امروزه یکی از مهمترین آسیب های وارد شده به محیط زیست، آلودگی آب های زیرزمینی می باشد که از طریق فعالیت های انسانی به ویژه کشاورزی و فاضلاب های خانگی ایجاد می گردد. روش های مختلفی تاکنون جهت تعیین آسیب پذیری سفره های آب زیرزمینی ارائه شده که دو روش رتبه دهی و تحلیلی اگر به تنهایی در ارزیابی آسیب پذیری آبخوان استفاده شود دارای محدودیت ها و معایبی می باشند و نمی-توانند تمامی اجزای تعیین کننده مورد نیاز را در برگیرند. بنابراین با استفاده از ترکیب دو روش فوق و استفاده از تکنیک هایی نظیر مونت کارلو جهت در نظر گرفتن احتمال وقوع آلودگی، می توان روش جدیدی برای ناحیه بندی خطرپذیری آبخوان ارایه نمود. جهت این کار ابتدا آسیب پذیری آبخوان با روش drastic تعیین و در مرحله بعد جهت برآورد میزان آلودگی در نقاط مختلف آبخوان در زمان حال و آینده برای پارامتر نیترات، از شبیه سازی استفاده خواهد شد. از آنجایی که تهیه نقشه خطرپذیری همواره با احتمال وقوع یک پدیده همراه است، بنابراین، با استفاده از تکنیک مونت کارلو و نرم افزار simlab، با روش تصادفی و تکرارهای شبیه سازی مدل، تابع چگالی احتمال را تعیین نموده و توسط این تابع نقشه احتمال وقوع آلودگی به دست می آید. در نهایت با ترکیب آسیب پذیری ذاتی، نقشه آلودگی و احتمال وقوع آن، نقشه نهایی خطرپذیری استخراج خواهد شد. نتایج این تحقیق نشان می دهد نقشه خطرپذیری یا ریسک با نقشه آلودگی وضع موجود متفاوت بوده و این تمایز نشان دهنده آن است که می بایست در برنامه های پایش از مدلهای ریاضی و احتمال وقوع استفاده شود.

امروزه افزایش فاضلاب های شهری، پساب های کشاورزی و صنعتی باعث نامناسب شدن کیفیت آب های سطحی و زیرزمینی شده است. از نظر کیفی بیشتر منابع آب زیرزمینی نسبت به منابع آلاینده نقطه ای و غیر نقطه ای آسیب پذیر می باشند. منابع آلاینده نقطه ای ناشی از پسآب فاضلاب های خانگی و صنعتی و منابع آلاینده غیرنقطه ای از مصرف بی رویه و بیش از حد کودها و سموم در کشاورزی و شسته شدن آنها به سمت آب های زیرزمینی منتج می شود. یکی از ابزارهای مناسب که کمک موثری به مدیریت آب های زیرزمینی می کند، تهیه نقشه هایی است که در آنها مناطق آسیب پذیر یا حساس نسبت به آلودگی ها مشخص شده باشند. بدین منظور نقشه هایی از مناطق حساس و مستعد نسبت به بروز آلودگی تهیه می گردد. به منظور دستیابی به یک روش مناسب و موثر برای حفاظت منابع آب زیرزمینی از آلودگی هائی که در آینده آنرا تهدید می کند، سیستم های ارزیابی آسیب پذیری سفره های آب زیرزمینی توسعه یافته اند. این روش ها بر این اساس هستند که بعضی از مناطق دارای استعداد بیشتری برای آلوده شدن نسبت به سایر مناطق می باشند را مشخص کرده و از بقیه ی مناطق تمیز می نمایند. ارزیابی آسیب پذیری برای توسعه، مدیریت و تصمیمات کاربری اراضی، نحوه پایش کیفی منابع آب زیرزمینی و جلوگیری از آلودگی این آبها بسیار مفیداست. (بی نام، 1380). در این تحقیق سفره آب زیرزمینی دشت میان راهان که در شمال شرق استان کرمانشاه واقع می باشد، برای ارزیابی انتخاب شده است. کیفیت آب زیرزمینی در دشت تحت تاثیر افزایش استفاده از مواد شیمیایی کشاورزی قرار دارد. به همین دلیل، ارزیابی آسیب پذیری آبهای زیرزمینی یکی از فاکتورهای مهم در تصمیم گیریهای مدیریتی درباره ی این دشت می باشد. با توجه به این موضوع، در این تحقیق تهیه نقشه آسیب پذیری دشت میان راهان مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس