مطالعه حاضر با هدف بررسی اثرات سطوح مختلف ویتامین e جیر? غذایی بر کوکسیدیوز ناشی از آیمریا تنلا در جوجه های گوشتی انجام شد. به این منظور، تعداد 300 قطعه جوجه گوشتی یک روزه (نژاد راس) به صورت تصادفی به چهار گروه a، b، c و d تقسیم و در شرایط قفس نگهداری شدند. گروه های چهارگانه در طول آزمایش به ترتیب با اضافه شدن صفر، 100، 316 و ppm 562 از پیش مخلوط ویتامین e به جیره معمولی و با دسترسی آزاد به آب و دان تغذیه گردیدند. در 21 روزگی، نیمی از جوجه ها به عنوان گروه های 2a ، 2b، 2c و 2d از گروه های اولیه جدا و هر کدام با 104 × 4 اُاُسیست اسپوروله شده آیمریا تنلا تلقیح شدند، در حالی که بقیه جوجه ها به عنوان شاهدهای غیر آلوده در نظر گرفته شده و به گروه های 1a ، 1b، 1c و 1d تغییر نام دادند. از هر گروه، 8 پرنده در هر یک از روزهای صفر، 4، 8 و 12 پس از تلقیح، خون گیری شدند. پرندگان خون گیری شده در روز 8 پس از تلقیح برای درجه بندی جراحات سیکومی کالبدگشایی گردیدند. میزان دفع اُاُسیست از مدفوع نیز از روز 5 پس از تلقیح برای 8 روز مورد بررسی قرار گرفت. سطح آنتی اکسیدان در پرندگان مورد آزمایش از طریق تعیین غلظت پلاسمایی ویتامین e و نیز اندازه گیری میزان مالون دی آلدهید (mda)، ظرفیت آنتی اکسیدانی تام (taa) و فعالیت آنزیم های گلوتاتیون پراکسیداز (gpx) و سوپراکسید دسموتاز (sod) ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که گروه های آلوده، تفاوت معنی داری در جراحات سیکومی نداشتند (05/0<p). در بررسی مدفوع، گروه های غیر آلوده عاری از اُاُسیست های آیمریایی بودند. بدون احتساب ترکیب جیره، دفع اُاُسیست در جوجه های آلوده شده از روز ششم پس از عفونت شروع و تا پایان آزمایش با دو پیک در روزهای هفتم و دهم ادامه داشت. در بین جوجه های آلوده، آن هایی که جیره حاوی پیش مخلوط ویتامین e به میزان ppm 316 دریافت کردند کم ترین میزان دفع اُاُسیست همراه با کاهشی معنی دار در روزهای پیک را نشان دادند (001/0>p). صرفنظر از آلودگی، افزایش ویتامین e افزوده شده به جیره تاثیر مثبت معنی داری بر غلظت پلاسمایی آن داشت. در گروه-های غیر آلوده، جوجه های گروه 1d به طور معنی دار بیش ترین غلظت پلاسمایی و همولیزات mda را داشتند. عفونت با آیمریا تنلا سبب یک افزایش بارز در غلظت mda شد (001/0>p). در مقایسه با گروه شاهد آلوده، جوجه های گروه 2c به طور معنی داری مقادیر کم تر mda در پلاسما و همولیزات را نشان دادند، در حالی که جوجه های گروه 2d به مراتب غلظت بالاتری از mda همولیزات را داشتند (001/0>p). مقادیر پلاسمایی taa در گروه-های غیر آلوده با افزایش ویتامین e افزوده شده به جیره پایه تا ppm 316 دارای روند افزایشی و سپس کاهشی بود، به طوری که تفاوتی معنی دار میان گروه های 1a و 1c (05/0>p) و نیز 1a و 1d (001/0>p) در 29 روزگی دیده شد. روند تغییرات taa در گروه های آلوده الگویی مشابه با گروه های غیر آلوده داشت، اما هیچ تفاوت معنی داری بین گروه شاهد و دیگر گروه ها دیده نشد (05/0<p). فعالیت پلاسمایی gpx در گروه های غیر آلوده تحت تاثیر جیره قرار نگرفت (05/0<p). در بین پرندگان آلوده، بیش ترین و کم ترین فعالیت gpx در جوجه هایی مشاهده شد که به ترتیب با جیره های حاوی 316 و ppm 562 ویتامین e تغذیه شدند که این تفاوت از لحاظ آماری فقط بین گروه های 2a و 2c معنی دار بود (05/0>p). همچنین در گروه های آلوده و غیر آلوده، ارزیابی آنتی اکسیدانی همولیزات تفاوتی غیر معنی دار در فعالیت آنزیم gpx را نشان داد (05/0<p). صرف نظر از عفونت، جوجه هایی که با 316 یا ppm 562 ویتامین e افزوده شده به جیره تیمار گردیدند به ترتیب بیش ترین و کم ترین مقادیر sod پلاسما و همولیزات را داشتند، با این حال تفاوت معنی دار فقط مابین گروه های شاهد و ppm 316 دیده شد (05/0>p). در مجموع، این طور نتیجه گیری می شود که افزودن ویتامین e به میزان ppm 316 به جیره ممکن است سبب تخفیف شدت عفونت آیمریا تنلا شود، در حالی که مقادیر بالاتر ویتامین e احتمالاً موجب افزایش شدت بیماری می شوند.