نام پژوهشگر: رهام شرف
رهام شرف محسن جوادی
چکیده این نوشتار با هدف نقد و بررسی نسبی گرایی اخلاقی از منظر آموزه های اخلاق اسلامی، به رشته نگارش درآمده است. در ابتدا نسبی گرایی اخلاقی تعریف می شود و پس از آن اقسام آن ذکر می شوند. مهم ترین انواع نسبی گرایی اخلاقی، عبارتند از: نسبی گر ایی توصیفی، نسبی گرایی فرااخلاقی و نسبی گرایی هنجاری. هم چنین آموزه های نسبی گرایی اخلاقی، در همه اقسام آن از منظر متفکران و اندیشمندان غربی نقد می شوند.مطلب مهمی که باید بدان توجه نمود این است که نقدهای عقلانی و فلسفی متفکران غربی بر نسبی گرایی اخلاقی، از نگاه اسلامی نیز مورد قبول و قابل طرح است. این امر به دلیل بنیان های مستحکم عقلانی و فلسفی آموزه های اسلام است. اما آن چه که در این نوشتار مورد تاکید قرار می گیرد، نقدهایی است که با استناد به آموزه های دینی اخلاق اسلامی بر نسبی گرایی اخلاقی وارد می باشند. برخی از مهم ترین پیش فرض های اخلاق اسلامی عبارتند از : جهان بینی الهی ، اصالت دادن به آخرت در مقابل دنیا ، جاودانگی نفس ، اختیار و مسئولیت انسان و واقع گرایی ، که در فهم محتوای اخلاق اسلامی و مطلق بودن ارزشهای اخلاقی در نظام اخلاقی اسلام موثرند. هم چنین مهم ترین آموزه های اخلاق اسلامی که در رد نسبی گرایی اخلاقی به کار گرفته می شوند عبارتند از: قرب الهی به عنوان کمال غایی، ایمان به خدا و معاد، فطرت، مقام خلیفه الّلهی انسان و جاودانگی نفس.
رهام شرف حسن اسلامی
یکی از نظریه های اخلاقی مهمی که در حوزه اخلاق هنجاری مطرح است، نظریه خودگرایی اخلاقی است. در بسیاری از موارد تشخیص مرزهای میان خودگرایی و دیگرگرایی اخلاقی سخت و طاقت فرساست. از آنجا که تعیین این مرزها و حدود نقش مهمی در فهم کلی ما از اخلاق در عرصه عملی دارد، پرداختن به موضوع خودگرایی اخلاقی از اهمیت بنیادینی برخوردار است. تفسیر رند از این نظریه، در جای خود مهم و قابل تامل می باشد. وی فیلسوف، رمان نویس و نمایش نامه نویس روسی الاصل و بزرگ شده آمریکا است. در این پژوهش به گزارش، تحلیل و بررسی خودگرایی اخلاقی بر مبنای اندیشه های رند خواهیم پرداخت. وی مدافع خودگرایی عقلانی است و مقوله عقلانیت عنصری بنیادی در نظریه اخلاقی او است. روش ما در این پژوهش، روش تحلیلی و کتابخانه ای است. پس از گزارش و تحلیل خودگرایی اخلاقی رند، به نقد و بررسی این نظریه خواهیم پرداخت. محوری ترین انتقادی که به خودگرایی رند وارد خواهیم نمود، نقد تصور رند از مفهوم خود است. این نقد تا حد زیادی مبنای سایر نقدهایی است که به خودگرایی اخلاقی وی وارد است. در نهایت به ارائه نظریه اخلاقی با عنوان خود-دیگرگرایی خواهیم پرداخت. این نظریه تا حد زیادی از اشکالات وارد بر خودگرایی اخلاقی و دیگرگرایی اخلاقی مبرا بوده و حدوسط میان این دو نظریه است.