه خاورمیانه شد.در حاشیه قرار گرفتن سرزمین وحی بعد از انتقال مرکز حکومت از مدینه،تاثیر زیادی در عقب ماندگی عربستان در تمام زمینه ها به خصوص تعلیم و تربیت داشت. گسترش بی سوادی چنان بودکه تا ظهور آل سعود، نمی توان درآن از مدارس پر رونق سراغ گرفت. دولت های اوّل و دوّم سعودی به خاطر مشکلات فراوانی که با آن ها درگیر بودند ،نتوانستند درعرصه ی تعلیم وتربیت کار قابل توجهی انجام دهند و به وسیله ی رقیبان از صحنه حذف شدند.عبدالعزیز بن سعود بنیان گذار دولت سوم سعودی با تلاش فراوان توانست سراسر عربستان را مطیع گرداند.وی به عهدی که در دولت اول جدش محمد بن سعود با محمد بن عبد الوهاب برای استحکام حکومت و نشر دعوت اسلام بسته بودند وفادار ماند و برای به انجام رساندن آن به حمایت ازآموزش همگانی پرداخت. بعد از وی جانشینانش راه پدر را در حمایت بی دریغ از نظام آموزش ادامه داده و هر یک از پسرانش که به جای برادرش بر کرسی قدرت تکیه کرد دربالا بردن سطح سواد و گسترش آموزش در سراسر عربستان بر حاکم قبل خود پیشی گرفت. آنها در این امر با دو مشکل اسا سی روبه رو بودند: سنت گرایان تاکید بر آموزش سنتی داشتندوبرآن اصرار می ورزیدند. نوگرایان که آموزش سنتی را در زمان حاضر قابل اجرا ندانسته و اعتقادی به آن ندارند.در این تحقیق سوال اصلی ما بررسی چالش هایی است که بین سنت گرایان و نوگرایان در حوزه ی تعلیم و تربیت به وجود آمد و نیز عواملی که این چالش ها را ایجاد نمود.