این هدف از میان چندین روش موجود، روش drastic مورد استفاده قرار گرفت. این روش بر اساس هفت پارامتر عمق آب، تغذیه خالص، محیط آبخوان، بافت خاک، توپوگرافی، تأثیر منطقه غیراشباع و هدایت هیدرولیکی آبخوان می باشد. روش drastic دو نوع طبقه بندی وزنی تهیه می کند. یکی برای شرایط طبیعی و دیگری بمنظور در نظر گرفتن فعالیت های کشاورزی یا نوع کاربری اراضی بوده که نشانگر آسیب پذیری خاص می باشد. علاوه بر این با توجه به اینکه دو نوع طبقه بندی وزنی وجود دارد، دو نوع ارزیابی شاخص drasticنیز وجود دارد که شبیه هم نیستند. شاخص آسیب پذیری در این روش از حاصلضرب وزن هر پارامتر در رتبه آن بدست می آید. رتبه مربوط به هر پارامتر بین 1 تا 10 متغیر بوده و وزن هر پارامتر با توجه به اهمیت آن بین 1 تا 5 متغیر می باشد. همچنین از سیستم اطلاعات جغرافیایی(gis) برای ساختن نقشه آسیب پذیری با همپوشانی داده های هیدروژئولوژیکی موجود استفاده شده است. نتایج مدل نشان می دهد قسمتی از نیمه های غربی، ، شمال شرقی و جنوب شرق، یعنی در حدود 36% آبخوان در گروه آسیب پذیری کم، قسمتی از جنوب شرق و شمال آبخوان که 18% آبخان را در بر می گیرد، در گروه آسیب پذیری خیلی کم، و پهنه هایی از مرکز و شرق، حدود 24% منطقه مورد مطالعه، در گروه آسیب پذیری متوسط و محدوده ی قابل توجهی از شرق و شمال مرکز آبخوان یعنی 22% آبخوان در گروه آسیب پذیری زیاد قرار می گیرد.

در اکثر مناطق ایران آبهای زیرزمینی تأمین‏کننده اصلی آب کشاورزی، شرب و صنعت هستند که در حال حاضر تحت تأثیر برداشت بی‏رویه قرار گرفته‏اند. با توجه به عدم امکان جایگزینی این منبع آب ارزشمند، محافظت از آن امری ضروری به نظر می‏رسد. ارزیابی آسیب‏پذیری آبخوان برای توسعه، مدیریت و تصمیمات کاربری اراضی، نحوه پایش کیفی منابع آب زیرزمینی و جلوگیری از آلودگی این آبها بسیار مفید بوده و می‏تواند در راهکارهای مدیریتی نقش به سزایی را ایفا ‏کند. لذا ضروری است تعیین آسیب‏پذیری آبخوان‏ها در اولویت قرار گیرد. دشت آستانه-کوچصفهان به علت وجود زمینهای کشاورزی زیاد و مصرف بیش از حد کودهای نیترات جزء مناطق آسیب پذیر است. در این پژوهش برای تهیه نقشه آسیب‏پذیری آلودگی آبخوان از چهار روش دراستیک استاندارد، دراستیک سلسله مراتبی، دراستیک فازی و دراستیک شبکه استفاده شد. در نهایت از هر مدل یک نقشه نهایی حاصل شد که نشان دهنده مناطق آسیب‏پذیر آلودگی دشت آستانه-کوچصفهان هستند. نقشه¬های خروجی در چهار طبقه کم، کم تا متوسط، متوسط تا زیاد و زیاد طبقه¬بندی شدند. نتایج حاصل از هر سه مدل دراستیک استاندارد، دراستیک سلسله مراتبی و دراستیک فازی به همدیگر نزدیک و مشابه هستند و در هردو مدل در بیشتر بخشهای شمالی آسیب‏پذیری متوسط تا زیاد و زیاد است و در بخشهای جنوبی آسیب‏پذیری کم و کم تا متوسط است. در صورتیکه در مدل دراستیک شبکه در بخش جنوبی هم آسیب‏پذیری زیاد وجود دارد. با محاسبه همبستگی میان غلظت نیترات و میزان شاخص‏های هر مدل، مشاهده شد که بیشترین میزان همبستگی مربوط به دراستیک شبکه است و مقدار آن برابر 61 است. بنابراین مدل دراستیک شبکه بیشترین سازگاری با واقعیت را دارد و استفاده از روش دراستیک شبکه در این دشت به سه مدل دراستیک فازی، سلسله مراتبی و استاندارد ترجیح داده می¬شود. برای مقایسه نقشه‏ها از آزمون کای اسکوئر استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد که نقشه‏ها در سطح 5درصد با هم تفاوت معنی داری دارند.