راز یگانگی هر شاعری در زبان او نهفته است و اوّلین و اصلی ترین زمینه ی پژوهش در شعر شاعر، تحقیق در ساخت زبانی او، بخصوص، در علم بلاغت است. یکی از شاخه های علوم بلاغت «فن بدیع» است که بررسی صنایع لفظی و معنوی را در بر می گیرد. زبان و ادبیات مانند بسیاری از دیگر امور، دچار تحوّل و دگرگونی است؛ مسائل مربوط به آن، و از جمله علم بدیع و آرایش های کلامی نیز در طول ادوار شعر ـ چه از لحاظ کمیّت و مقدار صنایع بدیعی و چه از لحاظ کیفیّت و نوع نگرش شاعران بدان ها ـ متحوّل و متغیّر بوده است. شاعران دیرپسندی که پس از گذشت قرن ها از آغاز پیدایش شعر فارسی پای بدین عرصه ازهنر نهادند، هرگز محصور در تعاریف اهل بلاغت از صنایع بدیعی و دیدگاه های شعرای پیش از خود بدین صنایع نماندند و با نگاهی ظریف و نغز و زبانی عالی، از آرایش های کلامی در شعر خود بهره بردند در این میان، بدون تردید کمال خجندی که عمده ی راز و رمز و هنر او در زبان شعری اش نهفته است، نگرشی بسیار ظریف و هنرمندانه به صنایع و آرایش های بدیعی دارد؛ به گونه ای که برای درک زیباشناسی شعر او باید با ترفند های ساحرانه ی او در به کارگیری این آرایه ها آشنا شد. موضوع این رساله، یعنی: «بررسی صنایع معنوی بدیع در غزلیات کمال خجندی» در دو بخش مطرح شده است: بخش اوّل، کلیّات که شامل چهار فصل: مقدمه، بدیع، تاریخچه ی بدیع و زندگینامه ی شاعر است. بخش دوم، آرایه های معنوی بدیع که شامل شش فصل: روش تشبیه، روش تناسب، روش ایهام، ترتیب کلام، تعلیل و توجیه و خاتمه در بدیع معنوی می باشد . در این پایان نامه، روش کار این بوده که صنایع بدیعی، ابتدا از نظر بدیع نویسان مختلف، تعریف می شود و سپس نمودهای زیبا و برگزیده ی آن که قبلا تهیه شده ذکر گردد. از آنجا که نگارنده به بررسی صنایع معنوی، به شیوه ی بسامدی و آماری عمل کرده است، در ادامه سعی شده است در پایان هر مبحث، برای آنکه خواننده به اهمیّت آرایه های ادبی نزد شاعر پی ببرد جداول و نمودارهای مربوط به هر فصل ذکر گردد. کلمات کلیدی: بدیع، صنایع معنوی، کمال خجندی، غزل